Trong hai ngày 13 và 14/6, Bộ trưởng Quốc phòng các nước thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đã nhóm họp tại Brussels (Bỉ). Hội nghị đã thảo luận về nhiều vấn đề quan trọng và chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh sắp tới của Liên minh tại Mỹ vào tháng 7/2024.
Hỗ trợ Ukraine, vấn đề trọng tâm của Hội nghị
Tại Brussels, các Bộ trưởng Quốc phòng NATO đã thông qua kế hoạch cung cấp viện trợ an ninh dài hạn đáng tin cậy và huấn luyện quân sự cho Ukraine[1].
Những người ủng hộ đến từ phương Tây của Kyiv chủ yếu tập trung nỗ lực của họ thông qua Nhóm Liên lạc Quốc phòng Ukraine do Lầu Năm Góc điều hành, một diễn đàn với 57 quốc gia để cung cấp vũ khí và đạn dược, nhằm cung cấp khả năng quân sự để Ukraine đẩy lùi quân đội Nga.
Kế hoạch mới sẽ là một nỗ lực bổ sung, tăng cường hơn nữa cho sự nỗ lực hỗ trợ Ukraine. Ngay sau khi chủ trì một cuộc họp của các bộ trưởng quốc phòng ở Brussels, Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg nói rằng nỗ lực này sẽ có trụ sở tại một căn cứ quân sự của Mỹ ở Wiesbaden, Đức và có sự tham gia của gần 700 nhân viên.
Ông nói rằng nó sẽ giúp tổ chức đào tạo cho nhân viên quân sự Ukraine ở các nước thành viên của liên minh, điều phối và lên kế hoạch quyên góp thiết bị mà Kyiv cần, đồng thời quản lý việc chuyển giao và sửa chữa trang thiết bị quân sự đó. Ông Stoltenberg nhấn mạnh kế hoạch này không có nghĩa là NATO trở thành một bên trong cuộc xung đột Nga-Ukraine. Tuy nhiên, ông cho biết NATO sẽ tăng cường sự hỗ trợ của cho Ukraine “để duy trì quyền tự vệ của nước này”.
Cũng trong cuộc họp trên, các bộ trưởng quốc phòng NATO cũng thảo luận về việc tăng cường trao đổi thông tin tình báo, bảo vệ tốt hơn cơ sở hạ tầng quan trọng cả dưới biển và trên mạng, cũng như các cách để hạn chế hơn nữa các hoạt động tình báo của Nga.
Các bộ trưởng quốc phòng cũng nhất trí về các phương án đáp trả các hành động của Nga chống lại quân Đồng minh. Chúng bao gồm tăng cường trao đổi thông tin tình báo, tăng cường bảo vệ cơ sở hạ tầng quan trọng, bao gồm cả dưới biển và trong không gian mạng, cũng như hạn chế hơn nữa đối với các hoạt động tình báo Nga. Ông Stoltenberg nói: “Chiến dịch của Nga sẽ không ngăn cản chúng tôi hỗ trợ Ukraine và chúng tôi sẽ tiếp tục bảo vệ lãnh thổ và người dân của mình trước bất kỳ hành động nào từ phía Nga”.[2]
Một vài nhận định về nội dung Hội nghị
Thứ nhất, NATO đã đưa ra được giải pháp kịp thời để hỗ trợ cho Ukraine. Các Bộ trưởng Quốc phòng NATO hôm thứ Sáu đã thông qua kế hoạch cung cấp viện trợ an ninh dài hạn đáng tin cậy và huấn luyện quân sự cho Ukraine sau khi sự chậm trễ trong việc cung cấp tiền, vũ khí và đạn dược của phương Tây đã giúp các lực lượng Nga chiếm thế chủ động trên chiến trường. Các lực lượng vũ trang của Kyiv đang chiến đấu để kìm hãm một đội quân Nga lớn hơn. Số lượng binh sĩ, đạn dược và hệ thống phòng không đã cạn kiệt khi các lực lượng của Điện Kremlin cố gắng làm tê liệt nguồn cung cấp điện quốc gia và chọc thủng tiền tuyến ở các khu vực phía đông của đất nước.
Các nhà phân tích quân sự cho biết, Ukraine sẽ cần phải vượt qua cuộc tấn công dữ dội trong suốt mùa hè, đồng thời huấn luyện thêm binh sĩ, xây dựng công sự và hy vọng rằng việc cung cấp viện trợ quân sự của phương Tây sẽ tăng tốc để Kyiv có thể tiến hành một cuộc tấn công mới vào năm tới.
Thứ hai, cuộc hội nhóm đã thể hiện sự quan tâm sâu sắc đối với những vấn đề đang diễn ra tại Ukraine ngay cả trong tương lai. Về vấn đề Ukraine, các bộ trưởng đã nhất trí một kế hoạch về cách NATO sẽ dẫn đầu việc phối hợp hỗ trợ và huấn luyện an ninh. “Điều này sẽ cho phép các nhà lãnh đạo NATO khởi động nỗ lực này tại Hội nghị thượng đỉnh Washington vào tháng 7, đưa sự hỗ trợ của chúng tôi cho Ukraine lên một nền tảng vững chắc hơn trong nhiều năm tới”, ông Stoltenberg nói. [3]
Thứ ba, đây được coi là một giải pháp giúp phát huy sự chủ động và độc lập của liên minh NATO trong các vấn đề trong tương lai. Nỗ lực này được mô tả là một cách để “Trump chứng minh” sự ủng hộ của NATO đối với Ukraine, ám chỉ đến lo ngại rằng cựu Tổng thống Donald Trump có thể rút lại sự ủng hộ của Mỹ đối với Kyiv nếu ông trở lại nắm quyền.
“Đó là để làm cho nó trở thành bằng chứng cho bất kỳ tình huống nào”, Bộ trưởng Quốc phòng Hà Lan Kajsa Ollongren nói với các phóng viên bên lề cuộc họp. “Chúng ta phải xem xét thực tế rằng (cuộc chiến) này có thể tiếp tục trong nhiều năm. Chúng tôi muốn có một cái gì đó không phụ thuộc vào những người cụ thể, các bộ trưởng, hoặc bất cứ ai, mà là một cấu trúc hoạt động”, bà nói.
Thủ tướng Hungary Viktor Orbán, người lãnh đạo một chính phủ dân tộc chủ nghĩa gay gắt, thường xuyên cản trở các nỗ lực của NATO và Liên minh châu Âu nhằm giúp Ukraine. Ông đe dọa sẽ phủ quyết kế hoạch nhưng đồng ý để các đồng minh khác tiến lên nếu Budapest không bị buộc phải tham gia.
Thứ tư, đây được coi là bước đệm cho hội nghị thượng đỉnh ngày 9-11/7 diễn ra tại Washington. Tổng Thư ký NATO Jens Stoltenberg đã bày tỏ hy vọng rằng Tổng thống Mỹ Joe Biden và những người đồng cấp sẽ nhất trí tại hội nghị thượng đỉnh ngày 9-11/7 ở Washington để duy trì mức tài trợ cho hỗ trợ quân sự mà họ đã cung cấp cho Ukraine kể từ khi Nga phát động một cuộc chiến toàn diện vào tháng 2/2022. Ông ước tính con số này vào khoảng 40 tỷ euro (43 tỷ USD) thiết bị mỗi năm. “Chúng tôi vẫn chưa có thỏa thuận về điều đó”, ông nói với các phóng viên sau cuộc họp hôm thứ Sáu.
Thứ năm, trong phiên họp NATO cũng đã thảo luận về những vấn đề mà NATO phải đối diện với các thách thức trong cả vấn đề an ninh và kinh tế khi cuộc xung đột Ukraine và Nga tiếp tục diễn ra. NATO cần thống nhất các biện pháp tăng cường khả năng răn đe và phòng thủ khi chi tiêu quốc phòng có xu hướng đi lên trong toàn Liên minh; tăng cường quy mô sản xuất trong ngành công nghiệp quốc phòng tại các nước thành viên, nhất là các quốc gia NATO châu Âu. Bên cạnh đó, các nước NATO cần đảm bảo năng lực hạt nhân của liên minh phải thích ứng một cách linh hoạt, liên tục trước mọi thách thức có thể xảy ra.[4]
Dự báo về tình hình khu vực và thế giới
Điểm nóng tại Ukraine và Nga vẫn không có xu hướng hạ nhiệt khi Ukraine có xu hướng yếu thế so với Nga thì NATO đã có những hành động và biện pháp nhằm hỗ trợ Ukraine tiếp tục cuộc chiến. Do đó tình hình kinh tế, an ninh của khu vực này, Châu Âu và thế giới cũng vẫn sẽ tiếp tục bị ảnh hưởng. Đặc biệt là vấn đề kinh tế tại các nước NATO, các quốc gia này vừa phải cân bằng kinh tế dưới tác động của kinh tế toàn cầu, vừa tác động bởi vấn đề an ninh năng lượng, an ninh chính trị từ cuộc xung đột.
Trong tương lai gần sắp tới, có thể thấy rằng cuộc chiến Ukraine – Nga chưa thể kết thúc nhưng ít nhất, đã có một dấu hiệu cho thấy NATO có những hành động chuẩn bị kỹ lưỡng cho một cuộc chiến có thể kéo dài dai dẳng. Việc này đối với các quốc gia của NATO là một sự tính toán tỉ mỉ, hạn chế tối đa những yếu tố bất ngờ mà đã có thể tính toán được từ trước như sự thiếu hụt về kỹ thuật, khả năng tác chiến hay vũ khí, đạn dược,…
Thế giới hiện tại vẫn đang tồn tại rất nhiều điểm nóng về quân sự bên cạnh những vấn đề về an ninh phi truyền thống khác. Do đó để có thể thích ứng cũng như hạn chế tối đa tác động tiêu cực thì tất cả các quốc gia luôn cần cập nhận tình hình, xây dựng một chiến lược phát triển phù hợp với thời cuộc. Đồng thời luôn có sự chuẩn bị cho những tình huống bất ngờ có thể xảy ra để có thể bảo vệ được lợi ích cũng như sự tồn tại của chính mình./.
Tác giả: Hoàng Bích Phượng
Bài viết thể hiện quan điểm cá nhân của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của Nghiên cứu Chiến lược. Mọi trao đổi học thuật và các vấn đề khác, quý độc giả có thể liên hệ với ban biên tập qua địa chỉ mail: [email protected]
Tài liệu tham khảo
[1]TheWashingtonPost. (2024). “NATO approves a plan to speed security aid and training to Ukraine’s beleaguered armed forces”, NATO approves a plan to speed security aid and training to Ukraine’s beleaguered armed forces – The Washington Post
[2]Mirage News. 2024. “NATO Chiefs Plan Ukraine Security Aid, Boost Deterrence.” Mirage News. Mirage News. https://www.miragenews.com/nato-chiefs-plan-ukraine-security-aid-boost-1256497
[3] Mirage News. 2024. “NATO Chiefs Plan Ukraine Security Aid, Boost Deterrence.” Mirage News. Mirage News. June 14. https://www.miragenews.com/nato-chiefs-plan-ukraine-security-aid-boost-1256497/
[4] Antv. (2024).”Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng NATO”, https://antv.gov.vn/the-gioi-7/hoi-nghi-bo-truong-quoc-phong-nato-917D7074A.html
