Tác động chiến lược của chuyến công tác Tây Tạng của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình không dừng lại ở biểu tượng hay truyền thông. Nó định hình môi trường dư luận cho Trung Quốc trước các cuộc thảo luận đa phương quan trọng, củng cố vai trò trung tâm trong SCO và nâng cao năng lực thương lượng trên nhiều lĩnh vực, từ an ninh, kinh tế đến năng lượng xuyên biên giới.
Thông điệp chủ quyền – Củng cố tính chính danh của chính quyền Trung Ương
Chuyến thăm Tây Tạng của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhân kỷ niệm 60 năm thành lập khu tự trị không chỉ là một hoạt động biểu tượng mà còn phản ánh chiến lược chính trị và ngoại giao tinh vi, nơi quyền lực tối cao và quản trị nội trị được liên kết chặt chẽ. Sự xuất hiện bất ngờ, không báo trước, tăng cường hiệu quả truyền thông, củng cố tính chính danh của Đảng Cộng sản Trung Quốc và gửi đi thông điệp rõ ràng về năng lực kiểm soát dư luận và lãnh thổ.
Tây Tạng, với vị thế biểu tượng lịch sử và chính trị, thể hiện chủ quyền quốc gia và đoàn kết dân tộc. Sự hiện diện trực tiếp của lãnh đạo tối cao nhấn mạnh quyết tâm chống ly khai và bảo vệ quyền lực trung ương. Trong bối cảnh quản trị đa dân tộc, hình ảnh Tập Cận Bình tại Tây Tạng cho thấy quyền lực trung ương vừa giám sát, vừa chủ động, quyết đoán và định hướng, đồng thời củng cố niềm tin nội bộ vào năng lực lãnh đạo.
Ở góc độ nội trị, chuyến thăm là cách Bắc Kinh sử dụng biểu tượng lãnh thổ để củng cố đồng thuận dân tộc, thị uy quyền lực trung ương và tăng cường uy tín chính quyền. Việc xuất hiện trong dịp kỷ niệm quan trọng minh chứng sự quan tâm tới vùng chiến lược, đồng thời củng cố niềm tin công chúng vào khả năng lãnh đạo, gắn kết các dân tộc và tính hợp pháp của chính quyền trung ương. Mặc dù không đề cập đến Đức Đạt Lai Lạt Ma, ông Tập Cận Bình cho biết cần phải “dẫn dắt Phật giáo Tây Tạng thích nghi với xã hội chủ nghĩa”[1].
Đối với các nhóm thiểu số có lịch sử và văn hóa riêng biệt, sự hiện diện trực tiếp của lãnh đạo tối cao gửi thông điệp rằng chính sách quản trị đa dân tộc được giám sát chặt chẽ, cân bằng quyền lợi và kỳ vọng địa phương với mục tiêu chiến lược quốc gia. Tuy nhiên, biểu tượng quyền lực này cũng đặt ra kỳ vọng cải thiện đời sống và phát triển kinh tế – xã hội, nếu không quản lý cẩn trọng, căng thẳng có thể phát sinh, buộc Bắc Kinh cân nhắc giữa kiểm soát hành chính và khuyến khích đồng thuận xã hội.
Về mặt chiến lược, Tây Tạng giữ vị trí then chốt trong an ninh quốc gia trên dãy Himalaya, vừa là vùng đệm trước biên giới Ấn Độ, vừa kiểm soát các tuyến đường chiến lược, nguồn nước và các điểm nhạy cảm quân sự. Sự xuất hiện của Tập Cận Bình gửi tín hiệu tới các đối thủ khu vực rằng Bắc Kinh sẵn sàng bảo vệ biên cương và lợi ích chiến lược, đồng thời duy trì ưu thế trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị gia tăng, đặc biệt với Ấn Độ và các quốc gia Nam Á lân cận.
Tây Tạng còn là mắt xích trong các hành lang năng lượng, giao thông và dự án xuyên biên giới thuộc Vành đai – Con đường (BRI), biến mỗi chuyến thăm lãnh đạo thành công cụ ngoại giao tinh tế, vừa củng cố quyền lực nội bộ, vừa nâng cao uy tín quốc tế. Việc thị sát các cơ sở hạ tầng như tuyến đường Lhasa – Nyingchi, các dự án năng lượng và cảng kết nối Tây Tạng với Nepal thể hiện khả năng kiểm soát thực tế trên lãnh thổ, củng cố chủ quyền và tính hợp pháp của chính quyền trung ương. Khác với các chuyến thăm Nội Mông hay Tân Cương, Tây Tạng là điểm nóng về biên giới và nguồn nước chiến lược, nên việc hiện diện trực tiếp có tác dụng thị uy quyền lực mạnh mẽ và củng cố niềm tin dân tộc hơn hẳn.
Trong số các dự án hạ tầng tại Tây Tạng, đáng chú ý nhất là kế hoạch xây dựng Nhà máy thủy điện Motuo trên sông Yarlung Tsangpo, vốn được coi là con đập lớn nhất thế giới trong tương lai. Công trình này không chỉ vượt trội về quy mô so với đập Tam Hiệp, mà còn được kỳ vọng có khả năng sản xuất lượng điện gấp ba lần, qua đó trở thành biểu tượng mới cho tham vọng khai thác và kiểm soát nguồn tài nguyên chiến lược của Trung Quốc trên cao nguyên Tây Tạng. Bắc Kinh khẳng định dự án trị giá 1,2 nghìn tỷ nhân dân tệ (167 tỷ USD) này sẽ ưu tiên bảo vệ sinh thái đồng thời thúc đẩy thịnh vượng địa phương[2]. Điều này có thể giúp Trung Quốc kiểm soát hoặc chuyển hướng dòng sông Yarlung Tsangpo xuyên biên giới, chảy về phía nam vào các bang Arunachal Pradesh và Assam của Ấn Độ, cũng như vào Bangladesh, đổ vào các sông Siang, Brahmaputra và Jamuna.
Hay như dự án tuyến đường sắt mới sẽ chạy giữa Hotan ở Đông Turkestan khu tự trị Tân Cương và Shigatse ở Tây Tạng với chiều dài 2.000 km. Chi phí xây dựng dự kiến là 400 tỷ nhân dân tệ, tương đương 200 triệu nhân dân tệ/km[3]. Đây không chỉ là hạ tầng kinh tế mà còn là biểu tượng quyền lực và kiểm soát lãnh thổ, giúp Bắc Kinh kết nối trực tiếp các vùng biên cương nhạy cảm, tăng cường khả năng triển khai quân sự và kinh tế khi cần.
Có thể nói, Chuyến thăm của Tập Cận Bình nhấn mạnh quyết tâm của Bắc Kinh trong việc thắt chặt kiểm soát Tây Tạng. Chuyến thăm kết hợp thông điệp mang tính biểu tượng và các dự án phát triển quy mô lớn nhằm củng cố quyền lực.
Quản trị đa dân tộc và củng cố quyền lực cá nhân
Chuyến thăm phản ánh chính trị nội bộ tinh tế. Trước thềm Hội nghị Trung ương 4 và chuẩn bị nhân sự cho Đại hội lần thứ 21, việc xuất hiện bất ngờ tại Tây Tạng củng cố quyền lực cá nhân của Tập Cận Bình, kiểm soát dư luận và định hướng kỳ vọng chính trị. Hình ảnh lãnh đạo giám sát vùng biên cương nhạy cảm vừa chứng minh năng lực kiểm soát ổn định, vừa gửi tín hiệu tới các phe nhóm nội bộ về vị thế chủ chốt của ông trong hoạch định chính sách và nhân sự.
Đây minh chứng nguyên tắc chiến lược của Bắc Kinh, mỗi hành động lãnh đạo, đặc biệt tại vùng chiến lược, vừa phục vụ nội trị, vừa chuẩn bị dư luận và nền tảng cho các quyết định dài hạn. Chuyến thăm Tây Tạng gợi mở bài học quan trọng về quản trị đa dân tộc và chiến lược lãnh đạo hiện đại. Bắc Kinh tích hợp biểu tượng lãnh thổ, quyền lực nội trị, tín hiệu ngoại giao và chiến lược dài hạn trong một hành động duy nhất, củng cố chủ quyền, nâng cao uy tín lãnh đạo, chuẩn bị dư luận, bảo vệ lợi ích chiến lược, đồng thời thể hiện năng lực định hình hợp tác khu vực.
Sự xuất hiện trực tiếp của lãnh đạo tối cao tại Tây Tạng gửi tín hiệu mạnh mẽ tới các phe nhóm nội bộ về vị thế trung tâm, đồng thời nhấn mạnh nguyên tắc kiểm soát đồng bộ giữa chính trị, kinh tế và an ninh. Đặc biệt, nó diễn ra sau khi Đức Đạt Lai Lạt Ma tuyên bố rằng chính phủ của ngài, chứ không phải Trung Quốc, sẽ chọn người kế nhiệm ngài cách đây gần 2 tháng[4], điều này lại đặt ra một giả thuyết lớn cho sự hiện diện của ông Tập tại đây.
Ngoại giao tiền trạm, tín hiệu cứng rắn trước diễn đàn đa phương
Chuyến thăm Tây Tạng ngay trước thềm Hội nghị SCO 2025[5] không chỉ mang tính biểu tượng về chủ quyền lãnh thổ mà còn thể hiện chiến lược ngoại giao đa phương tinh vi, kết hợp quyền lực mềm và cứng. Vùng đất này, giáp ranh với Ấn Độ, không chỉ là “vùng đệm” quân sự mà còn là cửa ngõ nối Trung Quốc với các quốc gia Nam Á, đóng vai trò then chốt trong các hành lang kinh tế và năng lượng xuyên biên giới thuộc BRI.
Sự xuất hiện trực tiếp của lãnh đạo tối cao gửi thông điệp về chủ quyền bất khả xâm phạm, khẳng định năng lực bảo vệ lợi ích chiến lược, củng cố vai trò dẫn dắt và định hình chương trình nghị sự khu vực. Tây Tạng, vốn là điểm nóng về dân tộc và quyền lực trung ương, trở thành công cụ ngoại giao chiến lược, nơi mỗi hành động lãnh đạo vừa là tín hiệu cứng rắn, vừa minh chứng khả năng kết hợp quyền lực mềm trong quản trị xã hội và phát triển kinh tế.
Tầm quan trọng chiến lược của Tây Tạng gắn liền với vai trò trong SCO và BRI. SCO, tập trung vào hợp tác an ninh, chống khủng bố, quản lý biên giới, kinh tế và năng lượng, là diễn đàn để Trung Quốc thể hiện vai trò trung tâm, đồng thời kiểm soát ảnh hưởng các thành viên như Nga, Ấn Độ và các nước Trung Á. Tây Tạng không chỉ là điểm nhấn nội trị mà còn là công cụ ngoại giao, gửi tín hiệu về quyết tâm bảo vệ chủ quyền biên cương và lợi ích cốt lõi. Các hành lang kinh tế và năng lượng nối Tây Tạng với Nepal, Pakistan và Nam Á tạo lợi thế chiến lược, khi sự ổn định tại khu vực này trực tiếp ảnh hưởng đến khả năng triển khai các dự án xuyên biên giới và BRI[6].
SCO 2025 là cơ hội để Trung Quốc đặt ưu tiên các dự án kinh tế xuyên biên giới, năng lượng và hạ tầng, đồng thời khẳng định vai trò trung tâm trong điều phối hợp tác giữa Nga, Ấn Độ, Pakistan, các nước Trung Á và Nam Á. Trung Quốc muốn tránh tình trạng SCO bị “chia rẽ” theo lợi ích song phương như Nga – Ấn Độ, vì vậy việc gửi tín hiệu mạnh về chủ quyền Tây Tạng là cách thể hiện năng lực kiểm soát môi trường chiến lược và uy tín lãnh đạo.
Việc Tập Cận Bình thị sát Tây Tạng, giám sát hạ tầng và dự án phát triển, không chỉ biểu tượng quyền lực mà còn là thông điệp ngoại giao tinh tế, nhấn mạnh Trung Quốc có khả năng bảo vệ các tuyến kết nối chiến lược và duy trì ổn định khu vực, đồng thời củng cố vai trò dẫn dắt trong hợp tác đa phương.
Quyền lực mềm – cứng
Sự kết hợp quyền lực mềm và cứng là điểm mấu chốt trong tư duy chiến lược của Trung Quốc. Quyền lực cứng thể hiện qua sự hiện diện tại vùng biên cương chiến lược, nhấn mạnh khả năng bảo vệ chủ quyền, kiểm soát an ninh và duy trì ưu thế chiến lược. Quyền lực mềm được truyền tải qua phát triển kinh tế địa phương, cải thiện đời sống dân cư, củng cố đồng thuận dân tộc và nâng cao hình ảnh quốc tế ổn định.
Sự kết hợp này phản ánh tư duy chiến lược toàn diện, trong đó mọi hành động nội trị phục vụ lợi ích ngoại giao, đồng thời mỗi bước đi ngoại giao dựa trên ổn định và kiểm soát trong nước. Tây Tạng, từ điểm nóng được chú ý, trở thành biểu tượng ngoại giao và công cụ quản trị, minh chứng cách Trung Quốc xử lý biên cương theo chiến lược cân bằng, bảo vệ lợi ích quốc gia, duy trì ổn định khu vực và củng cố uy tín trước các đối tác đa phương.
Ngoài ra, quyền lực mềm – cứng còn phục vụ mục tiêu đa lớp, củng cố đồng thuận dân tộc, nâng cao uy tín lãnh đạo, cải thiện đời sống người dân và bảo vệ lợi ích chiến lược. Chuyến thăm là ví dụ điển hình về cách Trung Quốc vận dụng quyền lực hiện đại đồng bộ, kết hợp lãnh thổ, văn hóa, quân sự và ngoại giao để vừa ổn định nội trị, vừa nâng cao vị thế quốc tế, tạo nền tảng thuận lợi trước các diễn đàn đa phương như SCO.
Chiến lược dài hạn – ngắn hạn
Chuyến thăm Tây Tạng phản ánh logic chiến lược dài hạn – ngắn hạn của Bắc Kinh. Dài hạn, sự hiện diện củng cố chủ quyền biên cương, nâng cao hình ảnh quốc tế và vị thế chiến lược Trung Quốc, tạo tiền đề cho chính sách ngoại giao và kinh tế xuyên biên giới. Ngắn hạn, nó chuẩn bị ngoại giao trước SCO, tạo tâm thế chủ động, gửi tín hiệu quyết tâm và năng lực lãnh đạo, đồng thời định hình dư luận nội bộ và khu vực về uy tín và sự ổn định Bắc Kinh.
Chiến lược tổng thể được thể hiện qua sự kết hợp quyền lực nội trị và ngoại giao, nơi mọi hành động lãnh đạo phục vụ nhiều mục tiêu cùng lúc. Tây Tạng trở thành công cụ chiến lược sống động, nơi quyền lực mềm và cứng được sử dụng đồng thời để củng cố hình ảnh quốc gia mạnh mẽ, ổn định và có trách nhiệm.
Trong bối cảnh SCO, vai trò chiến lược của Tây Tạng càng nhấn mạnh khi Trung Quốc cần khẳng định vị thế trung tâm, dẫn dắt chương trình nghị sự, điều phối hợp tác khu vực và bảo vệ lợi ích cốt lõi. Tây Tạng trở thành mắt xích quan trọng trong hành lang kinh tế, năng lượng và giao thông, nối Trung Quốc với Nam Á và Trung Á. Thông qua việc thị sát và kiểm soát khu vực này, Trung Quốc gửi thông điệp mạnh mẽ rằng lợi ích cốt lõi và biên cương quốc gia không thể thỏa hiệp, đồng thời nâng cao uy tín trong các cuộc thương lượng đa phương.
Hình ảnh lãnh đạo trực tiếp xuất hiện tại Tây Tạng tạo nền tảng dư luận thuận lợi, củng cố vai trò định hình sáng kiến hợp tác, đồng thời nhấn mạnh khả năng Trung Quốc kết hợp quyền lực mềm và cứng linh hoạt và hiệu quả. Đây là minh chứng sống động cho tư duy chiến lược toàn diện của Trung Quốc, nơi mọi hành động lãnh đạo được thiết kế để đạt hiệu quả đồng bộ: củng cố chủ quyền, bảo vệ lợi ích chiến lược, nâng cao uy tín lãnh đạo, tạo tín hiệu ngoại giao rõ ràng và củng cố vai trò trung tâm trong SCO.
Tây Tạng là biểu tượng chiến lược toàn diện
Chuyến thăm Tây Tạng là minh chứng sống động cho cách Trung Quốc kết hợp biểu tượng lãnh thổ, nội trị, ngoại giao và chiến lược tổng thể, nơi mọi hành động lãnh đạo được thiết kế để đạt hiệu quả đồng bộ. Nó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tích hợp quyền lực mềm và cứng, bảo vệ lợi ích quốc gia, đồng thời củng cố vai trò trung tâm trong hợp tác khu vực và định hình dư luận quốc tế.
Đây là ví dụ điển hình về cách một cường quốc hiện đại sử dụng lãnh thổ và lãnh đạo cá nhân để triển khai chiến lược toàn diện, kết nối mục tiêu dài hạn và ngắn hạn, ổn định nội trị và nâng cao uy tín quốc tế, đồng thời chuẩn bị nền tảng cho các diễn đàn đa phương quan trọng. Sự kiện tại Tây Tạng thể hiện logic chiến lược tinh vi, khả năng vận dụng quyền lực hiện đại một cách linh hoạt và hiệu quả, đồng thời khẳng định vị thế Trung Quốc là quốc gia quyết đoán, năng động và có khả năng bảo vệ lợi ích chiến lược trong bối cảnh cạnh tranh đa phương và toàn cầu hóa.
Tác động chiến lược của chuyến thăm không dừng lại ở biểu tượng hay truyền thông. Nó định hình môi trường dư luận cho Trung Quốc trước các cuộc thảo luận đa phương quan trọng, củng cố vai trò trung tâm trong SCO và nâng cao năng lực thương lượng trên nhiều lĩnh vực, từ an ninh, kinh tế đến năng lượng xuyên biên giới. Bằng cách kết hợp quyền lực mềm và cứng, Trung Quốc thể hiện khả năng quản trị linh hoạt, sẵn sàng bảo vệ lợi ích cốt lõi mà vẫn duy trì hình ảnh quốc tế ổn định và có trách nhiệm. Tín hiệu này không chỉ hướng đến các quốc gia thành viên SCO mà còn gửi thông điệp mạnh mẽ đến đối tác và đối thủ khu vực về quyết tâm bảo vệ lợi ích quốc gia, định hình chương trình nghị sự và kiểm soát các vấn đề chiến lược xuyên biên giới.
Tác giả: Trương Quốc Lượng
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của Nghiên cứu Chiến lược. Mọi trao đổi học thuật và các vấn đề khác, quý độc giả có thể liên hệ với ban biên tập qua địa chỉ mail: [email protected]
*Tài liệu tham khảo:
1. Anthony Kuhn & Omkar Khandekar. (2025). The Dalai Lama announces plans for a successor, signaling China won’t have a say. NPR. https://www.npr.org/2025/07/02/nx-s1-5453083/dalai-lama-says-successor-will-be-named-after-his-death
2. Global time. (2025). What to know before SCO Tianjin Summit. https://www.globaltimes.cn/page/202508/1341541.shtml
3. Nectar Gan. (2025). Xi Jinping makes rare visit to Tibet to showcase control as Dalai Lama succession looms. CNN. https://edition.cnn.com/2025/08/21/china/china-xi-rare-visit-tibet-intl-hnk
4. Seong Hyeon Choi. (2025). The BRI In Nepal: China’s Outreach To The Himalayas – Analysis. EurAsia. https://www.eurasiareview.com/13082021-the-bri-in-nepal-chinas-outreach-to-the-himalayas-analysis/
5. Shipra Parashar. (2025). China begins construction of $167 billion mega dam over Brahmaputra in Tibet. India Today. https://www.indiatoday.in/world/story/china-begins-construction-of-167-billion-mega-dam-over-brahmaputra-in-tibet-2758406-2025-07-20
6. Tibetan New. (2025). China’s Xinjiang-Tibet Railway to be strategic; most costly and difficult in the world. https://www.tibetanreview.net/chinas-xinjiang-tibet-railway-to-be-strategic-most-costly-and-difficult-in-the-world/
