Thay đổi các vành đai an ninh và cán cân quyền lực vùng Baltic: Hệ lụy đối với Nga (Phần II)

Rõ ràng là không thể quay trở lại trạng thái cân bằng quyền lực đã tồn tại trước cuộc khủng hoảng ở Ukraine. Sự mở rộng của NATO bằng cách thêm Thụy Điển và Phần Lan có khả năng thay đổi hoàn toàn cán cân quyền lực ở khu vực Baltic, đồng thời phá hủy các hình thức hợp tác cũ với Nga. Nội dung bài nghiên cứu đánh giá các rủi ro và tác động đối với Nga ở khu vực Baltic trong các điều kiện mới; sự thay đổi các vành đai an ninh trong khu vực và tầm quan trọng của những thay đổi này đối với Nga; lập trường của các quốc gia vùng Baltic đối với cuộc khủng hoảng Ukraine và tác động của lập trường này trong quan hệ với Nga, cũng như các vấn đề an ninh ở khu vực Kaliningrad.
Phần I của công trình nghiên cứu xem tại đây

Các vấn đề an ninh của khu vực Kaliningrad

Khu vực Kaliningrad chắc chắn là một trong những chủ thể độc đáo nhất của Liên bang Nga về cả địa lý và các vấn đề an ninh ở khu vực biển Baltic. Một điểm quan trọng là khu vực Kaliningrad, do đặc điểm tự nhiên và vai trò của một lãnh thổ đặc biệt đã trở thành “con tin” trong bối cảnh gia tăng căng thẳng trong quan hệ của Nga với EU và NATO. Nói từ quan điểm chính trị, Kaliningrad là một bộ phận quan trọng, không thể tách rời của Liên bang Nga. Đồng thời, khu vực này có mối liên hệ khá chặt chẽ với cộng đồng biển Baltic cũng như Liên minh châu Âu thông qua các dự án và chương trình chung.

Các vấn đề liên quan đến tình hình hoạt động của khu vực Kaliningrad luôn phức tạp và gây ra nhiều tranh luận. Từ quan điểm phương Tây, theo nhà nghiên cứu người Ba Lan Krzysztof Zegota, “sự tồn tại của tỉnh Kaliningrad dựa trên sự khẳng định rằng nó là một phần không thể tách rời và quan trọng của Liên bang Nga, đặc biệt là về mặt quốc phòng và an ninh quốc gia. Tất cả các cuộc thảo luận diễn ra trong khoảng mười năm qua hoặc xung quanh việc có tình trạng đặc biệt cho khu vực hoặc cần thiết phải áp dụng các ưu đãi kinh tế, đều xem xét sự liên kết không thể chia cắt giữa khu vực và “nước Nga lớn” [62]. Nhà nghiên cứu nói rằng “yếu tố rõ ràng đưa khu vực Kaliningrad trở thành một trong những khu vực quan trọng nhất của Nga theo quan điểm địa chính trị là quân sự. Vùng Kaliningrad là một phần của vùng Liên bang Tây Bắc và khu quân sự phía Tây của Nga. Khu vực này cũng là một thành phần quan trọng của vùng hải quân Baltic, được thiết kế để bảo vệ sự hiện diện quân sự của Nga ở lưu vực biển Baltic. Đây là khu vực được đặc trưng bởi một cơ sở hạ tầng quân sự phát triển dựa trên hệ thống các căn cứ quân sự trên bộ, trên không và hải quân. Một yếu tố quan trọng của cơ sở hạ tầng này là hạm đội Baltic của Nga với các căn cứ hải quân ở Baltiysk, Primorsk và Kaliningrad”[63].

Có thể nhận ra một thực tế rằng, việc NATO mở rộng về phía Đông đã đặt khu vực này vào một tình thế khá khó khăn, khi Kaliningrad phải được coi trước hết là một tiền đồn chiến lược quan trọng ở khu vực biển Baltic. Điều này phần lớn ảnh hưởng đến các kế hoạch phát triển của đơn vị Liên bang này, bao gồm cả các kế hoạch kinh tế. Tuy nhiên, ngày nay chương trình nghị sự của khu vực Kaliningrad không chỉ là an ninh quân sự. Năm 2016, tại một cuộc họp ở Svetlogorsk, Thư ký Hội đồng An ninh Liên bang Nga Nikolai Patrushev nêu rõ: “Nền kinh tế của khu vực Kaliningrad đang gặp khó khăn nghiêm trọng, chủ yếu là do phụ thuộc vào việc nhập khẩu nguyên liệu thô và nguồn năng lượng, năng lực hạn chế của thị trường tiêu dùng trong nước, thiếu nguồn lực đổi mới và mức độ tín nhiệm của các doanh nghiệp thấp”[64].

Một vấn đề an ninh riêng biệt là vấn đề vận chuyển và hậu cần, vốn trở nên đặc biệt gay gắt sau tình hình ở Ukraine. Theo đó “năm 2021, 50% hàng hóa đến khu vực bằng đường sắt, 40% bằng đường biển, 10% bằng ô tô và máy bay”[65]. Tuy nhiên, vào ngày 18 tháng 7 năm 2022, Litva đã cấm việc vận chuyển đường sắt qua lãnh thổ của mình đến Kaliningrad liên quan đến vấn đề hàng hóa của Nga đang chịu lệnh trừng phạt của liên minh châu Âu[66]. Theo Tổng Giám đốc Hội đồng Các vấn đề quốc tế Nga – Ivan Timofeev, “Chính quyền Litva ở giai đoạn này rất có thể sẽ dựa vào các điều khoản cấm vận chuyển các sản phẩm sắt thép, cũng như hàng hóa từ phụ lục XXI (bao gồm cả phân bón và hàng hóa gỗ và trứng cá muối)”[67] (quy định của Hội đồng Liên minh châu Âu số 833/2014 “về các biện pháp hạn chế liên quan đến các hành động của Nga nhằm gây bất ổn Ukraine”[68] –  N.M.).

Một trong những lựa chọn còn lại là tuyến đường biển. Tuy nhiên, theo người đứng đầu Hội đồng quản trị của Công ty luyện kim Baltic Oleg Chernov, “ngoài chi phí, thời gian vận chuyển bằng đường biển cũng có thể tăng lên”[69]. Tuy nhiên, đại diện của Oboron Logistics khá lạc quan về hoạt động của tuyến đường biển thường xuyên Ust – Luga – Baltiysk. Theo thông tin từ dịch vụ báo chí của tuyến đường biển, “việc chất đầy tải của tuyến phà theo cả hai hướng làm tăng đáng kể hiệu quả của nó, đảm bảo an ninh vận chuyển và sự ổn định của các luồng hàng hóa giữa khu vực Kaliningrad và lãnh thổ chính của Nga”[70].

Tình hình vẫn căng thẳng, mặc dù Nga có tầm nhìn riêng về cách thoát khỏi tình hình (hoặc ít nhất là các biện pháp đối phó), nhưng vẫn chưa rõ ràng rằng những giải pháp này sẽ ngăn chặn sự leo thang ở khu vực biển Baltic. Đồng thời, một số vấn đề có thể đã được dự đoán trước trong bối cảnh luận điệu chống Nga đang gia tăng, đặc biệt là trong lĩnh vực an ninh năng lượng. Theo chuyên gia người Nga – Stanislav Mitrakhovich, “rõ ràng là vùng lãnh thổ tách biệt của Nga từ lâu đã có thể gặp rủi ro do hành vi của các nước vùng Baltic, vì vậy họ đã bắt đầu chuẩn bị trước cho những tình huống như vậy. Các nhà máy điện được xây dựng, Rosneftegaz tham gia vào việc tăng cường dự trữ khí đốt và than. Việc cung cấp khí hóa lỏng có thể được thực hiện thông qua nhà ga tiếp nhận khí hóa lỏng LNG Marshal Vasilevsky”[71].

Trong bối cảnh các cuộc chiến trừng phạt, người ta phải hiểu rằng hiện tại rất khó để dự đoán tất cả các thời điểm liên quan đến an ninh của các đơn vị Nga. Mối nguy hiểm vẫn đến từ cách các nước láng giềng khu vực biển Baltic định vị lãnh thổ phụ thuộc Nga. Theo các nhà nghiên cứu phương Tây, khu vực Kaliningrad “có thể đóng vai trò là một công cụ đặc biệt của chính quyền Nga để đe dọa các quốc gia ở khu vực biển Baltic, giống như họ đã làm với các khu vực lãnh thổ phụ thuộc và ly khai khác trong không gian hậu Xô Viết”[72]. Và hầu như không ai sẽ lắng nghe các nhà khoa học Nga. Theo chuyên gia người Nga Yuri Zverev, “ở đây hiện có ít binh lính và vũ khí hơn nhiều so với những năm 1990, và việc củng cố và hiện đại hóa nhóm quân sự này là để đáp trả hoạt động tương ứng của chính Ba Lan và các nước NATO khác, chủ yếu là Hoa Kỳ ”[73].

Đúng vậy, không có khả năng bất kỳ nước láng giềng nào trong khu vực sẽ tính đến việc các hành động của Nga chỉ mang tính chất phòng thủ và nước này không có ý định vi phạm các thỏa thuận quốc tế. Tuy nhiên, khu vực Kaliningrad thường được phương Tây coi là mối đe dọa thực sự đối với khu vực biển Baltic. Điều này đặc biệt được ghi nhận rõ ràng trong tuyên bố của giới quân sự phương Tây. Theo chỉ huy lực lượng không quân Hoa Kỳ tại châu Âu, tướng Jeff Harrigan, “nếu chúng tôi phải đến đó để tiêu diệt, chẳng hạn, IADS Kaliningrad (hệ thống phòng không toàn diện – N.M.) hãy chắc chắn rằng chúng ta đã có kế hoạch hành động sau việc này”[74]. Đại úy Daniel Ince, sĩ quan tình báo của phi đội huấn luyện chiến đấu 353 tại Eielson Afb (Eielson AFB, AK) cho biết: “Với sự gia tăng xung đột giữa Nga và Ukraine vào năm 2014 và những bài học kinh nghiệm bắt nguồn từ cuộc xung đột đó, các nhà lãnh đạo Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đã trở nên lo ngại hơn về một cuộc xâm nhập của Nga vào các quốc gia Baltic như Latvia, Lithuania và Estonia cũng như khả năng chống tiếp cận/chống xâm nhập (A2/AD) mà Nga có thể mang lại cho cuộc xung đột đó”[75].

Rõ ràng là những lời này hầu như không chỉ phản ánh ý kiến của một số đại diện của các lực lượng vũ trang của các nước phương Tây. Và tất nhiên, những ý tưởng như vậy dẫn đến những suy đoán khá mạnh mẽ về các vấn đề an ninh quân sự giữa các nước láng giềng của khu vực Kaliningrad. Ý kiến đã được khẳng định trong thế hệ trẻ các nhà nghiên cứu phương Tây là “ngay cả những sự kiện như cuộc tập trận “ZAPAD” với Belarus năm 2017 cũng cho thấy xu hướng mạnh mẽ hướng tới việc triển khai quân sự đối với các phần lãnh thổ của Liên Xô cũ”[76]. Vì vậy, hành động của Ba Lan không có gì đáng ngạc nhiên và xét về tổng thể, dường như là sự tiếp nối chính sách hiếu chiến mà nước này theo đuổi trước đây. Đặc biệt, vào ngày 17 tháng 3 năm 2023, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Cộng hòa Mariusz Blaszczak tuyên bố rằng “Ba Lan dự định triển khai hệ thống tên lửa phóng loạt (MLRS) Himars đầu tiên do Mỹ cung cấp gần biên giới với khu vực Kaliningrad của Liên bang Nga” [77]. Blaszczak cũng cho biết “ngoài ra, sư đoàn sẽ nhận được xe tăng K2 và bệ pháo K9 mua từ Hàn Quốc”[78]. Tất cả điều này sẽ bảo vệ Ba Lan khỏi cuộc tấn công của Nga. Ngược lại, phía Nga phải trấn an người dân vùng Kaliningrad và đảm bảo an toàn cho họ. Theo người đứng đầu cơ quan báo chí của chính quyền vùng Kaliningrad – Dmitry Lyskov, “Cư dân trong vùng không cần phải lo lắng về việc lắp đặt các hệ thống Himars ở Ba Lan. Bất chấp tiềm năng tấn công rõ ràng của các bệ phóng Himars, cư dân trong khu vực của chúng tôi không có gì phải sợ hãi. Họ được bảo vệ an toàn bởi Hạm đội Baltic và nói chung là quân đội Nga[79].

Tất nhiên, rất khó để đề cập đến tất cả các sắc thái liên quan đến các vấn đề an ninh của khu vực Kaliningrad và tính dễ bị tổn thương của vùng lãnh thổ thuộc Liên bang Nga này. Rõ ràng là các nước láng giềng ở khu vực biển Baltic sẽ sử dụng điều này và tăng cường các luận điệu chống Nga. Có thể giả định rằng trong chính sách của họ đối với khu vực Kaliningrad, các quốc gia vùng Baltic khó có thể sử dụng cách tiếp cận hợp lý, do đó khiến tình hình trở nên căng thẳng.

Các biện pháp quản lý sự căng thẳng: Các yếu tố bất ổn và bất định

Nhìn chung, chúng ta có thể nói rằng Nga ở khu vực biển Baltic ngày nay khá cô lập. Chúng ta không nên chờ đợi sự thay đổi trong đường lối của Liên minh châu Âu và tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương về vấn đề này. Và ở đây có một vấn đề nan giải trong vấn đề an ninh – liệu có nên đi theo con đường phi lý và nói về sự leo thang của cuộc xung đột (tức là tích cực hội nhập Ukraine vào EU và NATO), hay chọn con đường xây dựng chính sách hợp lý dựa trên đàm phán (khá khó hiện nay).

Không còn nghi ngờ gì nữa, yếu tố rủi ro chính là quyết định thừa nhận hay không thừa nhận Ukraine vào NATO. Hơn nữa, hầu hết các quốc gia thành viên NATO đều nhận thức được rằng việc Ukraine gia nhập tổ chức này sẽ tự động kích hoạt điều 5 nổi tiếng của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, giống như một nút kích nổ, “Nếu một quốc gia thành viên NATO trở thành nạn nhân của một cuộc tấn công vũ trang, thì tất cả các quốc gia thành viên của Liên minh sẽ coi hành động bạo lực này là một cuộc tấn công vũ trang vào tất cả các quốc gia NATO và sẽ thực hiện hành động được coi là cần thiết để hỗ trợ quốc gia NATO bị tấn công”[80], do đó, rõ ràng là không muốn nhìn thấy Ukraine trong hàng ngũ của họ. Cũng cần phải hiểu rằng “các hành động được coi là cần thiết” sẽ không nhất thiết là sự khởi đầu của các sự kiện quân sự quy mô lớn. Có lẽ nó sẽ chỉ đơn giản là duy trì sự hỗ trợ tương tự mà các quốc gia đã cung cấp cho Ukraine. Tuy nhiên, câu hỏi về tương lai hay đúng hơn là tư cách thành viên tiềm năng của Ukraine, tất nhiên, đặt ra những rủi ro bổ sung cho Nga.

Và trong bối cảnh này, có lẽ điều quan trọng là phải đặt câu hỏi – ai cần leo thang? Chủ đề này đưa chúng ta trở lại chủ đề thảo luận – an ninh ở khu vực biển Baltic ngày nay là gì và ai là người chơi chính? Liệu rằng sự tập trung vào ý kiến của Hoa Kỳ có ổn định hơn so với Nga? Ở giai đoạn này, chắc chắn Nga sẽ không được lắng nghe, điều này có thể tạo ra tình trạng bất ổn trong các vấn đề phát triển bền vững của khu vực và chính sách an ninh năng lượng. Các dự án Nord Stream và Nord Stream 2 là một ví dụ rõ ràng về điều này.

Rõ ràng, việc liên tục áp dụng các biện pháp trừng phạt của Liên minh châu Âu là một chính sách gây bất lợi không chỉ cho phía Nga mà còn cho cả châu Âu. Trong bối cảnh này, người ta không thể nói về khu vực Baltic như là một khu vực ổn định nữa. Hành động của các tổ chức quốc tế riêng lẻ cũng không thể không tạo ra căng thẳng. Ví dụ, tại The Hague, một phòng của Tòa án Hình sự quốc tế (ICC) đã ban hành lệnh bắt giữ Tổng thống Nga Vladimir Putin và thanh tra viên về quyền trẻ em Maria Lvova-Belova[81]. Nga không tham gia Hiến chương La Mã, và hành động của tòa án không có hiệu lực đối với quốc gia này, tuy nhiên điều đó làm tăng thêm căng thẳng trong quan hệ, đặc biệt là khi mối đe dọa bắt giữ tổng thống Nga bắt đầu xuất phát từ Đức. Đặc biệt, Bộ trưởng Bộ Tư Pháp Marco Busch Manna cho biết: “tôi mong muốn ICC nhanh chóng liên hệ với Interpol cũng như các quốc gia tham gia và yêu cầu họ tuân thủ yêu cầu. Sau đó Đức sẽ có nghĩa vụ bắt giữ Tổng thống Putin khi ông ta vào lãnh thổ Đức và giao ông ta cho ICC”[82]. Có thể giả định rằng các quốc gia khác trong khu vực biển Baltic cũng sẽ ủng hộ ý tưởng bắt giữ người đứng đầu nhà nước Nga.

Tình hình xung quanh khu vực Kaliningrad cũng vẫn căng thẳng. Chỉ cần lấy ví dụ về lập trường của Litva, quốc gia sẵn sàng gây căng thẳng vì nhiều lý do khác nhau, từ vấn đề giao thông đến vấn đề năng lượng là đủ.

Không rõ cuộc thảo luận về các vấn đề cấp bách nhất trong lĩnh vực an ninh của Hội đồng Các quốc gia vùng biển Baltic sẽ diễn ra như thế nào nếu không có sự tham gia của Nga. Điều này sẽ chỉ dẫn đến sự bất ổn gia tăng trong khu vực, vì nhiều vấn đề không thể được giải quyết nếu không có sự hiện diện của phía Nga. Tạo ra sự phân mảnh trong chính trị sẽ chỉ phá hủy mối quan hệ giữa các nước láng giềng.

Nếu muốn giảm mức độ căng thẳng, luôn có thể dùng đến đàm phán, những cuộc đàm phán phải được xây dựng dựa trên lập trường của tất cả các bên. Thật không may, lựa chọn này để khắc phục các vấn đề khu vực phải được xem xét như một dự án dài hạn hoặc thậm chí không thực tế. Và ở đây, thật hợp lý khi cho rằng một phía là Nga và phía còn lại là Liên minh châu Âu và NATO, cần một cuộc đối thoại về các vấn đề cấp bách nhất. Ukraine cũng là một phần của châu Âu, nhưng câu hỏi chính ở đây là liệu quốc gia này là một đối tượng hay một chủ thể trong tình hình hiện tại. Vấn đề hòa bình và hợp tác ở khu vực biển Baltic ngày nay rất gay gắt.

Kết luận và khuyến nghị

Cho đến nay, tình hình ở khu vực biển Baltic có thể được mô tả là khó khăn và khó vượt qua ở giai đoạn này. Cần phải thừa nhận rằng cuộc xung đột ở Ukraine đã làm thay đổi đáng kể tình hình ở khu vực biển Baltic. Đây đã là một tiên đề của quan hệ quốc tế hiện đại. Rõ ràng là không có cách nào để quay trở lại sự cân bằng quyền lực tồn tại trước cuộc khủng hoảng ở Ukraine. Sự mở rộng của NATO với việc kết nạp Thụy Điển và Phần Lan có khả năng thay đổi hoàn toàn cán cân quyền lực ở khu vực Baltic và phá hủy các hình thức hợp tác cũ với Nga. Liên minh châu Âu sử dụng chính sách trừng phạt để chứng minh cho người châu Âu thấy các hành động tích cực của mình và biện minh cho lập trường cứng rắn chống Nga của mình là đúng đắn. Vì hầu hết các quốc gia trong khu vực đều là thành viên của NATO và EU, thậm chí không nên tưởng tượng rằng bất kỳ quốc gia thành viên nào của các tổ chức này sẽ bắt đầu theo đuổi một chính sách khác với chính sách hiện đại của phương Tây. Tình hình hiện nay trên thực tế là vô vọng, và “mối đe dọa từ Nga” sẽ trở thành nền tảng của các mối quan hệ quốc tế trong khu vực trong nhiều năm tới.

Liên bang Nga trong giai đoạn này cần đặc biệt quan tâm đến các vấn đề an ninh ở khu vực Kaliningrad. Mục tiêu là bảo vệ hoàn toàn đối tượng của Liên bang và duy trì chất lượng cuộc sống của cư dân.

Rõ ràng là luận điệu chống Nga từ phương Tây sẽ tồn tại ở nhiều khu vực. Đối với Nga, cách duy nhất để thoát khỏi tình huống này là làm việc với công chúng châu Âu nếu có mong muốn làm dịu lập trường và thay đổi quan điểm về Nga.

Một kịch bản tích cực cho sự phát triển của các sự kiện mà bất chấp sự xấu đi liên tục của mối quan hệ giữa Nga và các quốc gia vùng Baltic, sẽ không vượt ra khỏi mô hình đã được thiết lập trước đó để căng thẳng hơn nữa. Như kinh nghiệm của Chiến tranh Lạnh cho thấy, cuộc đối đầu có thể kéo dài hàng chục năm. Một trong những lựa chọn để thiết lập sự hợp tác có thể là sự trở lại của Nga với công việc của Hội đồng Các quốc gia vùng biển Baltic và khôi phục dần dần các mối liên hệ với các quốc gia trong khu vực. Chúng ta cũng có thể nói về sự tương tác với các tổ chức phi chính phủ trong khu vực. Ở giai đoạn này, triển vọng này phải đối mặt với nhiều trở ngại, chủ yếu trong số đó là thái độ chống Nga của các nước láng giềng vùng Baltic của Nga.

Vấn đề xây dựng một cuộc đối thoại (và thậm chí là cần thiết) với các đối tác cũ ở vùng Baltic vẫn còn khá khó khăn, điều này cũng phức tạp bởi lập trường cứng rắn của các nước láng giềng trong vấn đề Ukraine. Ngày nay, rõ ràng là sự phát triển hơn nữa của các mối quan hệ ở khu vực biển Baltic phụ thuộc vào việc ổn định tình hình ở Ukraine và chấm dứt xung đột. Chỉ từ thời điểm này mới có thể tính toán đến việc xây dựng hệ thống an ninh mới trong khu vực./.

Biên dịch: Bùi Toàn

Tác giả: Natalya Markushina là Tiến sĩ Khoa học Chính trị, Giáo sư Khoa Quan hệ Quốc tế, Đại học Tổng hợp St. Petersburg

Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, không nhất thiết trùng với quan điểm của Nghiên cứu Chiến lược. Mọi phản hồi học thuật cũng như các vấn đề khác quý độc giả có thể trao đổi với BBT Nghiên cứu Chiến lược qua địa chỉ mail: [email protected]

Tham khảo:

62. Żęgota K. Kaliningrad Region – Key to Security in East-Central Europe // WEEReview. 2016. VI. P. 121-136, https://www.researchgate.net/publication/309284998_The_Kaliningrad_Region_-_Key_to_Security_in_East-Central_Europe
63. Ibid.
64. Николай Патрушев рассказал о главных угрозах Калининграду // KALININGRAD.KP.RU, https://www.kaliningrad.kp.ru/daily/26544/3561419/
65. Блокада Калининграда. Что Литва может получить в ответ // РИА Новости. 21.06.2022, https://ria.ru/20220621/litva-1796853268.html?ysclid=lfdto5c2t1296520445
66. имшиашвили П. Провоз каких грузов запретила Литва / П. Химшиашвили, Е. Ламова, Е. Виноградова, М. Овсянни- кова // РБК. 20.06.2022, https://www.rbc.ru/politics/20/06/2022/62b06bc29a7947449e062cf5?ysclid=lfdtzutzuq661289817
67. Химшиашвили П., Ламова Е., Виноградова Е., Овсянникова М. Провоз каких грузов запретила Литва // РБК.20.06.2022, https://www.rbc.ru/politics/20/06/2022/62b06bc29a7947449e062cf5?ysclid=lfdtzutzuq661289817
68. COUNCIL REGULATION (EU) 2022/879 of 3 June 2022 amending Regulation (EU) No 833/2014 concerning restrictive measures in view of Russia’s actions destabilising the situation in Ukraine // EUR-Lex. Access to European Union law& аn official website of the European Union, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32022R0879
69. Грузы сходят с рельсов. Какие есть варианты доставки товаров в Калининград // Коммерсантъ. 16.08.2022, https://www.kommersant.ru/doc/5513916
70. Паромная линия Усть-Луга – Балтийск полностью загружена в обе стороны // ИНТЕРФАКС. 05.08.2022, https://www.interfax.ru/russia/855478
71. Киреев Е. Все меры приняты: Литва не способна навредить энергобезопасности Калининграда // RUBALTIC.ru.28.06.2022, https://www.rubaltic.ru/article/ekonomika-i-biznes/20220628-vse-mery-prinyaty-litva-ne-sposobnanavredit-energobezopasnosti-kaliningrada/?ysclid=lfdweh1fis654648418
72. Żęgota K.Kaliningrad Region – Key to Security in East-Central Europe // WEEReview. 2016. VI. P. 121-136, https://www.researchgate.net/publication/309284998_The_Kaliningrad_Region_-_Key_to_Security_in_East-Central_Europe
73. Зверев Ю. Что означает новая стратегия нацбезопасности Польши для России и Беларуси // Евразия. Эксперт.31.05.2020, https://eurasia.expert/chto-oznachaet-novaya-strategiya-natsbezopasnosti-polshi/
74. Freedberg Jr. Sydney J. Target, Kaliningrad: Air Force Puts Putin on Notice // Breaking Defense. September 17, 2019, https://breakingdefense.com/2019/09/target-kaliningrad-eucom-puts-putin-on-notice
75. Capt Daniel Ince. The Russian Antiaccess/Area Denial Security Issue over Kaliningrad and the Baltics // Wild Blue Yonder Air University, https://www.airuniversity.af.edu/Wild-Blue-Yonder/Articles/Article-Display/Article/2659250/the-russianantiaccessarea-denial-security-issue-over-kaliningrad-and-the-balti/
76. Vasquez J., Akturan O. B., Shura A., Li Y., Rajski M., Sarkes O., Castro A. Exposed Outpost Russian Threats to Baltic Security and Transatlantic Responses // European Horizons, https://voices.uchicago.edu/euchicago/exposed-outpost-russian-threats-to-baltic-security-and-transatlantic-responses/
77. Польша разместит первые HIMARS у границы Калининградской области // Известия. 17.03.2023, https://iz.ru/1484797/2023-03-17/polsha-razmestit-pervye-himars-u-granitcy-kaliningradskoi-oblasti
78. Рогозянский А. Калининградские власти призвали жителей не опасаться из-за установки в Польше HIMARS // Газе-та.ру. 17.03.2023, https://www.gazeta.ru/army/news/2023/03/17/19991965.shtml
79. Ibid
80. Коллективная оборона – статья 5//Официальный сайт НАТО, https://www.nato.int/cps/ru/natohq/topics_110496.htm
81. Суд в Гааге выдал ордер на арест Путина и Львовой-Беловой // PБK. 17.03.2023, https://www.rbc.ru/politics/17/03/2023/641486bf9a79479594d1fb8a
82. Глава Минюста Германии назвал условие для ареста Путина // РИА Новости. 19.03.2023, https://ria.ru/20230319/putin-1858884768.html?ysclid=lffjqncv9z717086186