Kể từ khi trở lại nắm quyền, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công kích trật tự thế giới do Mỹ thiết lập sau Thế chiến II. Ông đe dọa xâm phạm chủ quyền của các đồng minh và đối tác bằng cách tuyên bố muốn mua Greenland, sáp nhập Canada và chiếm Kênh đào Panama. Cuộc chiến thương mại toàn cầu của ông được thiết kế để mang lại lợi ích cho Mỹ, gây thiệt hại cho tất cả các đối tác thương mại. Ông đã rút khỏi Hiệp định Khí hậu Paris và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Trong việc giải thể Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), chính quyền Trump đã từ bỏ các cam kết lưỡng đảng lâu dài đối với phát triển quốc tế. Và cách ông đối xử với Ukraine – cố gắng ép Ukraine chấp nhận một thỏa thuận hòa bình thay vì sử dụng sức mạnh Mỹ để buộc Nga ngồi vào bàn đàm phán – đã làm nhục bên yếu thế và bị tổn thương, đồng thời ve vãn bên gây hấn.
Trump tin rằng sức mạnh quyết định tất cả
Trật tự thế giới và các thể chế mà Mỹ tạo ra sau Thế chiến II được thiết kế để chống lại logic đó, đảm bảo rằng kẻ mạnh không thể chỉ làm những gì họ muốn và buộc kẻ yếu phải chịu đựng. Nhưng Trump không quan tâm đến những lý tưởng cao đẹp như vậy. Thay vào đó, ông đã chứng minh quan điểm hoài nghi rằng Mỹ chưa bao giờ là cường quốc vị tha và lý tưởng như họ từng tuyên bố.
Đối với những người vẫn tin vào một Mỹ nguyên tắc và hào phóng, đây là một khoảnh khắc đau đớn của sự mâu thuẫn nhận thức. Thực tế của chính quyền Trump – sự coi thường luật pháp cả trong và ngoài nước, sự bắt nạt, hủy bỏ các thỏa thuận và hiệp ước, đe dọa các đồng minh, và sự thân thiết với các nhà độc tài – đã quá rõ ràng. Nhưng nó vẫn dường như khó tin đối với nhiều người. Một số nhà quan sát tìm kiếm một lời giải thích vô nghĩa. Có lẽ, họ tưởng tượng, Trump đang chơi một ván cờ bốn chiều và những hành động thái quá của ông chỉ là một phần của một kế hoạch tổng thể thông minh. Những người khác bám víu vào hy vọng rằng một sự kiện nào đó sẽ thay đổi dòng chảy của sự việc, một bước ngoặt để giữ mọi thứ đi đúng hướng trước khi mọi chuyện vượt ngoài tầm kiểm soát.
Nhưng hy vọng là một sự an ủi nguy hiểm trong những thời điểm như thế này. Trump là chuẩn mực mới ở Washington. Ít nhất cho đến cuộc bầu cử tổng thống tiếp theo, không có dấu hiệu nào cho thấy sự đảo ngược.
Điều này không có nghĩa là các đồng minh của Mỹ nên khuất phục trước sự đe dọa của Trump. Cùng nhau, họ có thể tạo ra ảnh hưởng đáng kể và đối phó với sự hỗn loạn do Washington gây ra. Những quốc gia chia sẻ các giá trị mà Mỹ từng đại diện, nhưng hiện tại không còn, nên hợp sức để bảo vệ những gì tốt nhất trong trật tự mà Trump quyết tâm chôn vùi. Như Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã nói tuần trước, các đồng minh của Mỹ nên xây dựng một liên minh các quốc gia “sẽ không bị bắt nạt.”
Hãy tự lập
Trong thời đại “Nước Mỹ trên hết,” Mỹ không còn, và không tuyên bố là, đối tác an ninh đáng tin cậy như trước đây. Các đồng minh trên toàn thế giới đã nhận ra rằng họ phải làm nhiều hơn để tự bảo vệ mình. Họ cần sở hữu các hệ thống vũ khí tiên tiến hơn, kho đạn dược và thiết bị đầy đủ hơn, và tuyển dụng thêm nhân sự. Đồng thời, họ phải tăng cường “quyền tự chủ quốc gia,” đặc biệt là khả năng hoạt động mà không cần sự đồng thuận hay hợp tác của Mỹ. Họ cũng phải phát triển và củng cố các liên minh với các đối tác cùng chí hướng ngoài Mỹ.
Những động thái này không phải là sự từ chối Mỹ mà chính là điều mà chính quyền Trump đang mời gọi các đồng minh thực hiện. Trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 4, Phó Tổng thống JD Vance đã ca ngợi nhà lãnh đạo Pháp Charles de Gaulle, người, bất chấp sự phản đối từ Washington vào những năm 1960, đã đảm bảo rằng Pháp, không giống như Vương quốc Anh, giữ được chủ quyền hoàn toàn đối với tất cả các khả năng quân sự của mình, bao gồm kho vũ khí hạt nhân. Như Vance nói, de Gaulle hiểu rằng “việc châu Âu mãi mãi là chư hầu an ninh của Mỹ không phải là lợi ích của châu Âu, cũng không phải của Mỹ.”
Thông điệp từ Washington đã thay đổi rõ rệt. Trump không phải là tổng thống đầu tiên nói rằng các đồng minh nên đóng góp nhiều hơn cho phòng thủ chung. Nhưng với nhiều đồng minh, ông dường như đang nói rằng họ nên chi tiêu nhiều hơn vì có thể họ sẽ phải tự lực cánh sinh.
Hãy xem cách Trump đối xử với Ukraine. Trong những tháng đầu của nhiệm kỳ thứ hai, Trump dường như đã thực sự đổi phe trong cuộc xung đột tại Ukraine, ủng hộ Nga và ép Ukraine chấp nhận hòa bình theo các điều kiện mà Tổng thống Nga Vladimir Putin mong muốn. Thật không may cho Trump, ba tháng xoa dịu không chấm dứt được xung đột. Ông có thể cuối cùng sẽ đối đầu với Putin, hoặc đơn giản là bỏ rơi Ukraine.
Mỹ không còn là đối tác an ninh tin cậy như trước đây
Ngoài Ukraine, các nước châu Âu đối mặt với mối đe dọa cấp bách nhất từ Nga. Các thành viên châu Âu của NATO có khả năng kinh tế để vượt qua và áp đảo Nga nếu họ muốn. Như Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk gần đây đã hỏi, “Tại sao 500 triệu người châu Âu lại cần 330 triệu người Mỹ để bảo vệ họ chống lại 140 triệu người Nga?”
NATO và tất cả các đồng minh của Mỹ, bao gồm Úc, nhận ra cần phải chi tiêu nhiều hơn. Nhưng Washington và các thủ đô đồng minh có quan điểm khác nhau về cách sử dụng số tiền bổ sung đó. Mỹ đương nhiên muốn các đồng minh mua thêm vũ khí Mỹ. Nhưng các đồng minh lo ngại rằng việc mua thêm thiết bị và đạn dược của Mỹ có thể làm hài lòng Trump, nhưng sẽ không mang lại sự độc lập lớn hơn. Thật vậy, một đợt mua sắm vũ khí Mỹ có thể chỉ khiến người mua càng phụ thuộc vào Mỹ.
Giải pháp dài hạn cho các đồng minh của Mỹ là có khả năng răn đe các bên gây hấn bằng những năng lực tự chủ, lý tưởng nhất là những thứ được sản xuất trong nước, nhưng chắc chắn là những thứ có thể được triển khai và vận hành mà không cần sự đồng thuận của Mỹ. Hiện tại, điều đó là không thể. Ví dụ, các máy bay F-35 do Mỹ cung cấp phụ thuộc quá nhiều vào phần mềm và phụ tùng của Mỹ đến mức khó có thể sử dụng, hoặc sử dụng lâu dài, nếu không có sự đồng ý của Washington.
Loại phụ thuộc này, phổ biến trong hầu hết các hệ thống vũ khí hiện đại, thường gây khó chịu cho các đồng minh của Mỹ nhưng không được coi là vấn đề lớn. Các đồng minh NATO tin rằng họ sẽ không bao giờ chiến đấu một mình, nên sự phụ thuộc vào một Mỹ thờ ơ chỉ là mối lo lý thuyết. Nhưng hôm nay, với Nhà Trắng yêu cầu các đồng minh của Mỹ phải tự lực cánh sinh, tình hình đã rất khác. Không có gì ngạc nhiên khi kế hoạch mua sắm quốc phòng trị giá 150 tỷ euro mới được EU công bố gần đây phần lớn loại trừ các công ty Mỹ. Đồng thời, Bồ Đào Nha tuyên bố không còn kế hoạch mua F-35, và Canada đang xem xét lại kế hoạch mua 88 chiếc F-35. Thách thức của châu Âu không chỉ là tìm tiền để tài trợ cho việc tái vũ trang mà còn là vượt qua các cạnh tranh quốc gia để thống nhất về một số nhà sản xuất quốc phòng tiêu chuẩn, giống như cách Pháp và Đức đã cùng nhau tạo ra Airbus vào năm 1970. Một ví dụ truyền cảm hứng khác cho châu Âu (và các đồng minh khác của Mỹ) có thể được tìm thấy ở Ukraine, nơi ngành công nghiệp quốc phòng địa phương đã sản xuất hàng loạt khả năng đột phá, sáng tạo và chi phí thấp hơn – như được thể hiện qua các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái ngoạn mục mà lực lượng Ukraine đã thực hiện vào các căn cứ không quân Nga thời gian qua.
Cuộc tìm kiếm quyền tự chủ quốc gia
Ở châu Âu, các đồng minh của Mỹ ở gần nhau về mặt địa lý và có mối quan hệ chiến lược và kinh tế mạnh mẽ. Tình hình ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương lại rất khác. Một mặt, Trung Quốc mạnh hơn nhiều so với các nước láng giềng châu Á so với Nga đối với các nước châu Âu. Mặt khác, mặc dù Trump đã khiến người châu Âu lo ngại rằng họ có thể phải tự lực, ông chưa gợi ý rằng Mỹ sẽ từ bỏ các đồng minh ở châu Á.
Điểm nóng rõ ràng là Đài Loan, nơi các tín hiệu từ chính quyền Trump khá lẫn lộn. Bản thân Trump đã nói rằng Đài Loan khó bảo vệ và phàn nàn về ngành công nghiệp sản xuất chất bán dẫn của hòn đảo, cho rằng Đài Loan “đã chiếm ngành công nghiệp chip” từ Mỹ và nên trả tiền cho sự bảo vệ của Mỹ. Nhưng khi phát biểu gần đây tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth nói rằng Trump đã khẳng định rõ ràng “Trung Quốc sẽ không gây xung đột nghiêm trọng ở Đài Loan dưới sự giám sát của ông” và Mỹ sẽ nỗ lực khiến chi phí của một chiến dịch quân sự trở nên quá cao đối với Trung Quốc, đảm bảo rằng hòa bình ở eo biển Đài Loan là lựa chọn duy nhất.
Sự tự tin đó bị phủ nhận bởi các sự kiện trên thực địa. Các cuộc tập trận của Trung Quốc xung quanh Đài Loan ngày càng giống như hành động nhằm duy trì sự ổn định và khẳng định quyền kiểm soát. Chính Hegseth đã thừa nhận trong bài phát biểu của mình rằng xung đột vũ trang có thể sắp xảy ra. Chính trị Đài Loan không ổn định, không có sự đồng thuận về việc cần tăng chi tiêu quốc phòng, và có một loạt các biện pháp cưỡng chế không cần đến xung đột vũ trang có thể giúp lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình giành được Đài Loan mà không cần nổ súng.
Bất chấp những lời lẽ cứng rắn của Hegseth tại Singapore, Đài Loan gần gũi và quan trọng hơn nhiều đối với Bắc Kinh so với Washington. Nếu Ukraine không phải là cuộc xung đột của Trump (như ông thường xuyên nhấn mạnh), ông có thể sẽ không mạo hiểm xung đột với Trung Quốc vì Đài Loan – một cuộc xung đột mà ngay cả khi chỉ là thông thường cũng sẽ dẫn đến sự hủy diệt của phần lớn hải quân Mỹ và Trung Quốc. Với năng lực đóng tàu gấp hơn 200 lần Mỹ, Trung Quốc có thể thay thế thiệt hại của mình nhanh hơn nhiều so với Mỹ. Việc Trung Quốc khẳng định quyền kiểm soát Đài Loan sẽ khiến các đồng minh của Mỹ trong khu vực mất niềm tin vào khái niệm “ô an ninh” của Mỹ và hiệu quả của sự răn đe của Mỹ, vốn được đo lường không chỉ bằng hỏa lực mà còn bằng quyết tâm.
Mặc dù sẽ bị đe dọa ngay lập tức, Nhật Bản và Hàn Quốc đều có sức mạnh kinh tế để tăng cường đáng kể khả năng quốc phòng của mình. Hàn Quốc đã là một nhà xuất khẩu quốc phòng lớn. Và cả hai quốc gia đều có các căn cứ quân sự Mỹ với khả năng đáng kể. Nhưng nếu họ mất niềm tin vào ý chí chiến đấu của Washington ở châu Á, những căn cứ này có thể trở thành gánh nặng, khiến mỗi quốc gia khó quản lý quốc phòng và ngoại giao của mình mà không có sự đồng thuận của Mỹ. Logic mà Vance sử dụng để ca ngợi Pháp của de Gaulle cũng có thể áp dụng cho Nhật Bản và Hàn Quốc. Không có gì thay thế được việc thiết lập quyền tự chủ quốc gia. Cả hai quốc gia có thể kết luận rằng tốt nhất là sở hữu một lực lượng răn đe hạt nhân của riêng mình.
Ở những nơi khác trong châu Á, các quốc gia Đông Nam Á quá đa dạng về định hướng địa chính trị để hợp tác về quốc phòng. Một số nước, như Lào và Myanmar, đã liên kết chặt chẽ với Trung Quốc. Những nước khác được lợi từ việc cân bằng giữa Trung Quốc và Mỹ. Nhưng tất cả có thể sẽ rơi vào phạm vi ảnh hưởng của Trung Quốc nếu Mỹ từ bỏ khu vực này.
Hãy xem xét trường hợp của Philippines, một đồng minh hiệp ước chính thức của Mỹ. Philippines đã phải chịu đựng các hành vi xâm phạm ngày càng tăng từ Trung Quốc khi Bắc Kinh khẳng định các yêu sách của mình ở Biển Đông. Nhưng mặc dù Mỹ có hiệp ước phòng thủ chung với Philippines, nước này hầu như chỉ phản đối khi Trung Quốc xây dựng và quân sự hóa các đảo nhân tạo và thậm chí trực tiếp đối đầu với các tàu Philippines. Trong bối cảnh thiếu sự hỗ trợ kiên định từ Mỹ, Philippines chắc chắn sẽ cảm thấy bị buộc phải đáp ứng các yêu sách của Trung Quốc.
Trong những năm gần đây, Úc đã trở nên phụ thuộc hơn vào Mỹ ngay cả khi Mỹ trở nên kém đáng tin cậy hơn. Động lực này rõ ràng nhất khi nói đến việc thành lập AUKUS, một liên minh an ninh năm 2021 giữa Úc, Vương quốc Anh và Mỹ. Úc đã hủy bỏ chương trình xây dựng 12 tàu ngầm điện diesel với Pháp để chuyển sang tám tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân nhưng được trang bị vũ khí thông thường, sẽ được xây dựng cùng với Vương quốc Anh. Tuy nhiên, những tàu này sẽ không sẵn sàng cho đến những năm 2040. Để lấp khoảng cách giữa việc nghỉ hưu của đội tàu ngầm cũ của Úc và các tàu ngầm tương lai, các quan chức đã đồng ý rằng Mỹ sẽ bán cho Úc từ ba đến năm tàu ngầm lớp Virginia vào khoảng năm 2032. Nhưng luật pháp Mỹ liên quan đến AUKUS nêu rõ rằng các tàu ngầm không thể được bán trừ khi tổng thống chứng nhận rằng việc bán chúng sẽ không làm giảm khả năng dưới nước của Mỹ. Với việc Hải quân Mỹ thiếu khoảng 20 tàu ngầm tấn công so với yêu cầu và các nhà đóng tàu Mỹ chỉ xây dựng khoảng một nửa số tàu ngầm mà Hải quân Mỹ cần để thay thế những tàu cũ, dường như khó có khả năng Úc sẽ nhận được bất kỳ tàu ngầm Virginia nào trong thời đại “Nước Mỹ trên hết.”
Khi thỏa thuận tàu ngầm AUKUS được đồng ý vào năm 2021, một bộ trưởng ngoại giao Pháp giận dữ đã nói, “Úc đã hy sinh chủ quyền để đổi lấy an ninh. Có khả năng họ sẽ mất cả hai.” AUKUS có thể là một câu chuyện cảnh báo cho các đồng minh khác. Chủ quyền và quyền tự chủ quan trọng hơn bao giờ hết. Hãy thỏa hiệp chúng, bạn sẽ phải chịu rủi ro.
“Chiến tranh thương mại là tốt và dễ thắng”
Trong thương mại, Trump cũng đã tìm cách đảo lộn các quan hệ đối tác và liên minh hiện có. Chính sách thuế quan bắt nạt của ông nhằm khẳng định sức mạnh Mỹ và giành được những nhượng bộ đáng kể từ các nước khác, tất cả đều gây thiệt hại cho hệ thống thương mại mà Mỹ đã giúp xây dựng. “Những quốc gia này,” Trump nói vào tháng 4, “đang gọi điện cho chúng tôi, nịnh bợ tôi… Họ đang rất muốn đạt được một thỏa thuận.”
Quan điểm của tôi (tác giả bài báo), dựa trên kinh nghiệm với Trump, là việc xu nịnh ông chính là cách tiếp cận sai lầm. Chương trình nghị sự của Trump là sử dụng thuế quan để buộc các nhà nhập khẩu chuyển sản xuất sang Mỹ. Tất nhiên, cách tiếp cận này đi ngược lại các nguyên tắc cơ bản của kinh tế học. Lấy Canada làm ví dụ, nơi Mỹ nhập khẩu khoảng 40% nhôm của mình. Việc sản xuất nhôm đòi hỏi lượng năng lượng rẻ khổng lồ. Canada có nguồn thủy điện dồi dào, và do đó, chi phí năng lượng của ngành công nghiệp nhôm lớn của họ chỉ bằng một phần ba so với ngành nhôm Mỹ. Canada có lợi thế so sánh tự nhiên. Thuế quan 50% (tăng từ 25%) mà Trump áp lên nhôm sẽ làm tăng giá nhôm trong Mỹ, chỉ mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất nhôm Mỹ với chi phí của người tiêu dùng và các nhà sản xuất.
Trump không tin vào lợi thế so sánh. Thay vào đó, nếu một quốc gia có thâm hụt thương mại, đó là kẻ thua cuộc. Nếu có thặng dư thương mại, đó là người chiến thắng. Tôi nhớ đã gặp ông ở Manila vào tháng 11 năm 2017 khi tôi là thủ tướng Úc. Ông phàn nàn gay gắt về quy mô thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc. Ông hỏi tôi điều gì sẽ xảy ra nếu ông cấm tất cả hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Tôi lặng lẽ trả lời, “Một cuộc suy thoái toàn cầu.” Đó có thể là cái giá mà ông sẵn sàng trả, nhưng phần còn lại của thế giới không nên để chính sách của Mỹ đẩy nền kinh tế toàn cầu vào một vòng xoáy.
Những quốc gia vẫn tin vào thương mại tự do cần hợp tác để thúc đẩy các thỏa thuận thương mại tự do mới (và mở rộng các thỏa thuận hiện có) không liên quan đến Mỹ. Chẳng hạn, hãy xem xét Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), kế thừa của TPP. Trump đã rút khỏi TPP sau khi vào Nhà Trắng vào năm 2017. Hầu hết tin rằng thỏa thuận đã chết. Một số thành viên TPP, bao gồm Nhật Bản, rất hoài nghi về khả năng kết thúc một thỏa thuận mà không có Mỹ. Một số lo lắng rằng động thái như vậy sẽ làm phật lòng Trump. Tôi đã thuyết phục Thủ tướng Nhật Bản khi đó – ông Shinzo Abe rằng ông không nên lo lắng về điều đó. Hơn nữa, Mỹ có thể một ngày nào đó thay đổi ý định; bằng cách giữ thỏa thuận này tồn tại, chúng tôi sẽ thực sự bảo vệ khả năng Mỹ quay trở lại.
Trump hỏi tôi điều gì sẽ xảy ra nếu ông cấm hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Tôi lặng lẽ trả lời, “Một cuộc suy thoái toàn cầu.”
Đầu năm 2018, Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương đã mất một thành viên và thêm hai tính từ; CPTPP với 11 thành viên được ra đời. Vương quốc Anh đã gia nhập hiệp định thương mại này và một số nền kinh tế lớn khác, bao gồm Trung Quốc, Hàn Quốc, Indonesia và Đài Loan, đã bày tỏ ý định tham gia. CPTPP là thỏa thuận thương mại quốc tế quan trọng nhất từng được đàm phán kể từ khi hoàn tất vòng đàm phán Uruguay năm 1994, dẫn đến việc thành lập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Nó được thống nhất ngay cả khi làn sóng bảo hộ đang gia tăng ở các quốc gia trên thế giới. Không giống như các thỏa thuận thương mại truyền thống, CPTPP không chỉ giảm thuế đối với hàng hóa mà còn đặt ra các quy tắc ràng buộc về thương mại số, thương mại điện tử, dòng dữ liệu và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Nó thực thi các quyền lao động cốt lõi, bao gồm quyền thành lập các công đoàn độc lập, và cấm phân biệt đối xử trong việc làm dựa trên các đặc điểm như chủng tộc, tôn giáo và giới tính. Và nó yêu cầu các bên tránh ưu ái các doanh nghiệp nhà nước theo cách gây bất lợi cho các đối thủ nước ngoài. CPTPP là một câu trả lời táo bạo cho sự từ chối vai trò lãnh đạo thương mại đa phương của Trump. Các thành viên của nó đã cho thấy rằng họ có thể giảm thiểu sự tiếp xúc với bất ổn chính trị và chủ nghĩa đơn phương thương mại của Mỹ, đồng thời chứng minh rằng việc thiết lập quy tắc toàn cầu có thể tiến hành mà không cần sự tham gia hay đồng ý của Mỹ.
Các đồng minh của Mỹ cần tìm các lựa chọn thay thế cho sức mạnh của thị trường Mỹ. Người châu Âu đã có khu vực thương mại tự do rộng lớn của riêng mình, nhưng họ đang tìm cách thiết lập thêm các mối quan hệ thương mại tự do với những nước khác. Các cuộc đàm phán thương mại EU-Úc, bắt đầu vào năm 2017 nhưng bị đình chỉ vào năm 2023 do vấn đề xuất khẩu nông nghiệp, đã được khởi động lại. Và như Macron đã nói tại Singapore vào tháng 5, EU đang tìm cách ký kết các thỏa thuận thương mại mới với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và thậm chí có thể tham gia hoặc liên kết với CPTPP.
Hai đồng minh thân cận của Mỹ ở Đông Á – Nhật Bản và Hàn Quốc – đang tìm cách xây dựng mối quan hệ gần gũi hơn với Trung Quốc. Khi suy đoán về thuế quan của Trump lan rộng vào tháng 3, các bộ trưởng ngoại giao của ba quốc gia này đã đồng ý tiến hành các cuộc đàm phán “toàn diện và cấp cao” hướng tới một thỏa thuận thương mại tự do. Một thỏa thuận như vậy sẽ giúp xây dựng “một môi trường thương mại và đầu tư ổn định” giữa lằn ranh biến động do Washington gây ra. Trump có thể nhận công vì đã đưa ba quốc gia này xích lại gần nhau; với những thù hận lịch sử của họ, đó sẽ là một thành tựu đáng kể (dù không chủ ý).
Một thế giới tối tăm
Trung Quốc sẽ được hưởng lợi lớn từ những biến động trong chính sách đối ngoại của Trump. Nước này luôn khó chịu với cách Mỹ và đồng đô la thống trị hệ thống thương mại và tài chính toàn cầu. Sự thống trị đó đang bị lung lay không phải vì bất cứ điều gì Trung Quốc đã làm mà bởi hành động của Trump. Sự hỗn loạn trong thị trường trái phiếu sau các thông báo thuế quan của Trump vào tháng 4 cho thấy sự tự tin vào sự ổn định và sức mạnh của Mỹ đang suy giảm.
Hãy xem xét sự ngu ngốc trong cách Trump đối xử với Úc. Mỹ đang có thặng dư thương mại lớn với Úc; theo cách nói của Trump, Mỹ đã “thắng” trong mối quan hệ song phương này. Nước này không có đồng minh hay đối tác thương mại nào tốt hơn. Vậy mà ông chọn áp thuế 10% trên tất cả hàng hóa Úc và thuế 25% (nay là 50%) đối với thép và nhôm của Úc, cùng lúc Washington đang cố gắng lôi kéo các đồng minh chống lại Trung Quốc. Một phần ba xuất khẩu của Úc đi đến Trung Quốc. Trong hoàn cảnh này, Canberra sẽ miễn cưỡng tuân theo đường lối của Washington. Làm chậm lại sự tăng trưởng của nền kinh tế Trung Quốc (và nhu cầu của nước này đối với tài nguyên của Úc) khó có thể là lợi ích của Úc.
Trump không giả vờ rằng ông đang cố gắng mang lại thương mại công bằng thực sự hay một sân chơi bình đẳng. Mục tiêu của ông là tái công nghiệp hóa Mỹ, đưa các nhà máy từ Trung Quốc, châu Âu và Đông Nam Á trở lại. Và ông muốn khẳng định bá quyền của Mỹ ở Tây Bán Cầu ngay cả khi ông giảm bớt sự can dự của Mỹ ở phần còn lại của thế giới. Các cử tri ở Mỹ cuối cùng sẽ phải quyết định liệu đây có phải là những mục tiêu khả thi hay đáng giá, nhưng các đồng minh của Mỹ nên đã đưa ra quyết định của mình.
Các đồng minh của Mỹ thường đặt niềm tin vào Mỹ và các giá trị Mỹ nhiều hơn là hy vọng vào những điều khác. Nhưng niềm tin đó là có thật, và giờ đây nó đang rạn nứt. Trump mời gọi một loại niềm tin khác vào Mỹ: sự chắc chắn rằng Washington sẽ tìm cách hành động tàn nhẫn vì lợi ích riêng của mình và sử dụng sức mạnh để đạt được thỏa thuận tốt nhất cho chính mình. Các nhà lãnh đạo Mỹ trong tương lai có thể cố gắng khôi phục vai trò lãnh đạo đạo đức của đất nước, nhưng niềm tin một khi đã mất thì khó lấy lại. Các thỏa thuận thương mại đến rồi đi, nhưng nếu ánh sáng trên ngọn đồi chỉ chiếu sáng cho người Mỹ, Trump sẽ dẫn dắt thế giới vào một nơi tăm tối hơn cho tất cả mọi người./.
Biên dịch: Bùi Toàn
Tác giả: Malcolm Turnbull là Thủ tướng Australia từ năm 2015 đến 2018. Bài viết đăng trên Tạp chí Foreign Affairs, ngày 9/6/2025.
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của Nghiên cứu Chiến lược. Mọi trao đổi học thuật và các vấn đề khác, quý độc giả có thể liên hệ với ban biên tập qua địa chỉ mail: [email protected]
