Tỉ phú Donald Trump đã trở thành thành Tổng thống Mỹ vào năm 2016 và năm 2020 ông tiếp tục tranh cử nhưng không thành công. Thất bại này không cản quyết tâm tham gia cuộc đua trở lại Nhà trắng vào năm 2024 của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump. Hồ sơ tranh cử của ông Trump đã được nộp lên Ủy ban Bầu cử Liên bang, chính thức đưa tỉ phú Mỹ trở thành một trong những ứng viên tiềm năng cho vị trí Tổng thống Mỹ vào năm tới. Liệu ông có thể trở lại vị trí người đứng đầu Nhà Trắng vào năm 2024 hay không?
Donald Trump đang dẫn đầu Đảng Cộng hòa
Theo kết quả thăm dò dư luận do Reuters/Ipsos công bố ngày 11/12/2023, được thực hiện trực tuyến từ ngày 5 đến 11/12/2023, với sự tham gia của gần 1.700 người có quan điểm ủng hộ Đảng Cộng hòa, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn đang dẫn đầu trong cuộc đua trở thành ứng cử viên duy nhất của Đảng Cộng hòa ra tranh cử Tổng thống Mỹ năm 2024. Kết quả thăm dò cho thấy ông Trump tiếp tục giành ưu thế vượt trội với tỷ lệ ủng hộ lên tới 61%. Trong khi đó, 2 đối thủ gần nhất là Thống đốc bang Florida Ron DeSantis và cựu Thống đốc bang South Carolina Nikki Haley đều chỉ nhận được tỷ lệ ủng hộ 11%. Các vị trí tiếp theo thuộc về doanh nhân Vivek Ramaswamy và cựu Thống đốc bang New Jersey Chris Christie với tỷ lệ ủng hộ lần lượt 5% và 2%[1].
Có thể thấy rằng, ông Trump đang chiếm ưu thế so với các ứng viên khác của Đảng Cộng hòa. Tuy nhiên, đằng sau cuộc đua nội bộ, ông Trump vẫn còn một cuộc đua quyết định khác với các đối thủ của Đảng Dân chủ.
Những lời hứa hẹn của ông Donald Trump
Trong các cuộc vận động, ông Trump không ngần ngại chia sẻ về các mục tiêu của mình nếu tái đắc cử. Áp nhiều thuế nhập khẩu, trục xuất người nhập cư và rút Mỹ khỏi các cuộc xung đột có thể là chính sách của ông Trump nếu đắc cử năm 2024.
Ý tưởng mà vị Tỉ phú Mỹ đề cập thường xuyên nhất gần đây là “thanh lọc” bộ máy chính quyền vốn bị ông gọi là “nhà nước ngầm”. Cựu tổng thống nhiều lần nói rằng ông là nạn nhân của cuộc “đàn áp chính trị”, sau khi đối mặt với loạt vụ truy tố cấp bang và liên bang trong năm nay.
Một vấn đề khác được ông Donald Trump chú ý nhiều là chính sách thương mại của Mỹ. Hồi tháng 8, ông đề xuất tự động áp thuế với mọi loại hàng hóa nhập khẩu nhằm bảo vệ hàng nội địa, “phải quàng chiếc tròng vào cổ các công ty nước ngoài”, ông nói với Fox Business. Ông sẽ thúc giục Quốc hội thông qua “Đạo luật thương mại đối ứng của Trump”, trao cho tổng thống quyền áp đặt thuế quan có đi có lại đối với bất kỳ quốc gia nào áp dụng thuế quan đối với Hoa Kỳ[2]. Với điều này, cuộc cạnh tranh Mỹ- Trung có thể tiếp diễn trở lại trong trường hợp ông Trump trở lại Nhà Trắng.
Vị tỉ phú sẽ hành động vì người dân Mỹ? Ông Trump sẽ dẫn đầu nỗ lực xây dựng Thành phố Tự do để “mở lại biên giới, thống trị trí tưởng tượng của người Mỹ và mang đến cho hàng trăm nghìn thanh niên và những người khác, tất cả những gia đình chăm chỉ, một cơ hội mới để sở hữu nhà và trên thực tế là Giấc mơ Mỹ.” Trump nói thêm rằng Hoa Kỳ dưới thời chính quyền Trump thứ hai sẽ dẫn đầu trong nỗ lực “phát triển các phương tiện cất cánh và hạ cánh thẳng đứng cho gia đình và cá nhân”, không để Trung Quốc dẫn đầu “cuộc cách mạng về di chuyển trên không này”. Cựu tổng thống cho biết những phương tiện bay này sẽ thay đổi thương mại và mang lại sự giàu có cho cộng đồng nông thôn[3].
Ông Trump cho rằng bản thân sẽ khôn khéo trong chính sách ngoại giao hơn Tổng thống đương nhiệm Joe Biden. Hamas sẽ không bao giờ tấn công Israel và Nga sẽ không đưa quân vào Ukraine nếu ông nắm quyền. Ông Trump tuyên bố có thể mang lại hòa bình cho Ukraine trong “24 giờ”. Ông nói mình biết “tất cả những người chơi” trên thế giới, nên có thể ngăn “Thế Chiến III”.
Nếu cựu Tổng thống Trump tái đắc cử chắc chắn sẽ đặt ra những nghi ngại về tương lai đối voiws các đồng minh và đối tác quan trọng của Mỹ, đặc biệt là tương lai của NATO. Ông Trump từng đe dọa rút Mỹ khỏi NATO và nếu nắm quyền nhiệm kỳ hai, ông có thể sẽ tiếp tục tăng sức ép để các nước đồng minh trong khối phải tăng ngân sách quốc phòng[4].
Nước Mỹ sẽ ngăn chặn làn sóng người nhập cư nếu ông Trump tái cử? Ông Donald Trump đã cam kết chấm dứt tình trạng nhập cư bất hợp pháp. Nếu tái cử, vị tỉ phú này nói rằng sẽ ngay lập tức chỉ đạo Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Hoa Kỳ thực hiện hoạt động trục xuất nội địa lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.
Những chính sách và hứa hẹn mà Trump mang đến tỏ ra tương đối tích cực và có thể tạo dựng niềm tin cho những người dân Mỹ đang gặp khó khăn vì kinh tế. Những người này kỳ vọng vào một cuộc sống mới ổn định hơn nhờ các hành động của ông Trump.
Cách tranh cử không giống ai
Khi vận động cho một nhiệm kỳ khác ở Nhà Trắng, Donald Trump có vẻ không giống bất kỳ ứng cử viên tổng thống nào trong lịch sử Hoa Kỳ. Ngôn ngữ của ông Trump đã trở nên đen tối hơn, khắc nghiệt hơn và mang tính đe dọa hơn trong lần tranh cử thứ ba vào Nhà Trắng. Ông thường xuyên xúc phạm đối thủ của mình bằng những từ ngữ cá nhân, gọi họ là “kẻ sâu bọ”, cũng như “côn đồ, những kẻ kinh khủng, những kẻ phát xít, những người theo chủ nghĩa Marx, những kẻ bệnh hoạn”. Và ông mô tả nền chính trị Hoa Kỳ theo thuật ngữ ngày tận thế, gọi cuộc bầu cử năm 2024 là “trận chiến cuối cùng của chúng ta”[5].
Việc Donald Trump sử dụng những từ ngữ như vậy khiến một mặt giúp mọi người hiểu được thông điệp của ông một cách rõ ràng, nhưng mặt khác lại khiến người khác phải đặt câu hỏi: nếu ông ấy quay trở lại lãnh đạo Mỹ, liệu Donald Trump có hành xử kì cục như cái cách mà ông ấy đang nói hay không.
Thách thức đối với ứng viên Tổng thống Donald Trump
Thứ nhất là vấn đề pháp lý. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Mỹ một cựu tổng thống phải đối mặt với các tội danh hình sự, cựu Tổng thống Donald Trump trong khoảng thời gian 5 tháng đã bị buộc tội 4 vụ án hình sự:
Vụ can thiệp bầu cử liên bang
Trong hai tháng từ ngày bầu cử năm 2020 đến ngày 06/01/2021, ông Trump đã tiến hành một chiến dịch trên diện rộng nhằm lật đổ chiến thắng của Joe Biden trong cuộc bầu cử tổng thống. Cựu Tổng thống Trump và các cố vấn của ông đã lan truyền thông tin sai lệch về gian lận cử tri, kêu gọi các quan chức bang của Đảng Cộng hòa phá hoại kết quả ở các bang mà Biden đã thắng, tập hợp các nhóm đại cử tri giả và gây áp lực buộc Phó Tổng thống Mike Pence đơn phương công bố kết quả hợp pháp. Các công tố viên liên bang do cố vấn đặc biệt Jack Smith đứng đầu đã buộc tội Trump với 4 tội danh liên bang xuất phát từ nỗ lực của ông nhằm làm chệch hướng quá trình chuyển giao quyền lực. Hai cáo buộc liên quan đến việc làm gián đoạn việc chứng nhận phiếu bầu cử của Quốc hội vào ngày 06/01. Một cáo buộc có âm mưu lừa gạt thông qua nỗ lực liên tục nhằm cản trở việc thu thập, kiểm phiếu và chứng nhận phiếu bầu trong cuộc bầu cử năm 2020. Và cáo buộc thứ tư cáo buộc ông Trump âm mưu tước bỏ quyền của công dân được bảo đảm theo luật liên bang – cụ thể là quyền bầu cử và quyền kiểm phiếu của một người[6].
Vụ can thiệp bầu cử Georgia
Những nỗ lực của Trump nhằm lật ngược thất bại trong cuộc bầu cử năm 2020 có lẽ diễn ra quyết liệt nhất ở bang Georgia. Nhiều cuộc kiểm phiếu lại xác nhận rằng Tổng thống Joe Biden đã suýt thắng thế trong cuộc đua giành 16 phiếu đại cử tri của bang. Nhưng Trump và các đồng minh của ông đã lan truyền những lời dối trá về gian lận cử tri, kêu gọi các quan chức Georgia và các nhà lập pháp bang đảo ngược chiến thắng của ông Joe Biden và âm mưu cử các đại cử tri giả đến Washington. Vào ngày 02/01/2021, ông Donald Trump gọi điện cho Ngoại trưởng Georgia, Brad Raffensperger, và thúc giục ông “tìm” 11.780 phiếu bầu – con số cần thiết để vượt qua chiến thắng của Joe Biden. Biện lý quận Fulton Fani Willis đã buộc tội Donald Trump và 18 đồng minh của ông vì những nỗ lực này, cáo buộc một tổ chức tội phạm trên diện rộng[7].
Vụ án tài liệu mật
Các công tố viên liên bang, dẫn đầu bởi cố vấn đặc biệt Jack Smith, đã cáo buộc Trump lấy những tài liệu an ninh quốc gia rất nhạy cảm khi ông rời Nhà Trắng vào tháng 01/2021. Ông đã cất giấu những tài liệu đó một cách bừa bãi khắp khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của mình và cản trở những nỗ lực nhiều lần của chính phủ nhằm thu thập dữ liệu. Các công tố viên cho biết, trong ít nhất hai lần, ông Trump đã đưa các tài liệu mật cho những cá nhân không được phép xem chúng[8].
Vụ án tiền hối lộ
Trump bị cáo buộc làm sai lệch hồ sơ kinh doanh liên quan đến việc trả tiền cho Stormy Daniels, một ngôi sao khiêu dâm tuyên bố rằng cô đã có quan hệ tình dục với ông ta. Bằng cách mua chuộc sự im lặng của Daniels, số tiền đền đáp đã tránh được một vụ bê bối tình dục có thể xảy ra trong những tuần cuối cùng của chiến dịch tranh cử tổng thống năm 2016. Theo các công tố viên, Michael Cohen, luật sư riêng của ông Trump và là “người dàn xếp” vào thời điểm đó, đã trả 130.000 USD cho Daniels vào tháng 10/2016. Sau đó, khi ở Nhà Trắng, Donald Trump đã hoàn trả cho Cohen một loạt khoản thanh toán trả góp do công ty của vị tỉ phủ này xử lý. Các công tố viên cho rằng Donald Trump đã gian lận ngụy trang những khoản trả góp đó thành chi phí pháp lý của công ty, vi phạm luật pháp New York[9].
Những cáo buộc này chưa đi đến một kết luận cuối cùng nên cựu Tổng thống Trump vẫn có thể tham gia tranh cử, nhưng đây cũng sẽ là một yếu điểm của vị Tổng thống thứ 45 của Mỹ nếu như các cử tri khác liên tục nhấn mạnh về điều này trong chiến dịch tranh cử Tổng thống tới đây.
Thứ hai là sự cạnh tranh từ ứng cử viên khác của Đảng Cộng hòa.
Nikki Haley đã phát động chiến dịch tranh cử tổng thống vào tháng 02/2023, kêu gọi thành lập một thế hệ lãnh đạo mới trong Đảng Cộng hòa. Chiến dịch tranh cử của bà tập trung chủ yếu vào trách nhiệm kinh tế, an ninh quốc gia và củng cố biên giới phía Nam. Nếu thành công trong cuộc bầu cử sơ bộ, Haley sẽ là người phụ nữ đầu tiên và là người Mỹ gốc Á đầu tiên được Đảng Cộng hòa đề cử làm tổng thống.
Vivek Ramaswamy đã phát động chiến dịch tranh cử tổng thống từ bên ngoài vào tháng 02/2023, tập trung vào việc vạch trần tình trạng tham nhũng của chính phủ và mở ra một thế hệ cử tri trẻ vào Đảng Cộng hòa. Ramaswamy, 38 tuổi, là ứng cử viên trẻ nhất trong lĩnh vực GOP.
Asa Hutchinson kêu gọi cắt giảm chi tiêu và lực lượng lao động liên bang, củng cố an ninh biên giới, cải cách cơ quan thực thi pháp luật liên bang. Ông ủng hộ Ukraine trong cuộc chiến chống lại Nga và chống lại chủ nghĩa biệt lập của Mỹ. Hutchinson là một trong số ít ứng cử viên chỉ trích mạnh mẽ Donald Trump, kêu gọi cựu tổng thống từ chức vì những rắc rối pháp lý của ông.
Ryan Binkley tự nhận mình là một ứng cử viên “đoàn kết”, người có thể vượt qua sự chia rẽ đảng phái. Các đề xuất chính sách trọng tâm của ông bao gồm cải cách nhập cư và cân bằng ngân sách liên bang trong 7 năm.
Ron DeSantis, thống đốc bang Florida nói rằng ông là một phiên bản tốt hơn, mới hơn và có thể nắm quyền hiệu quả hơn. Ông cũng đặt câu hỏi về tác động của tuổi tác đối với ông Trump, 77 tuổi, không khác gì cách ông và các đảng viên Đảng Cộng hòa khác đánh vào ông Biden, 81 tuổi. Ông đã khẳng định với với những người ủng hộ Donald Trump rằng đảng không thể giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử trước Joe Biden trong khi tỉ phú Trump vẫn đang dẫn đầu. Cũng lưu ý rằng, ông Trump có thể mất quyền bầu cử nếu bị kết án trong bất kỳ vụ kiện nào đang chống lại ông[10].
Chris Christie đã công bố chiến dịch tranh cử tổng thống lần thứ hai vào tháng 6/2023 tại tòa thị chính ở New Hampshire. Trong quá trình vận động tranh cử, ứng viên này đã thể hiện sự sẵn sàng đối đầu trực tiếp với ông Donald Trump, liên tục đả kích ứng cử viên đang dẫn đầu Đảng Cộng hòa về những rắc rối pháp lý và chính sách đối ngoại sắp xảy ra của ông, cùng những vấn đề quan trọng khác.
Như vậy, mặc dù cựu Tổng thống Trump đang dẫn đầu sự ủng hộ của những người dân theo đảng Cộng hòa tuy nhiên quá trình tranh cử còn dài và những nhân tố mới sáng giá hơn có thể sẽ thay thế vị trí của ông Trump bất cứ lúc nào. Đồng thời việc các ứng cử viên khác của đảng Cộng hòa có những thái độ phản đối việc Donald Trump tái đắc cử cũng là một thách thức lớn mà vị cựu Tổng thống thứ 45 của nước Mỹ phải đối mặt.
Nhìn một cách tổng quan, ông Donald Trump vẫn đang kiểm soát được mọi thứ tốt và vẫn là một ứng cử viên nặng kí cho vị trí người lãnh đạo Nhà trắng tháng 11/2024 tới đây. Ông đã xây dựng được những thành tựu đáng kể từ khi còn giữ chức tổng thống Mỹ (2017-2021) với những chính sách được lòng người dân “American First” và những chính sách ưu tiên cho người dân Mỹ, nâng cao chất lượng sống cho người dân, nhất là trong bối cảnh của xung đột quốc tế diễn ra khắp nơi thì sự đảm bảo cho một cuộc sống phát triển là điều mà người dân Mỹ quan tâm. /.
Tác giả: Hoàng Bích Phượng
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của Nghiên cứu Chiến lược. Vui lòng không sao chép khi chưa được phép. Mọi trao đổi học thuật và các vấn đề khác, quý độc giả có thể liên hệ với ban biên tập qua địa chỉ mail: [email protected]
Tài liệu tham khảo:
[1] Reid, Tim. 2023. “Trump Increases Polling Lead in Iowa Ahead of First Republican Contest.” Reuters. Thomson Reuters. December 11. https://www.reuters.com/world/us/trump-increases-polling-lead-iowa-ahead-first-republican-contest-2023-12-11/.
[2] Turner, Abby. 2023. “14 Promises Donald Trump Has Made in His Campaign for a Second Term | CNN Politics.” CNN. Cable News Network. July 8. https://edition.cnn.com/2023/07/08/politics/trump-campaign-promises/index.html.
[3] Turner, Abby. 2023. “14 Promises Donald Trump Has Made in His Campaign for a Second Term | CNN Politics.” CNN. Cable News Network. July 8. https://edition.cnn.com/2023/07/08/politics/trump-campaign-promises/index.html.
[4] VnExpress. 2023. “Chính Sách Trị Quốc Ông Trump Nhắm Tới Cho Nhiệm Kỳ Hai.” Vnexpress.Net. VnExpress. November 22. https://vnexpress.net/chinh-sach-tri-quoc-ong-trump-nham-toi-cho-nhiem-ky-hai-4678379.html.
[5] Philbrick, Ian Prasad, and Lyna Bentahar. 2023. “Donald Trump’s 2024 Campaign, in His Own Menacing Words.” The New York Times. The New York Times. December 5. https://www.nytimes.com/2023/12/05/us/politics/trump-2024-president-campaign.html.
[6] (2023). “Tracking the Trump Criminal Cases: Latest on Legal Charges and Key Players.” POLITICO. Accessed December 13. https://www.politico.com/interactives/2023/trump-criminal-investigations-cases-tracker-list/#election.
[7] (2023). “Tracking the Trump Criminal Cases: Latest on Legal Charges and Key Players.” POLITICO. Accessed December 13. https://www.politico.com/interactives/2023/trump-criminal-investigations-cases-tracker-list/#election.
[8] (2023). “Tracking the Trump Criminal Cases: Latest on Legal Charges and Key Players.” POLITICO. Accessed December 13. https://www.politico.com/interactives/2023/trump-criminal-investigations-cases-tracker-list/#election.
[9] (2023). “Tracking the Trump Criminal Cases: Latest on Legal Charges and Key Players.” POLITICO. Accessed December 13. https://www.politico.com/interactives/2023/trump-criminal-investigations-cases-tracker-list/#election.
[10] Gómez, Martín González, and Maggie Astor. 2023. “Who’s Running for President in 2024?” The New York Times. The New York Times. February 22. https://www.nytimes.com/interactive/2023/us/politics/presidential-candidates-2024.html#binkley.
