Mâu thuẫn Thái Lan – Campuchia liên quan đến tranh chấp ở khu vực biên giới thời gian qua đã bùng phát thành xung đột quân sự “có kiểm soát”. Trong thời gian đó, gần như không xuất hiện những nỗ lực ngoại giao đáng kể từ hai phía. Sự đi xuống của quan hệ hai nước là điều thấy rất rõ. Dường như một cuộc xung đột vũ trang là đích đến mà cả hai bên đã sớm lựa chọn, các hoạt động xung đột chủ yếu diễn ra xung quanh các khu vực tranh chấp biên giới của Thái Lan và Campuchia. Ngay từ phút đầu, cả hai nước đã tung vào chiến trường lực lượng chính quy và thực hiện tác chiến hợp đồng quân binh chủng làm cho cuộc xung đột này trở nên nóng bỏng ngay từ “viên đạn đầu tiên rời khỏi nòng súng”. Câu hỏi đặt ra là: sức mạnh và khả năng quân sự của 2 nước này như thế nào? Nó đã được thể hiện ra sao trong thời gian xung đột vừa qua? Trên cơ sở đó, tương lai của cuộc khủng hoảng chính trị, quân sự lần này sẽ như thế nào?
Năng lực quốc phòng của Thái Lan và Campuchia
Các số liệu dường như đang thể hiện ưu thế nghiêng về phía Thái Lan, quân đội Thái Lan tỏ ra vượt trội hơn quân đội nước láng giềng Campuchia về cả quân số lẫn vũ khí:
Với tổng số 361.000 quân nhân thường trực, quy mô nhân lực quân sự của Thái Lan đang gấp 3 lần so với quân đội Campuchia. Về ngân sách quốc phòng, năm 2025, Thái Lan chi tiêu 7 tỷ đô la cho quốc phòng, trong khi Campuchia chi khoảng 650 triệu đô la.
Về không quân, không quân Thái Lan được xếp vào lực lượng không quân hàng đầu Đông Nam Á: máy bay chiến đấu chủ lực có 37 chiếc F-16, 12 chiếc GIS-39 Gripen, 2 chiếc cảnh bao sớm F-100. Trong khi đó, Campuchia có lực lượng không quân rất khiêm tốn, chưa tiến lên hiện đại, Campuchia chỉ có 21 chiếc MiG-21 đã quá cũ. Điều này khiến chênh lệch sức mạnh không quân của hai bên tương đối rõ ràng. Năng lực phòng không đáng kể nhất của Campuchia có 4 hệ thống KS-1C Kaishan và một số hệ thống phòng không khác có nguồn gốc từ Trung Quốc. Sự hạn chế về năng lực phòng không – không quân của Campuchia đã tạo điều kiện cho Thái Lan chiếm được những ưu thế nhất định trên bầu trời biên giới của hai nước.
Bên cạnh đó, trong các cuộc chiến tranh hiện đại, drone đang thể hiện vai trò đặc biệt quan trọng. Thái Lan cũng đang cho thấy họ đã bắt kịp xu thế. Quân đội Thái Lan ngay trong những ngày đầu xung đột đã sử dụng máy bay không người lái của họ thả bom vào các mục tiêu nghi ngờ là kho tàng, công sự và cơ sở huy động của quân đội Campuchia. Ở chiều ngược lại, phía Campuchia chỉ công bố video bắn hạ được drone của Thái Lan nhưng chưa có những đòn tấn công ngược lại bằng các phương tiện tương tự.
Về các phương tiện chiến đấu trên bộ, Thái Lan có hơn 300 xe tăng chiến đấu chủ lực, trong đó có 60 xe tăng VT-4 nhập từ Trung Quốc là loại hiện đại nhất. Số còn lại là các xe tăng cũ hơn gồm 178 chiếc M60, 84 xe tăng T-84 và 105 xe tăng M48. Ngoài ra, còn hơn 250 xe tăng hạng nhẹ gồm các loại FV101 và Commando Stingray. Bên cạnh xe tăng, Thái Lan còn có gần 2.000 xe chiến đấu bộ binh gồm nhiều chủng loại từ PTR có nguồn gốc Ukraine, M113 của Mỹ, Type 85 của Trung Quốc và Vera 3 của Nam Phi.
Về phía Campuchia, lực lượng cơ giới nước này dựa trên xương sống gồm khoảng 50 chiếc xe tăng Type 59 từ Trung Quốc, hơn 300 xe tăng T-54/55 cùng 70 xe tăng hạng nhẹ gồm loại Type 63 và Type 62 từ Trung Quốc. Các xe chiến đấu khác có 100 xe chiến đấu bộ binh BMP-1, hơn 200 xe bọc thép trinh sát BRDM-2. Như vậy, về phương tiện cơ giới đột kích trên bộ, Thái Lan vẫn chiếm ưu thế hơn Campuchia.
Về pháo binh, Campuchia hiện nay có lực lượng khá hùng hậu với số lượng lên tới khoảng 1.000 khẩu, bao gồm cả pháo xe kéo, pháo phản lực và pháo tự hành. Trong đó pháo xe kéo có những khẩu có uy lực lớn, bao gồm 250 khẩu cỡ nòng 130mm, cụ thể: 150 khẩu M46 nguyên bản và 100 khẩu Type 59. Về pháo tự hành, Campuchia hiện đang sở hữu 30 khẩu SH-1 cỡ nòng 155 ly. Loại này có tầm bắn tối đa đến 53 km, nó cũng có thể bắn các loại đạn được dẫn đường bắn chủ động bằng laser.
Thế mạnh của pháo binh Campuchia nằm ở lực lượng pháo phản lực phóng loạt đa dạng và đang được hiện đại hóa, bao gồm 200 hệ thống pháo BM-21, 100 hệ thống PHL-81, 25 hệ thống PHL-90B, 50 hệ thống RM-70. Đáng chú ý nhất là 6 hệ thống PHL-03 cỡ đạn 300mm xuất xứ từ Trung Quốc, loại này là hỏa lực pháo binh tầm xa nhất của Campuchia. PHL-03 được Trung Quốc phát triển dựa trên pháo phản lực BM-30 Smerch của Nga. Mỗi hệ thống này có 12 ống phóng, có hệ thống kiểm soát bắn, được vi tính hóa và đầu đạn được điều khiển bằng các hệ thống dẫn đường vệ tinh. Tầm bắn của PHL-03 này thông thường từ 70 đến 130 km tùy loại đạn.
So với Campuchia, pháo binh Thái Lan có số lượng khiêm tốn hơn nếu xét về tổng số lượng khi họ chỉ có hơn 600 khẩu. Cụ thể về pháo phản lực phóng loạt, Thái Lan có 20 hệ thống DTI-1G và DTI-1 là phiên bản nội địa hóa dựa trên nguyên mẫu pháo phản lực WS-32 và WS-1B của Trung Quốc. Như vậy, về pháo phản lực tầm xa cỡ đạn lớn, Thái Lan có số lượng và tầm bắn tối đa cũng nhỉnh hơn loại PHL-03 của Campuchia. Tuy nhiên, Campuchia có ưu thế áp đảo về pháo phản lực thông thường ở tầm gần và tầm trung.
Về pháo tự hành, Thái Lan có 50 khẩu nòng cỡ 155 ly, gồm 20 khẩu M109 xuất xứ Mỹ, 24 khẩu Atmos mua và hợp tác sản xuất với Israel, 6 khẩu Kasa nhập từ Pháp. Ngoài ra, Thái Lan còn có một số loại pháo tự hành được sản xuất ở trong nước với số lượng chưa được xác định. Chúng đã được cải biến cơ động hóa bằng cách gắn lên các phương tiện cơ giới thông thường. Như vậy Thái Lan có ưu thế hơn Campuchia về số lượng pháo tự hành. Ưu tiên về pháo tự hành sẽ giúp Thái Lan có lợi thế trong tác chiến nhờ tính cơ động cao.
Về pháo xe kéo, Thái Lan có tới 240 nòng cỡ 155 ly, gồm 3 loại là M71 của Israel, M198 của Mỹ và GHN45 của Canada. Số còn lại là hơn 300 khẩu cỡ 105 ly xuất xứ từ Anh, Pháp, Mỹ, Italia, trong đó chủ lực là 285 khẩu M101A1.
Về hải quân, Thái Lan cũng có ưu thế áp đảo khi họ sở hữu 4 tàu đổ bộ có lượng giãn nước từ 4.500 tấn đến 22.000 tấn, 7 tàu hộ vệ tên lửa, 5 tàu hộ, 4 tàu tuần tra xa bờ. Hải Quân Campuchia hiện nay chỉ có các loại tàu tuần tra kích thước nhỏ. Tuy nhiên gần đây có tin Trung Quốc tặng Campuchia 2 tàu hộ tên lửa lớp 056, nhưng hiện tại chưa rõ Campuchia đã được tiếp nhận hay chưa.
Như vậy, về tổng thể, Thái Lan đang có ưu thế về số lượng và chất lượng của trang bị vũ khí. Tuy nhiên, kết quả của cuộc chiến tranh không phải lúc nào cũng phụ thuộc hoàn toàn vào những so sánh khô khan đơn thuần về số lượng trang bị.
Chiến thuật tác chiến của Thái Lan, Campuchia
Từ sau vụ nổ súng ngày 28/5/2025, khiến một binh sĩ Campuchia thiệt mạng, theo tờ Bangkok Post, vệ tinh theo dõi đã phát hiện các cuộc di chuyển quân ồ ạt. Trong vòng 24 giờ, hình ảnh cho thấy Campuchia đã triển khai khoảng 800 đến 1.000 quân, bao gồm lực lượng tinh nhuệ, pháo phản lực và các đơn vị thiết giáp, đến khu vực biên giới.
Cũng theo tờ này, phân tích vệ tinh xác định thiết bị nổ được đặt có hệ thống bắt đầu từ ngày 01/7/2025. Hình ảnh cho thấy Tiểu đoàn Công binh Campuchia 392 đã đặt hơn 120 quả mìn PMN-2 trên sườn phía đông của Đồi 570, mở rộng lên hơn 300 quả mìn vào ngày 03/7/2025. Dữ liệu vệ tinh bổ sung phát hiện thêm 100 quả mìn được đặt ở khu vực Tam giác Ngọc lục bảo vào ngày 10/7/2025. Những vũ khí này sau đó đã gây thương vong cho lực lượng Thái Lan, với hai sự cố riêng biệt khiến binh lính bị thương nặng.
Phía Thái Lan cũng đã triển khai các lực lượng cơ giới và chuyển các lực lượng tác chiến trên không và mặt đất vào tình trạng sẵn sàng chiến đấu. Các phương tiện chiến đấu đã di chuyển đến vị trí gần ngôi đền nơi diễn ra tranh chấp và một lực lượng lớn quân đội tập trung trên tuyến biên giới Đông Nam giáp với Campuchia.
Sáng ngày 24/7/2025, quân đội Thái Lan báo cáo rằng các máy bay không người lái (UAV) của Campuchia đã bay quanh khu vực trước chùa Prasat Ta Muen Thom do Thái Lan quản lý và phát hiện sáu lính Campuchia có vũ trang đang tiến gần đến hàng rào thép gai trước căn cứ của Thái Lan. Báo cáo của Quân đội hoàng gia Thái Lan (RTA) cũng cho biết quân đội Campuchia đã nổ súng vào lực lượng Thái Lan cách chùa Ta Muen Thom khoảng 200 mét về phía Đông.
Cùng ngày, Campuchia tuyên bố rằng quân đội Thái Lan đã phát động một cuộc tấn công vũ trang vào lực lượng Campuchia và phong tỏa cưỡng bức lối vào của công chúng đến Đền Ta Muen Thom. Theo người phát ngôn của Bộ Quốc phòng: “Lực lượng Campuchia đã hành động nghiêm ngặt trong phạm vi tự vệ, đáp trả một cuộc xâm nhập vô cớ của quân đội Thái Lan đã vi phạm toàn vẹn lãnh thổ của chúng tôi.”
Sau tiếng súng, quân đội Campuchia đã khai hỏa toàn diện với quân đội Thái Lan tại sáu điểm ở biên giới, đồng thời sử dụng hệ thống phóng rocket BM-21 “Grad” do Nga sản xuất để bắn phá sâu vào lãnh thổ Thái Lan. Bộ binh Campuchia nhanh chóng đột phá qua các tuyến đường núi bị quân đội Thái Lan phong tỏa và giành lấy hai ngôi đền tranh chấp vốn do Thái Lan kiểm soát trên thực tế.
Quân đội Thái Lan đáp trả bằng cách dùng những chiếc tiêm kích F-16 để ném bom các mục tiêu ở Campuchia. Họ đã phá hủy sở chỉ huy của hai sư đoàn lục quân Campuchia ở biên giới, tiêu diệt một số xe tăng và bệ phóng rocket, và đánh sập một số con đường dẫn đến tiền tuyến. Chỉ trong một ngày, xung đột Thái Lan – Campuchia đã leo thang từ thế giằng co sang chiến tranh nóng, vượt xa mức độ của cuộc đụng độ tại Đền Preah Vihear năm 2008 và trở thành cuộc xung đột lớn nhất trong khu vực kể từ thập niên 80.
Quân đội Thái Lan tương đối mạnh mẽ và có thể tự do tấn công các mục tiêu quân sự trên bộ của Campuchia mà không bị thiệt hại. Trong khi đó, quân đội Campuchia yếu hơn và chỉ có một lượng lớn pháo đã cũ, nên buộc phải tiến hành pháo kích ồ ạt vào lãnh thổ Thái Lan, gây thiệt hại một số cơ sở dân sự và dân thường bên phía Thái Lan. Cho đến nay, đã có ghi nhận thiệt hại về nhân mạng từ phía Thái Lan (chủ yếu là dân thường), hàng chục người bị thương và hàng trăm ngôi làng cùng hàng vạn người phải sơ tán khẩn cấp.
Chiều ngày 24/7/2025, không quân Thái Lan đã mở đợt không kích thứ hai, oanh tạc các trại lính và xe tăng, pháo binh của Campuchia, đồng thời mở cuộc tấn công trên bộ vào quân đội Campuchia.
Vào các ngày tiếp theo, các cuộc đấu pháo tiếp tục diễn ra, Thái Lan đã tận dụng tốt các ưu thế trên không và tác chiến drone. Theo các ghi nhận Thái Lan đã triển khai nhiều lượt các chiến đấu cơ F‑16 từ căn cứ Ubon Ratchathani để không kích các mục tiêu quân sự của Campuchia trên vùng Preah Vihear, Ta Moan Thom, Wat Keo Sikha Kiriswar….và các địa điểm được cho là điểm đóng quân của Campuchia dọc biên giới. Cùng với đó là những video được công bố về việc quân đội Thái Lan đã sử dụng drone tấn công các vị trí đóng quân của Campuchia.
Bên cạnh đó, quân đội Thái Lan tuyên bố sử dụng pháo binh mặt đất và binh sĩ để chống lại các đơn vị Campuchia xâm nhập, bao gồm các cuộc tấn công vào khu vực Phu Phi và Takrabei. Thái Lan cũng triển khai các nhóm binh sĩ thực hiện nhiệm vụ tái chiếm các vùng được cho là được binh sĩ Campuchia chiếm được ngay ở ngày đầu tiên, đẩy lùi lực lượng Campuchia và chiếm được Phu Makeua. Đáng chú ý, Thiếu tướng Duong Somneang, chỉ huy Sư đoàn 7 của Campuchia, đã thiệt mạng trong một cuộc tấn công bằng pháo binh tại khu vực Chong Ta Thao – Phu Ma Kua.
Cùng với những thống kê về con số trên thực địa, Thái Lan đã lấn át được lực lượng phòng thủ của Campuchia nhờ vào sự vượt trội của các khí tài.
Về phía Campuchia, nước này được cho là đã chủ động khai hỏa tại các khu vực Preah Vihear và Ta Krabey, đồng thời bắn tên lửa vào quận Kantharalak. Ngày 26/7, Campuchia phát động chiến dịch tấn công ba điểm tại khu vực Ban Chamrak (tỉnh Trat), khai màn các cuộc đụng độ tại Chanthaburi và Trat. Xuất hiện một số cáo buộc bắn pháo “nhầm” sang lãnh thổ Lào. Đến ngày 27/7, Campuchia tiếp tục mở rộng quy mô giao tranh, nổ súng trước tại Prasat Ta Kwai và dùng vũ khí hạng nặng tấn công Phanom Dong Rak, đồng thời bắn tên lửa BM-21 Grad vào khu vực Đền Ta Muen Thom. Trong ngày 28/7, trước thềm đàm phán ngừng bắn, giao tranh tiếp tục diễn ra ác liệt tại chùa Ta Krabey và Chong Ahn Ma.
Mặc dù được đánh giá cao ở hoả lực pháo binh với nhiều chủng loại và có kinh nghiệm tác chiến, song Quân đội Campuchia đã gặp nhiều khó khăn trước quân đội Thái Lan và tạm để mất kiểm soát ở một số vùng tranh chấp về tay Thái Lan.
Những diễn biến trên thực địa suốt những ngày cuối tháng 7 vừa qua đã cho thấy được bức tranh đầy đen tối trong lịch sử ngoại giao giữa hai nước Thái Lan – Campuchia. Bỏ qua các toan tính chính trị và hệ quả chính trị của cuộc xung đột này, ở góc độ quân sự có thể nhận thấy một vài điểm đáng chú ý.
Thứ nhất, quân đội Thái Lan bước đầu đã chiếm được ưu thế: Không quân Thái Lan gần như chiếm ưu thế tuyệt đối trong các hoạt động tác chiến trên không, với các đợt oanh kích liên tục suốt nhiều ngày mà không gặp phải sự kháng cự đáng kể từ phía Campuchia. Mặc dù hiệu quả thực địa của các cuộc không kích này chưa thật sự rõ rệt, song tác động tâm lý mà chúng mang lại là rất lớn, thể hiện sự chủ động và áp đảo về thế trận. Đặc biệt, việc sử dụng các máy bay không người lái (drone) một cách bài bản – được ghi nhận qua nhiều video lan truyền rộng rãi – cho thấy quân đội Thái Lan đã sớm tiếp cận và huấn luyện thành thục các phương thức tác chiến hiện đại, phù hợp với xu hướng chiến tranh công nghệ cao hiện nay.
Thứ hai, chiến thuật phòng thủ, tác chiến của Campuchia bị lạc hậu: Dù có ưu thế về số lượng pháo binh, quân đội Campuchia vẫn tỏ ra lép vế rõ rệt về năng lực triển khai, tính chính xác và hiệu quả trong tác chiến. Các đợt pháo kích của họ tuy mạnh về cường độ nhưng thiếu yếu tố bất ngờ, mang tính dàn trải và không đủ khả năng gây tổn thất đáng kể cho phía Thái Lan. Sự chậm chạp trong điều phối hỏa lực, cùng với những hạn chế trong khả năng dẫn bắn chính xác – đặc biệt là trong điều kiện tác chiến hỗn hợp – đã khiến pháo binh Campuchia không tạo được áp lực đáng kể lên tuyến phòng ngự và lực lượng cơ động của đối phương.
Ngoài ra, việc bố trí các trận địa pháo gần khu dân cư cũng cho thấy sự bất cập trong quy hoạch chiến thuật và thiếu phương án phòng thủ chiều sâu. Điều này không chỉ làm gia tăng nguy cơ gây thương vong cho dân thường mà còn biến các khu dân cư trở thành “lá chắn sống” bất đắc dĩ – một sai lầm nghiêm trọng.
Bên cạnh đó, hệ thống chỉ huy – kiểm soát – liên lạc của quân đội Campuchia cũng bộc lộ nhiều điểm yếu: phản ứng chậm trước các biến động chiến trường, khó khăn trong việc đồng bộ giữa các đơn vị bộ binh, pháo binh và trinh sát. Thiếu thốn về công nghệ thông tin quân sự, năng lực tác chiến điện tử rất hạn chế, cùng sự phụ thuộc lớn vào thông tin truyền thống khiến các đơn vị tuyến đầu không thể linh hoạt ứng phó trước các cuộc tập kích chớp nhoáng từ phía Thái Lan.
Cuối cùng, vấn đề hậu cần và tiếp tế cũng là một điểm yếu cốt lõi. Campuchia chưa xây dựng được hệ thống vận hành hậu cần hiệu quả, đặc biệt là trong điều kiện chiến tranh cường độ cao và kéo dài. Sự thiếu hụt về nhiên liệu, đạn dược chính xác và trang thiết bị bảo hộ hiện đại đã trực tiếp ảnh hưởng tới khả năng duy trì thế trận và tinh thần chiến đấu của binh sĩ trên thực địa.
Việc leo thang xung đột trong thời gian tới sẽ đẩy Campuchia vào bài toán phải hiện đại hoá quân đội nhanh chóng – trước hết là lực lượng phòng không, nếu họ muốn tạo ra đột biến trên chiến trường và gây ra những thiệt hại mà Thái Lan không thể chịu được.
Giao tranh Campuchia – Thái Lan bùng phát gần đền Ta Moan Thom từ sáng 24 – 28/7, sau đó lan sang các khu vực khác dọc biên giới hai nước. Đây là cuộc giao tranh nghiêm trọng nhất giữa hai nước láng giềng trong hơn 10 năm qua, khiến tổng cộng 38 người thiệt mạng, gồm 25 người ở Thái Lan và 13 người tại Campuchia đã đẩy tình hình không chỉ riêng hai nước mà cả khu vực Đông Nam Á rơi vào vòng xoáy chia rẽ không đáng có.
Tiếng súng đã tạm dừng
Ngày 28/7/2025, tại Malaysia, Campuchia – Thái Lan đã đạt thỏa thuận ngừng bắn vô điều kiện và có hiệu lực từ đêm 28/7. Hai bên dự kiến tổ chức phiên họp giữa ủy ban biên giới hai nước ngày 4/8. Tuy nhiên, Theo người phát ngôn quân đội Thái Lan, Thiếu tướng Winthai Suvaree, sáng 29/7 cáo buộc Campuchia đã bắn hỏa lực vào các khu vực trên lãnh thổ Thái Lan ngay sau nửa đêm. Ông cho rằng hành động đó ảnh hưởng đến lòng tin lẫn nhau. Người phát ngôn quân đội cũng xác nhận, Thái Lan đã tiến hành các biện pháp đáp trả một cách tương xứng. Quân đội Hoàng gia Thái Lan cho biết thêm, hỏa lực bị bắn vào các vị trí của Thái Lan tại các khu vực Chong An Ma, Chong Bok, Prasat Ta Kwai, Phu Makhuea và Sam Tae.
Trong khi đó, tại cuộc họp báo, Trung tướng Maly Socheata, Thứ trưởng kiêm người phát ngôn Bộ Quốc phòng Campuchia, cho biết cả lực lượng Campuchia và Thái Lan đã ngừng giao tranh đúng như kế hoạch từ 0h ngày 29/7 theo thỏa thuận ngừng bắn vô điều kiện đạt được trong cuộc họp khẩn cấp cấp cao tại Malaysia.
Mâu thuẫn kéo dài suốt nhiều năm qua giữa hai nước một lần nữa xảy ra đụng độ – việc chưa thống nhất quan điểm và có những phương án tiếp cận thiện chí sẽ để lại một mẫu thuẫn và thù hằn dân tộc không thể nào xoá nhoà. Những tín hiệu tích cực ở Malaysia là chưa đủ để chấm dứt hoàn toàn cuộc xung đột này.
Theo các nhà quan sát quốc tế, tuy chưa có dấu hiệu của sự can dự của các nước lớn vào cuộc xung đột này. Nhưng liệu giới tinh hoa của hai nước có đủ khả năng lèo lái đất nước của mình tránh xa một cuộc xung đột lớn hơn vào thời gian tới, khi mà những ánh mắt “diều hâu” đã nhắm đến khu vực được cho là quan trọng bậc nhất thế giới hiện nay.
Sự chia rẽ của khu vực là điều không nên xảy ra, khi mà khu vực trở nên năng động và trở thành điểm đến của các nước lớn trên thế giới. Những mẫu thuẫn như cuộc xung đột vừa rồi là cơ hội cho các nước lớn tăng mạnh sự hiện diện và chi phối vào khu vực.
Tác giả: Lục Đình Lộc
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của Nghiên cứu Chiến lược. Mọi trao đổi học thuật và các vấn đề khác, quý độc giả có thể liên hệ với ban biên tập qua địa chỉ mail: [email protected]
Tài liệu tham khảo
1. Global Firepower (2025), Cambodia Military Strength, https://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.php?country_id=cambodia
2. Global Firepower (2025), Thailand Military Strength, https://www.globalfirepower.com/country-military-strength-detail.php?country_id=thailand
3. Nhạc Hán (2025), 岳汉|泰柬之战：两个东盟近邻，为何生死相搏？, https://finance.sina.com.cn/roll/2025-07-25/doc-infhrzea3372008.shtml?cre=tianyi&mod=pchp&loc=4&r=0&rfunc=85&tj=cxvertical_pc_hp&tr=12
4. The Guardian (2025), Thailand and Cambodia: how have you been affected by the border dispute?, https://www.theguardian.com/world/2025/jul/25/thailand-and-cambodia-how-have-you-been-affected-by-the-border-dispute
5. Bangkok Post (2025), Analysis reveals Cambodia as primary escalator in Thai border conflict, https://www.bangkokpost.com/thailand/general/3075625/satellite-analysis-reveals-cambodia-as-primary-escalator-in-thai-border-conflict?utm_source=chatgpt.com
6. EILEEN NG , JINTAMAS SAKSORNCHAI và SOPHENG CHEAN (2025), Thailand and Cambodia agree to a ceasefire in their deadly border clashes, https://apnews.com/article/thailand-cambodia-armed-clash-border-ceasefire-talks-6d8cc517df1be1ad0bf911fe1c81c765
7. Minh Phương (2025), Thái Lan nói súng vẫn nổ sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực, https://dantri.com.vn/the-gioi/thai-lan-noi-sung-van-no-sau-khi-lenh-ngung-ban-co-hieu-luc-20250729092541203.htm
8. The Nation (2025), compared in 2025 Global Firepower report, https://www.nationthailand.com/news/general/40050940?utm_source=chatgpt.com
