Nội các mới của Trump đang tạo ra ba vấn đề lớn đối với Trung Quốc. Một là, làm thế nào để xây dựng một chiến lược ứng phó với các biện pháp thuế quan mà Trump có thể đưa ra. Hai là, làm thế nào có thể tương tác với đội ngũ của Trump, nỗ lực thúc đẩy chính sách của Mỹ theo hướng tích cực hơn. Ba là, phát triển nội lực, sử dụng hành động thực tế để ứng phó với thách thức mới như thế nào.
Hiện tại, toàn cầu hóa đang suy thoái, nhiều quốc gia đã dần chuyển hướng sang chủ nghĩa dân tộc trong các chương trình nghị sự và chính sách. Điều quan trọng là Trung Quốc sẽ đối mặt với xu hướng này ra sao.
Trước sự trở lại của Trump, Trung Quốc cần có những cân nhắc chiến lược. Nếu Trung Quốc cho rằng thế giới đang trở lại một thời đại lấy quốc gia dân tộc làm trung tâm, thì sau một giai đoạn xung đột ngắn hạn, có thể nhận ra rằng thế giới quan của Trung Quốc và Mỹ lại có điểm tương đồng hơn. Ngược lại, nếu Trung Quốc tiếp tục kiên định với tư tưởng toàn cầu hóa và kết nối lẫn nhau, cần nhận thức rằng cách làm của Trump đi ngược lại với điều đó. Và Trung Quốc sẽ phải bảo vệ lập trường chiến lược của chính mình.
Quay trở lại tình hình nước Mỹ, Trump giành chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024, tái định hình trật tự nội bộ Mỹ và toàn cầu. Việc ông tái đắc cử làm nổi bật cảm xúc cốt lõi là sự “chia rẽ” của nước Mỹ. Sự chia rẽ này không chỉ thể hiện qua đối lập trong lập trường chính trị mà còn phản ánh sâu sắc sự rạn nứt trong xã hội và nội tâm của cử tri Mỹ.
Đồng thời, thế giới sẽ phải đối mặt với một nước Mỹ không thể đoán trước lần nữa. Chủ nghĩa bảo hộ quay trở lại, lo âu và tâm lý bi quan lan rộng. Trump tuyên bố chắc nịch sẽ chấm dứt chiến tranh, nhưng việc xung đột Nga-Ukraine và Israel-Palestine sẽ được giải quyết bằng đàm phán hòa bình hay để lại thêm nhiều nguy cơ tiềm ẩn vẫn là một ẩn số.
Trong năm qua, Trung Quốc và Mỹ đã thiết lập được kênh giao tiếp tương đối ổn định, nhưng chưa kịp đạt được nhiều thành quả thì sự trở lại của Trump đã làm đảo lộn nhịp độ. Tương lai, sự bất định trong quan hệ Trung-Mỹ sẽ gia tăng, có thể dẫn đến cạnh tranh hoặc đối đầu sâu sắc hơn, đặc biệt trong các lĩnh vực thuế quan, đầu tư và giao lưu văn hóa.
Tóm lại, việc Trump đắc cử không chỉ khuấy động nội bộ nước Mỹ mà còn tạo ra một vòng sóng gió mới trên toàn thế giới.
Trump sẽ mang lại những tác động không thể đảo ngược
Việc Trump đắc cử không chỉ là biểu hiện tập trung của cảm xúc giận dữ từ một bộ phận người dân Mỹ, mà thực tế chỉ đại diện cho một nửa cử tri nước này. Từ góc nhìn rộng hơn, cảm xúc này phản ánh sự chia rẽ xã hội và trạng thái hoang mang phổ biến. Dường như, nhóm cử tri Mỹ bị chia cắt bởi một bức tường vô hình, một nửa chìm trong cơn giận dữ, nửa còn lại rơi vào trạng thái bối rối và khó hiểu.
Đối với những cử tri ủng hộ Trump một cách kiên định, cảm xúc giận dữ của họ so với những năm trước càng mạnh mẽ và phức tạp hơn. Đằng sau đó là hàng loạt vấn đề xã hội tồn tại lâu dài và ngày càng gay gắt, như khoảng cách giàu nghèo gia tăng, thị trường lao động bất ổn, tranh cãi về chính sách nhập cư, và các “cuộc chiến văn hóa”. Những vấn đề này như dòng chảy ngầm, không ngừng phá vỡ sự hòa hợp và ổn định của xã hội.
Cùng lúc, những người ủng hộ Trump thường có những quan điểm khó đánh giá bằng đúng hay sai, chẳng hạn như tin rằng cuộc bầu cử năm 2020 có gian lận hệ thống từ đảng Dân chủ, người nhập cư bất hợp pháp ảnh hưởng đến kết quả bầu cử, hoặc thậm chí Trump bị truy tố oan và đe dọa tính mạng. Những quan điểm này ăn sâu trong tâm trí họ, trở thành nền tảng cảm xúc quan trọng để ủng hộ Trump.
Cần lưu ý rằng, cảm xúc giận dữ này không tồn tại đơn lẻ mà dựa trên những cảm xúc nền tảng khác, bao gồm sự bất mãn sâu sắc với giới tinh hoa cầm quyền, sự phản kháng trước các “cuộc chiến văn hóa”, và sự bài trừ “văn hóa thức tỉnh” (Woke culture). Những cảm xúc này không chỉ kéo dài mà còn có thể gia tăng theo thời gian.
Trong khi đó, nửa còn lại – những cử tri ủng hộ Harris hoặc đảng Dân chủ – lại bối rối, không thể hiểu vì sao nước Mỹ lại đi vào con đường chia rẽ đến thế. Họ hoang mang trước con đường chính trị tự do mà mình từng tin tưởng, băn khoăn sâu sắc về bản chất, giá trị và lý tưởng của nước Mỹ, từ đó cảm thấy bất an về hướng đi tương lai của quốc gia.
Trong bối cảnh hoang mang này, cần có thái độ thận trọng và cởi mở, tránh đánh giá Trump và những người ủng hộ ông một cách quá khắt khe hoặc phiến diện. Khi nhiều cử tri thể hiện sự giận dữ và bất mãn qua lá phiếu, đó rõ ràng là một hiện tượng xã hội cần được xem xét nghiêm túc.
Hai lần Trump đắc cử đã làm lộ rõ những vấn đề và thách thức sâu sắc trong xã hội Mỹ, buộc mọi người phải đối mặt và thảo luận chúng một cách rộng rãi thay vì né tránh hay phớt lờ. Điều quan trọng là, sau khi các vấn đề này được đặt ra, liệu có thể đi kèm các giải pháp hiệu quả hay không.
Những thách thức thực tế như việc làm, lạm phát và vấn đề nhập cư đang ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của người dân, đòi hỏi các giải pháp nhanh chóng và thiết thực. Trong khi đó, các cáo buộc về việc Trump bị truy tố oan dù chưa được kiểm chứng nhưng lại phản ánh mối quan hệ phức tạp giữa hệ thống chính trị và tư pháp Mỹ, cũng là một vấn đề đáng suy ngẫm. Tuy nhiên, liệu Đảng Cộng hòa hay Đảng Dân chủ có đủ khả năng đưa nước Mỹ thoát khỏi tình trạng khó khăn và giải quyết triệt để các vấn đề sâu xa hay không vẫn còn là một dấu hỏi lớn.
Các chính sách kinh tế của Trump thường được đánh giá là có lợi hơn cho phát triển kinh tế so với đảng Dân chủ, nhưng tác giả cho rằng chúng không nhất thiết giải quyết được vấn đề lạm phát hiện tại. Thực tế, trong nhiệm kỳ của Trump, vấn đề lạm phát có thể sẽ trở nên rõ rệt hơn, do các kế hoạch tăng thuế quan của ông.
Nguyên nhân lạm phát rất phức tạp, không chỉ phụ thuộc vào thuế quan mà còn bị ảnh hưởng bởi các yếu tố tài chính như khối lượng tiền tệ, chính sách của Cục Dự trữ Liên bang (FED), v.v. Vì vậy, việc Trump tăng thuế quan sau khi nhậm chức có thể làm gia tăng mâu thuẫn cung cầu, dẫn đến nguy cơ lạm phát và áp lực tăng giá cao hơn.
Mặc dù các chính sách như giảm thuế, tăng cường giám sát và giảm thuế thu nhập doanh nghiệp có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nhưng lợi ích từ tăng trưởng này chưa chắc đã đến được với toàn dân. Thay vào đó, khoảng cách giàu nghèo có thể sẽ tiếp tục mở rộng.
Chỉ trong chưa đầy một tháng sau khi đắc cử, Trump đã lần lượt đề cử hơn 20 thành viên nội các, trong đó có không ít người theo đường lối cứng rắn với Trung Quốc và giữ lập trường mạnh mẽ về vấn đề nhập cư. Ngoài ra, ông còn đề cử nhiều quan chức cấp cao khác, nhưng quá trình này gây nhiều tranh cãi. Một số ứng viên bị nghi ngờ về năng lực, trong khi những người khác, như ứng viên Bộ trưởng Tư pháp Matt Gaetz (đã rút lui) và ứng viên Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth, lại vướng vào các vụ bê bối tình dục.
Theo phân tích, do một số đề cử khó có thể vượt qua sự phê duyệt của Thượng viện, Trump có thể sử dụng cách “bổ nhiệm trong kỳ nghỉ” để qua mặt Thượng viện và thành lập nội các. Việc ông ưu tiên chọn những người trung thành và phi chính thống phản ánh nỗ lực loại bỏ ảnh hưởng từ các lực lượng “chính quyền ngầm” trong nhiệm kỳ đầu tiên, nhằm thực hiện khẩu hiệu “rút cạn đầm lầy Washington”.
Việc điều chỉnh nhân sự nội các lần này chắc chắn sẽ tạo ra cơn chấn động lớn tại Washington. Dù “rút cạn đầm lầy” chủ yếu mang tính ẩn dụ, nhưng động thái của Trump sẽ gây ra tác động mạnh mẽ đến phe chính thống tại Washington. Những người được Trump bổ nhiệm không phải là nhóm ủng hộ ban đầu của ông, cũng không phải là những người theo chủ nghĩa cực đoan như dự đoán, mà là những cá nhân khá kín tiếng nhưng quyết tâm cải cách quyền lực và bộ máy quốc gia.
Danh sách nhân sự này và chương trình nghị sự cho thấy quyết tâm cải cách sâu rộng của Trump, chẳng hạn như việc bổ nhiệm Elon Musk làm người đứng đầu Bộ Hiệu quả Chính phủ. Những bước đi này có thể khiến nhiều quan chức từ chức hoặc bị thay thế, đánh dấu một cuộc cách mạng chính trị và hành chính lớn tại Mỹ.
Liệu phe chính thống có thể quay trở lại sau bốn năm hay không vẫn là điều không chắc chắn. Trong lịch sử, rất ít người kế nhiệm có thể khôi phục hoàn toàn hiện trạng ban đầu, vì vậy khả năng đảo ngược tất cả các chính sách của Trump là không cao. Nhiều khả năng, Trump sẽ tạo ra những ảnh hưởng sâu rộng và lâu dài đến cách vận hành chính trị và chính phủ Mỹ. Mặc dù không thể chắc chắn liệu “đầm lầy” có bị rút cạn hoàn toàn hay không, nhưng có thể khẳng định rằng cuộc cải cách lần này sẽ để lại dấu ấn lớn đối với hệ sinh thái chính trị Washington, và một số thay đổi có thể không thể đảo ngược.
Donald Trump sẽ ưu tiên những vấn đề nào?
Trong nhiệm kỳ thứ hai, sự trở lại của chủ nghĩa bảo hộ và ưu tiên nước Mỹ của Trump sẽ gây ra tác động mạnh đến quan hệ đồng minh và trật tự quốc tế, khiến các đồng minh của Mỹ lo ngại. Các mối quan ngại chính tập trung vào hai khía cạnh: thứ nhất là sự rạn nứt trong quan hệ Mỹ và các đồng minh, thứ hai là sự giảm sút nhiệt tình của Mỹ trong việc cung cấp các sản phẩm công ích quốc tế. Tuy nhiên, những lo ngại này không nên bị phóng đại quá mức; mức độ thay đổi cụ thể vẫn cần thời gian để kiểm chứng.
Các đồng minh châu Âu đặc biệt quan tâm đến diễn biến của vấn đề Ukraine. Trump từng tuyên bố muốn nhanh chóng giải quyết vấn đề Ukraine, nhưng liệu ông có thể thực sự làm ổn định tình hình hay không vẫn còn khó đoán. Cách xử lý vấn đề Nga-Ukraine sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quan hệ Mỹ – châu Âu. Nếu tình hình diễn tiến theo hướng không mong muốn của châu Âu và Ukraine, châu Âu sẽ thất vọng, từ đó đặt ra thách thức nghiêm trọng đối với liên minh Mỹ – châu Âu và sự phát triển của NATO.
Một vấn đề khác khiến các đồng minh của Mỹ lo lắng là ý định tiếp tục giảm vai trò của Mỹ trong việc cung cấp các sản phẩm công ích toàn cầu. Là một cường quốc thế giới, Mỹ trước đây đã đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì trật tự quốc tế và xử lý các vấn đề toàn cầu, nhưng Trump lại không mặn mà với điều này. Các đồng minh lo ngại rằng vai trò và ảnh hưởng của Mỹ trong các vấn đề toàn cầu sẽ suy giảm.
Tuy nhiên, các đồng minh châu Âu, dù bất an trước những thay đổi này, đều hiểu rằng họ không có nhiều lựa chọn khác. Việc xây dựng hệ thống phòng thủ tự chủ hoặc tự mình giải quyết vấn đề Ukraine trong ngắn hạn là khó khả thi. Vì vậy, dù lo ngại, các đồng minh châu Âu không cho rằng có phương án thay thế hiệu quả nào để thay thế sự can thiệp của Mỹ. Ngược lại, ở một mức độ nào đó, Mỹ cũng cần các đồng minh để hỗ trợ đạt được các mục tiêu của mình, chẳng hạn như chiến lược Ấn Độ – Thái Bình Dương. Do đó, hệ thống đồng minh của Mỹ, dù có sự thay đổi, nhưng mức độ thay đổi không nên bị thổi phồng quá mức; cuối cùng sẽ đạt đến một sự cân bằng trong tổ chức mà không có quá nhiều biến động.
Sau khi Trump lên nắm quyền, thứ tự ưu tiên trong xử lý các vấn đề quốc tế và nội địa của ông rất rõ ràng. Trước tiên, ông sẽ tập trung vào các vấn đề nội bộ, đặc biệt là vấn đề nhập cư – được coi là ưu tiên hàng đầu. Vấn đề này rất quan trọng đối với Trump, không chỉ vì đây là vấn đề trong nước hàng đầu mà còn là chìa khóa giúp ông thực hiện các cam kết tranh cử và giành được sự ủng hộ của cử tri. Dự kiến, ngay từ khi nhậm chức, Trump sẽ nhanh chóng đưa ra một loạt các biện pháp liên quan.
Tiếp theo là vấn đề Nga – Ukraine, vấn đề mà ông cần đích thân can thiệp và đầu tư nhiều nỗ lực để giải quyết. Về vấn đề Trung Đông, Trump có xu hướng giải quyết bằng cách tiếp tục hỗ trợ Israel mà không muốn Mỹ can dự sâu vào khu vực này.
Mặc dù việc giải quyết triệt để các vấn đề nhập cư, Trung Đông và Nga – Ukraine không phải dễ dàng, nhưng có thể sẽ có những tiến triển thực chất. Đối với vấn đề nhập cư, Trump dự kiến xây dựng tường biên giới, thiết lập các trung tâm giam giữ và bắt buộc trục xuất người nhập cư bất hợp pháp. Nếu các biện pháp này được thực thi hiệu quả, chúng sẽ có tác dụng đáng kể trong việc ngăn chặn người nhập cư bất hợp pháp. Về vấn đề Nga – Ukraine, cả hai bên xung đột đã thể hiện sự mệt mỏi rõ rệt, sự can thiệp của Trump có thể mang lại cơ hội để các bên đạt được thỏa thuận ngừng bắn. Về vấn đề Trung Đông, việc Mỹ tiếp tục ủng hộ Israel có thể giúp Israel đạt được lợi thế quân sự trong ngắn hạn, từ đó có khả năng thúc đẩy một lệnh ngừng bắn tạm thời. Tuy nhiên, về lâu dài, vấn đề này chỉ có thể được giải quyết tạm thời; xung đột giữa Israel và Palestine có thể sẽ gia tăng.
Làm thế nào để đối phó với phe diều hâu chống Trung Quốc?
Vào giữa tháng 11 năm 2024, các nhà lãnh đạo Trung Quốc và Mỹ đã có cuộc gặp mặt trực tiếp lần thứ ba trong nhiệm kỳ của Biden tại Lima, Peru. Cuộc gặp này diễn ra trong khuôn khổ Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương (APEC) và một số người cho rằng đây là lời nhắn gửi tới chính quyền Trump trong tương lai, nhưng thực tế, đây chủ yếu là một phần công việc mà Biden cần hoàn thành trong nhiệm kỳ còn lại của mình.
Nhìn chung, chính sách đối với Trung Quốc của chính quyền Biden trong bốn năm qua tương đối ổn định nhưng hơi bảo thủ. Trong giai đoạn đầu nhiệm kỳ, Biden chủ yếu tập trung vào việc khôi phục quan hệ với các đồng minh, bỏ qua mối quan hệ với Trung Quốc, điều này từ góc độ ổn định quan hệ Trung – Mỹ là một điều đáng tiếc. Ngoài ra, một số sự kiện bất ngờ (chẳng hạn như “sự cố khinh khí cầu”) cũng ảnh hưởng đến tiến trình cải thiện quan hệ giữa hai nước.
Quan hệ Trung – Mỹ trong năm 2024 tiếp tục xu thế ổn định của năm trước, được coi là năm triển khai các kết quả từ cuộc gặp gỡ tại San Francisco vào tháng 11 năm 2023, đồng thời là giai đoạn quan trọng để khôi phục và thúc đẩy hợp tác giữa hai nước. Kể từ cuộc gặp gỡ này, hai bên không chỉ duy trì liên lạc thường xuyên mà còn có nhiều hành động thực tế để thúc đẩy hợp tác, đạt được những thành quả đáng kể, bầu không khí giữa hai nước cũng có phần cải thiện.
Ngày 16 tháng 12, Trump tuyên bố trong một cuộc họp báo rằng Trung Quốc và Mỹ hợp tác có thể giải quyết tất cả các vấn đề của thế giới. Tuy nhiên, khi Trump nhậm chức vào tháng 1 năm 2025, dự kiến hợp tác giữa Trung Quốc và Mỹ trong các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, y tế công cộng sẽ rơi vào bế tắc, vai trò của Mỹ trong các lĩnh vực này có thể giảm đáng kể. Trung Quốc có thể tăng cường hợp tác với các quốc gia khu vực như châu Âu, Đông Nam Á, và duy trì liên hệ với một số cơ quan địa phương của Mỹ, nhưng điều này không cấu thành một cơ chế quản trị toàn cầu thực sự.
Để ứng phó với những thách thức này, Trung Quốc cần chuẩn bị kỹ lưỡng, đặc biệt là về các vấn đề như điều chỉnh thuế quan của Mỹ, hạn chế đầu tư, thay đổi chính sách nhập cư và các trở ngại trong giao lưu văn hóa. Đồng thời, Trung Quốc cần tiếp tục kiên trì chính sách mở cửa, thông qua các hành động thực tế để giảm thiểu những tác động tiêu cực tiềm ẩn mà chính quyền Trump có thể mang lại.
Những nhân vật thuộc phe diều hâu trong chính quyền Trump, như Ngoại trưởng dự kiến là Rubio hay Cố vấn An ninh Quốc gia Waltz, đều giữ lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc, có thể thúc đẩy quan hệ Trung – Mỹ chuyển sang trạng thái cạnh tranh hoặc đối đầu căng thẳng hơn. Tuy nhiên, nội bộ đội ngũ của Trump tồn tại nhiều mâu thuẫn, các hành động cụ thể trong tương lai của Mỹ sẽ phụ thuộc vào kết quả tranh chấp nội bộ này cũng như tình hình tương tác giữa Trung Quốc và Mỹ. Trong đó, lĩnh vực thuế quan, đầu tư và giao lưu văn hóa có khả năng xảy ra vấn đề cao nhất. Đến khoảng tháng 3 hoặc tháng 4 năm 2025, có thể sẽ thấy một số hành động cụ thể từ phía Mỹ.
Trung Quốc cần xác định rõ cách tiếp cận
Đối với Trung Quốc, thuế quan là một trong những vấn đề cần phải đối phó ngay lập tức, tuy nhiên phương thức cụ thể mà Trump sẽ áp dụng vẫn chưa rõ ràng. Có ba khả năng: Một là tăng thuế trực tiếp để thúc đẩy quá trình tách rời; hai là tăng thuế như một biện pháp gây áp lực và quan sát phản ứng của Trung Quốc; ba là đàm phán trước, dựa trên kết quả để quyết định có tăng thuế hay không. Hiện tại, khả năng thứ hai có vẻ là lớn nhất, Trump có thể sử dụng việc tăng thuế như một công cụ để tái cấu trúc chuỗi cung ứng và cân bằng ngân sách.
Về vấn đề Đài Loan, tác giả cho rằng chính quyền Trump không có khả năng can thiệp mạnh mẽ vào vấn đề Đài Loan. Dự báo rằng các hoạt động bán vũ khí và viện trợ quân sự của Mỹ đối với Đài Loan sẽ tiếp tục. Mỹ có thể sẽ tăng cường khả năng quân sự của mình và hỗ trợ quân sự cho chính quyền Đài Loan để tăng cường sức mạnh răn đe quân sự đối với Trung Quốc. Tuy nhiên, chính quyền Trump có thể sẽ nghiêng về việc duy trì sự cân bằng trong khu vực thông qua việc tăng cường sức mạnh quân sự của Mỹ và Đài Loan, đồng thời tránh xung đột quân sự hay chiến tranh.
Trong bối cảnh hiện tại, khả năng xảy ra một cuộc xung đột lớn, có chủ đích giữa Trung Quốc và Mỹ là không cao. Tuy nhiên, Trung Quốc sẽ giữ trạng thái cảnh giác, bởi trong quá trình tăng cường sức mạnh răn đe, có thể xảy ra những tình huống ngoài ý muốn, dẫn đến xung đột.
Về việc cải thiện quan hệ thông qua giao tiếp cấp cao, Trung Quốc có thể duy trì một thái độ tích cực, nhưng không nên quá kỳ vọng. Nếu có cơ hội để lãnh đạo hai nước gặp gỡ và trao đổi thì đó là điều tốt, nhưng liệu Trump vẫn là một tổng thống theo kiểu giao dịch và có sẵn sàng giao dịch với Trung Quốc hay không vẫn chưa chắc chắn. Sau nhiệm kỳ đầu, quan điểm của ông đối với Trung Quốc có thể đã thay đổi.
Về việc các nhân vật như Elon Musk có thể đóng vai trò trung gian ngoại giao giữa Trung Quốc và Mỹ hay không, điều này vẫn chưa rõ ràng. Trong quan hệ quốc tế, quả thực cần có các kênh giao tiếp không chính thức để tăng cường sự hiểu biết và tin tưởng lẫn nhau, tuy nhiên ai sẽ đảm nhận vai trò này và liệu sức mạnh từ giới doanh nghiệp có thể can thiệp hiệu quả hay không vẫn chưa thể xác định. Nếu ai đó có thể xây dựng được mối quan hệ này, đó chắc chắn sẽ là điều tích cực, nhưng ngay cả khi đã thiết lập được mối quan hệ, không có gì đảm bảo rằng các thỏa thuận sẽ được thực hiện. Quan hệ Trung – Mỹ rất phức tạp và thay đổi nhanh chóng, tồn tại nhiều sự không chắc chắn và thách thức, vì vậy cần giữ thái độ cởi mở nhưng không phải là sự kỳ vọng mù quáng.
Trong hai hội nghị quốc tế diễn ra vào tháng 11 năm 2024, Trung Quốc đã làm sâu sắc thêm hợp tác kinh tế và thương mại với các quốc gia Mỹ Latinh, trong khi quan hệ với một số đồng minh của Mỹ cũng có dấu hiệu cải thiện. Thời kỳ chuyển giao trước khi Trump lên nắm quyền thực sự đã tạo cơ hội để Trung Quốc cải thiện quan hệ với các quốc gia khác. Một mặt, Trung Quốc có mong muốn cải thiện quan hệ với những quốc gia này; mặt khác, những quốc gia này cũng có sự nghi ngờ về chính sách hiện tại của Mỹ, tạo cơ hội cho họ cải thiện quan hệ với Trung Quốc.
Tuy nhiên, không nên quá lạc quan về điều này. Dù sao, sự gắn kết giữa Mỹ và các đồng minh của mình có thể sâu sắc hơn Trung Quốc tưởng tượng, và giữa họ có nhiều giá trị và lý tưởng chung. Các đồng minh này có thể cho rằng tình trạng hiện tại của Mỹ chỉ là tạm thời và hy vọng rằng trong tương lai mối quan hệ sẽ trở lại bình thường.
Ngoài ra, Trung Quốc và một số quốc gia cũng có những lợi ích thực tế mâu thuẫn, chẳng hạn như tranh chấp về lãnh thổ và biển đảo. Do đó, sự cải thiện hoặc ổn định trong quan hệ Trung – Mỹ không thể trực tiếp dẫn đến việc quan hệ Trung Quốc với các đồng minh của Mỹ được cải thiện toàn diện. Cơ hội này là có hạn, và cần có sự nỗ lực và tương tác chung từ các bên để thực hiện.
Từ góc độ quốc tế, xu hướng toàn cầu hóa đang giảm dần, và chương trình nghị sự cùng các chính sách của nhiều quốc gia đang dần chuyển hướng sang chủ nghĩa dân tộc, điều này thể hiện rõ trong các năm bầu cử gần đây. Vấn đề quan trọng là, Trung Quốc phải đối mặt với xu hướng này như thế nào.
Khi đối mặt với sự trở lại của Trump, Trung Quốc sẽ có cách tiếp cận thận trọng. Nếu Trung Quốc cho rằng thế giới đang quay trở lại thời kỳ lấy các quốc gia dân tộc làm trung tâm, sau một số mâu thuẫn ngắn hạn, có thể Trung Quốc sẽ nhận thấy quan điểm thế giới của Trung Quốc và Mỹ trở nên gần gũi hơn. Ngược lại, nếu Trung Quốc kiên trì với lý tưởng toàn cầu hóa và kết nối, thì cần nhận ra rằng phương pháp của Trump hoàn toàn trái ngược với điều này. Lý tưởng khác biệt của hai bên sẽ khiến tình hình trở nên ngày một phức tạp hơn.
Biên dịch: Thu Oanh
Tác giả: Da Wei (达巍) là Giáo sư Quan hệ Quốc tế tại Đại học Thanh Hoa.
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của Nghiên cứu Chiến lược. Mọi trao đổi học thuật và các vấn đề khác, quý độc giả có thể liên hệ với ban biên tập qua địa chỉ mail: [email protected]
