Chiến lược Quốc phòng mới của Australia tập trung vào xây dựng lực lượng quốc phòng mạnh mẽ và linh hoạt, tăng cường tự vệ và hợp tác quốc tế, đồng thời cũng hé mở cách tiếp cận khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của nước này. Đáng chú ý trong đó, Australia nhấn mạnh đến các khía cạnh an ninh, hợp tác quốc tế và phát triển kinh tế trong khu vực. So với các chủ thể thuộc về thế giới phương Tây khác, trong việc triển khai chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, Australia có nhiều điểm thuận lợi hơn trong việc tận dụng tăng trưởng kinh tế ở châu Á và xu hướng tăng cường quan hệ đa phương khu vực này. Tuy nhiên, họ cũng phải đối mặt với thách thức của mối quan hệ với Trung Quốc, biến đổi khí hậu và một số vấn đề kinh tế.
Trong bối cảnh biến đổi đa chiều và căng thẳng ngày càng gia tăng ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, các quốc gia trong khu vực này đang tìm cách thích nghi và định hình lại chiến lược quốc phòng của họ để duy trì ổn định an ninh. Trong tình hình đó, Australia đã đưa ra một Chiến lược Quốc phòng mới với sự tập trung đặc biệt đối với Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Việc này đã đặt ra một dấu hỏi quan trọng liên quan đến sự thay đổi trong quan điểm và mục tiêu của Australia đối với khu vực “liên hai đại dương”. Chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Australia đang trở thành một chủ đề được quan tâm trong chiến lược quốc phòng mới, đòi hỏi sự phân tích sâu rộng để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng và tác động của nó đối với Australia và các quốc gia trong khu vực.
Tổng quan về Chiến lược Quốc phòng mới của Australia
Chiến lược Quốc phòng mới của Australia là một kế hoạch quan trọng đánh dấu sự thay đổi và tăng cường quan hệ quốc phòng của nước này.
Về tầm nhìn và mục tiêu chính. Chiến lược Quốc phòng mới của Australia đưa ra tầm nhìn hướng tới việc xây dựng một lực lượng quốc phòng mạnh mẽ, linh hoạt và có khả năng thích ứng với môi trường an ninh thay đổi. Mục tiêu chính của chiến lược nhằm tăng cường khả năng tự vệ, hợp tác với các đối tác quốc tế và tham gia vào bảo an khu vực và toàn cầu.
Về đầu tư và hiện đại hóa. Australia cam kết đầu tư một số lượng lớn nguồn lực vào quốc phòng, bao gồm tăng cường khả năng tấn công, phòng thủ và khả năng đối phó với các mối đe dọa mới. Để hiện thực hóa điều đó, chiến lược tập trung vào việc sáng tạo và ứng dụng các công nghệ tiên tiến, bao gồm trí tuệ nhân tạo, trực thăng không người lái và năng lượng tái tạo.
Đối tác quốc tế và Hợp tác khu vực. Australia nhấn mạnh vai trò của việc hợp tác với đối tác quốc tế trong việc đảm bảo an ninh và ổn định khu vực và toàn cầu. Trong đó, hợp tác khu vực được coi là một trong số những ưu tiên. Australia sẽ tiếp tục tham gia vào các cơ chế hợp tác quân sự khu vực, bao gồm ASEAN và Liên minh Ngũ nhãn (FVEY).
Khả năng phản ứng nhanh. Australia cam kết phát triển khả năng phản ứng nhanh trong trường hợp xảy ra các sự kiện không lường trước, bao gồm thiên tai, khủng bố và các mối đe dọa khác.
Hiện đại hóa, nâng cao năng lực công nghiệp quốc phòng. Chiến lược tập trung vào việc xây dựng một ngành công nghiệp quốc phòng hiện đại và bền vững, với sự tham gia của các doanh nghiệp công nghệ và các nguồn lực quốc gia.
Xây dựng khả năng tấn công. Australia tăng cường khả năng tấn công để tự vệ và bảo vệ các lợi ích quốc gia, trong đó bao gồm phát triển các khả năng tấn công từ không gian và tác chiến mạng.
Về tổng thể, Chiến lược Quốc phòng mới của Australia nhấn mạnh đến tầm quan trọng của an ninh và bảo vệ quốc gia trong bối cảnh biến đổi toàn cầu. Nó thể hiện sự cam kết của Australia trong việc tạo ra một lực lượng quốc phòng đáp ứng được các thách thức an ninh đa dạng trong thế kỷ XXI.
Nội dung đáng chú ý trong Chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Australia
Chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Australia nhấn mạnh đến những nội dung căn bản như sau:
Một là, an ninh và hòa bình khu vực: Chiến lược của Úc tập trung vào việc thúc đẩy an ninh và hòa bình trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Úc xem việc duy trì ổn định khu vực này là quan trọng với sự tham gia tích cực trong các hoạt động như kiểm soát tình hình biển, chia sẻ thông tin tình báo và tăng cường khả năng quân sự chung với các đối tác quốc tế.
Hai là, hợp tác quốc tế và đa phương: Australia đặt mục tiêu hợp tác chặt chẽ với các đối tác quốc tế, đặc biệt là Mỹ, Nhật Bản và Ấn Độ. Mục đích của hợp tác này là tạo ra một môi trường an toàn, ổn định và tăng cường an ninh trong khu vực. Australia cũng tham gia vào các cuộc tập trận chung và tương tác quân sự với các đối tác để tăng cường khả năng phản ứng trong trường hợp cần thiết.
Ba là, hợp tác hàng hải và an toàn biển: Australia cam kết bảo vệ tự do hàng hải và an toàn biển trong khu vực. Australia tham gia vào các hoạt động như tìm kiếm và cứu hộ hàng hải, kiểm tra tàu thuyền đáp ứng quy định, và tham gia vào các hoạt động giám sát và tuần tra biển để đảm bảo an toàn cho tàu thuyền trong khu vực.
Bốn là, phát triển kinh tế và hợp tác cơ sở hạ tầng: Chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Australia cũng tập trung vào việc thúc đẩy phát triển kinh tế và hợp tác cơ sở hạ tầng trong khu vực. Australia thúc đẩy việc xây dựng các cơ sở hạ tầng vận tải và kết nối kinh tế, góp phần tạo ra một môi trường thuận lợi cho thương mại và đầu tư.
Ở nhiều góc độ, Australia có thể được coi là một phần của thế giới phương Tây. Tuy nhiên, chiến lược của Australia cũng có những điểm khác biệt trong so sánh với tham vọng tương tự của một đại diện phương Tây khác là Liên minh châu Âu (EU). Tháng 4/2021, EU – với tư cách là một đối tác quan trọng của Australia cũng đã đưa ra chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở, thể hiện tham vọng can dự sâu rộng vào khu vực này. Về cơ bản, với chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương cả Úc và EU thường tập trung vào hợp tác đa phương với các đối tác trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương để duy trì an ninh và ổn định. Tuy nhiên, cũng có những điểm khác thể hiện như sau:
Về phạm vi địa lý: Úc có phạm vi rộng hơn trong chiến lược của mình, bao gồm cả Thái Bình Dương, trong khi liên minh châu Âu thường tập trung hơn vào Ấn Độ Dương.
Về quan hệ vùng và lịch sử: Các nước thành viên EU thường có quan hệ lịch sử mạnh mẽ với khu vực, ví dụ như Pháp với quan hệ đối tác với các nước ASEAN. Trong khi đó, Úc là một quốc gia đối tác mới trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Vấn đề biển Đông: Một số nước trong EU tham gia tích cực vào các vấn đề biển Đông, trong khi chiến lược của Úc tập trung chủ yếu vào khu vực Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương.
Nhìn chung, chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Úc nhấn mạnh sự quan tâm đối với an ninh, hòa bình, hợp tác quốc tế và phát triển kinh tế trong khu vực. Điểm chung và điểm khác so với chiến lược của EU thể hiện sự đa dạng và sâu sắc trong tiếp cận và quan điểm của các quốc gia đối với khu vực này.
Thời cơ và thách thức đối với Australia trong bối cảnh đương đại
Thời cơ và thách thức đối với Australia trong bối cảnh đương đại có sự tương quan phức tạp với nhiều yếu tố kinh tế, chính trị và an ninh.
Về thời cơ:
Một là, tăng cường quan hệ đa phương: Australia có cơ hội mở rộng quan hệ đa phương với các đối tác quốc tế trong khu vực và trên thế giới. Tham gia vào các liên minh kinh tế như Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và đẩy mạnh hợp tác với các quốc gia trong Liên minh Châu Âu (EU) sẽ giúp Australia tăng cường tầm ảnh hưởng và phát triển kinh tế.
Hai là, tận dụng tăng trưởng kinh tế châu Á: Sự tăng trưởng kinh tế Ấn Độ và Trung Quốc cung cấp cơ hội cho Australia thúc đẩy xuất khẩu và đầu tư. Australia có thể tận dụng sự tăng trưởng này để nâng cao năng lực kinh tế và thúc đẩy việc đổi mới trong các lĩnh vực như công nghệ, năng lượng tái tạo và khoa học.
Ba là, an ninh và hòa bình khu vực: Vai trò của Australia trong duy trì an ninh và ổn định trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tạo cơ hội để cùng với các đối tác quốc tế thúc đẩy hợp tác quân sự, tuần tra biển và tăng cường khả năng đối phó với các tình huống khẩn cấp.
Bốn là, thay đổi bối cảnh quốc tế: Trong bối cảnh biến đổi quốc tế, với sự gia tăng của các thách thức an ninh như căng thẳng vùng Biển Đông và Ấn Độ Dương, Australia thấy cần thiết để điều chỉnh chiến lược quốc phòng để đảm bảo an ninh và ổn định khu vực.
Năm là, tương tác quốc tế gia tăng: Sự tương tác và hợp tác quốc tế trong việc giải quyết các thách thức an ninh toàn cầu và vùng biển tạo ra cơ hội để Australia tham gia vào mạng lưới quốc tế để bảo vệ lợi ích và đảm bảo an ninh cho mình và các đối tác.
Song hành với những điểm thuận lợi đó là những thách thức bao gồm:
Thứ nhất, vấn đề tương quan với Trung Quốc: Mối quan hệ phức tạp với Trung Quốc đối với Australia tạo ra thách thức cho quan hệ ngoại giao và kinh tế của cả hai quốc gia. Sự căng thẳng trong các lĩnh vực như thương mại và an ninh có thể ảnh hưởng đến tương lai của Australia trong khu vực.
Thứ hai, biến đổi khí hậu và môi trường: Australia phải đối mặt với thách thức của biến đổi khí hậu, đặc biệt là tác động của biến đổi khí hậu đối với môi trường và nền kinh tế nông nghiệp của họ. Việc quản lý tài nguyên thiên nhiên và tìm kiếm giải pháp phù hợp để giảm thiểu tác động sẽ là một thách thức quan trọng.
Thứ ba, an ninh và khủng bố: Sự gia tăng của các mối đe dọa khủng bố và tình hình an ninh không ổn định trong khu vực có thể ảnh hưởng đến Australia. Quốc gia này cần tăng cường khả năng phòng ngừa và ứng phó với các tình huống an ninh khẩn cấp.
Thứ tư, đa dạng văn hóa và xã hội: Australia là một quốc gia đa văn hóa với nhiều dân tộc và tôn giáo khác nhau. Việc quản lý sự đa dạng này, bảo đảm quyền lợi của tất cả các nhóm và xây dựng xã hội hòa bình sẽ luôn là thách thức đối với chính phủ và cộng đồng.
Thứ năm, tình hình kinh tế khó khăn: Việc triển khai chính sách quốc phòng mới đòi hỏi đầu tư tài chính lớn, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang chịu ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, Australia phải đối mặt với thách thức tài chính và cân nhắc cách thức phân bổ nguồn lực.
Thứ sáu, phát triển quyền lực quân sự: Australia cần phải đáp ứng yêu cầu phát triển quyền lực quân sự và nâng cao khả năng phản ứng, điều này đòi hỏi đầu tư vào kỹ thuật quân sự, đào tạo và cơ sở hạ tầng. Điều này có thể gây áp lực lớn đối với ngân sách quốc phòng.
Thứ bảy, đảm bảo hợp tác quốc tế: Thách thức lớn đối với Australia là duy trì và xây dựng mối quan hệ tốt với các đối tác quốc tế, đặc biệt là Mỹ và các nước phương Tây khác. Điều này đòi hỏi tinh thần hợp tác, thỏa thuận chung về các mục tiêu an ninh và khả năng tương thích trong hợp tác quân sự.
Thứ tám, thách thức vùng địa lý và chính trị: Australia nằm trong vùng địa lý phức tạp, có nhiều vùng biển và khu vực tranh chấp. Việc duy trì an ninh và ổn định trong khu vực này đòi hỏi sự đàm phán, tương tác chính trị và khả năng đối phó với tình hình căng thẳng.
Thứ chín, sự biến đổi trong đối thủ và mối đe dọa: Các đối thủ truyền thống và mới đều đang phát triển khả năng quân sự và an ninh. Australia cần phải đối mặt với sự biến đổi trong đối thủ và đảm bảo rằng chiến lược quốc phòng có khả năng đối phó với mối đe dọa đa dạng.
Nhìn chung, thời cơ và thách thức đối với Australia trong bối cảnh đương đại phản ánh một loạt các yếu tố kinh tế, chính trị, an ninh và xã hội. Việc đối mặt với những thách thức này đòi hỏi sự linh hoạt, sáng tạo và tương tác tích cực với các đối tác quốc tế.
Rõ ràng việc triển khai chính sách quốc phòng mới đối với Australia sẽ tạo ra một tình thế phức tạp mới cho khu vực cũng như chính bản thân nước này trong bối cảnh đương đại. Tuy nhiên, cơ hội hợp tác quốc tế và nhu cầu bảo vệ an ninh khu vực cũng tạo ra thời cơ để Australia củng cố khả năng quốc phòng và thúc đẩy tương tác an ninh đa phương./.
Tác giả: Nguyễn Thu
Mọi trao đổi học thuật và các vấn đề khác, quý độc giả có thể trao đổi với Ban Biên tập Nghiên cứu Chiến lược qua địa chỉ mail: [email protected]
Tài liệu tham khảo:
1. Rory Medcalf (2019), An Australian vision of the Indo-Pacific and What it means for Southeast Asia, Iseas – Yusof Ishak Institute.
2. Peter Varghese AO (2019), “The Indo Pacific and its strategic challenges: An Australian Perspective”, The University of Queensland Australia, https://www.uq.edu.au/about/chancellor/speeches-and-articles/indo-pacific-and-its-strategic-challenges-australian-perspective, truy cập ngày 1/9/2023.
3. Australian Government (2023), “National Defence: Defence Strategic Review 2023”, defence.gov.au, https://www.defence.gov.au/about/reviews-inquiries/defence-strategic-review?, truy cập ngày 1/9/2023.
4. Australia Government (2023), “Priority 1: Promote a stable and prosperous Indo-Pacific”, defence.gov.au, https://www.transparency.gov.au/annual-reports/department-foreign-affairs-and-trade/reporting-year/2020-21-10, truy cập ngày 1/9/2023.
5. European Parliament (2022), “Australia’s strategic view of the Indo Pacific”, Think Tank European Parliament, https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/document/EPRS_BRI(2022)698917, truy cập ngày 1/9/2023.
