Hội nghị Bắc Đới Hà 2025, một diễn đàn then chốt trong chu kỳ quyền lực Trung Quốc, lần đầu tiên ghi nhận sự vắng mặt đáng chú ý của Chủ tịch Tập Cận Bình. Sự kiện này không chỉ làm dấy lên nhiều giả thuyết xoay quanh nội tình chính trị Bắc Kinh mà còn phản ánh những biến chuyển tinh vi trong cấu trúc lãnh đạo của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Trước bối cảnh cạnh tranh chiến lược toàn cầu và áp lực nội bộ gia tăng, việc thiếu vắng nhà lãnh đạo tối cao tại một hội nghị mang tính định hướng như vậy càng làm nổi bật tính phức tạp và bất ổn tiềm tàng trong vận hành quyền lực hiện nay.
Vai trò lịch sử và bản chất chính trị của Hội nghị Bắc Đới Hà
Hội nghị Bắc Đới Hà là một hiện tượng đặc thù, vừa mang tính lịch sử vừa phản ánh bản chất quyền lực phi chính thức trong hệ thống chính trị Trung Quốc. Được tổ chức thường niên từ thời Mao Trạch Đông, hội nghị diễn ra vào khoảng đầu tháng Tám tại khu nghỉ dưỡng ven biển Bắc Đới Hà, tỉnh Hà Bắc, ban đầu chỉ đơn thuần là kỳ nghỉ hè tập thể của giới lãnh đạo cao cấp. Tuy nhiên, rất nhanh chóng, nơi đây trở thành một diễn đàn kín, nơi các vấn đề trọng yếu về chiến lược quốc gia và nhân sự cấp cao được thảo luận trước khi được hợp thức hóa trong các cơ chế chính thức như Hội nghị Trung ương Đảng hay Đại hội Đảng toàn quốc. Sự kết hợp giữa không gian thư giãn và bàn cờ quyền lực này đã định hình nên bản sắc kép của Bắc Đới Hà, vừa phi chính thức vừa có vai trò tối quan trọng trong quá trình hoạch định chính sách.
Về mặt lịch sử, Bắc Đới Hà đã trải qua những bước phát triển liên tục gắn bó chặt chẽ với các giai đoạn biến động và đổi thay trong chính trị Trung Quốc. Từ thời Mao, đây là nơi các đồng chí cách mạng thảo luận các quyết sách lớn như chiến lược công nghiệp hóa, chính sách cải cách nông nghiệp và điều chỉnh đối ngoại trong giai đoạn Chiến tranh Lạnh. Hội nghị không đơn thuần chỉ là những cuộc gặp gỡ xã giao mà đã dần trở thành địa điểm trọng yếu để định hình các chính sách trọng đại, trong một bối cảnh mà các cơ chế chính thức còn hạn chế về tính linh hoạt và kín đáo.
Trong thời kỳ cải cách mở cửa, dưới sự dẫn dắt của nhà lãnh đạo Đặng Tiểu Bình và các thế hệ lãnh đạo kế tiếp, Bắc Đới Hà vẫn được duy trì nhưng dần giảm bớt những biểu hiện cạnh tranh chính trị công khai nhằm hạn chế việc bộc lộ sự khác biệt quan điểm trong nội bộ. Thay vào đó, hội nghị trở thành dịp tìm kiếm đồng thuận về các vấn đề chiến lược thông qua những cuộc thảo luận kín, tránh công khai bất đồng hay tranh chấp quyền lực. Đây là minh chứng cho cách quản trị chính trị tinh tế của Trung Quốc, nơi quyền lực không chỉ vận hành trong khuôn khổ thể chế chính thức mà còn được định hình bởi các cơ chế phi chính thức phức tạp.
Đến thời Hồ Cẩm Đào, có một nỗ lực nhằm làm phi chính trị hóa Bắc Đới Hà, chuyển nó thành diễn đàn tham vấn ý kiến chuyên gia nhiều hơn thay vì bàn đàm phán quyền lực. Tuy nhiên, bước ngoặt xảy ra khi Tập Cận Bình lên nắm quyền, Bắc Đới Hà được khôi phục vai trò trung tâm trong việc định hình chiến lược và nhân sự cấp cao. Hội nghị trở lại gần với mô hình thời Mao, nơi các thỏa thuận ngầm được thiết lập trước khi công khai tại các diễn đàn chính thức. Điều này cho thấy tính linh hoạt và đa tầng của thể chế quyền lực Trung Quốc, trong đó những “văn phòng hậu trường” như Bắc Đới Hà giữ vị trí chiến lược để xử lý các vấn đề nhạy cảm và phức tạp.
Bản chất chính trị của Hội nghị Bắc Đới Hà chính là một thể chế phi chính thức. Theo lý thuyết thể chế học, những cơ chế như vậy tồn tại song song với thể chế chính thức, thường được sử dụng để xử lý các vấn đề nhạy cảm mà thể chế pháp lý hoặc nghị trình công khai khó có thể giải quyết một cách hiệu quả. Bắc Đới Hà không xuất hiện trong bất kỳ văn kiện pháp luật nào, không có biên bản công khai, và không có cơ chế giám sát minh bạch. Song chính sự mờ ảo này lại tạo ra một không gian cần thiết để điều chỉnh cán cân quyền lực, xử lý bất đồng và đạt được đồng thuận trước khi tiến tới phê chuẩn chính thức. Các nhà quan sát thường dựa vào những “tín hiệu gián tiếp” như sự biến mất bất thường của các lãnh đạo trên truyền thông, an ninh được thắt chặt quanh khu vực, hay sự xuất hiện đồng loạt các chính sách mới ngay sau hội nghị để phán đoán về diễn biến quyền lực trong nội bộ Đảng.
Ngoài ra, từ sau Đại hội XVIII Đảng Cộng sản Trung Quốc năm 2012, các hoạt động chính trị tư vấn tại Bắc Đới Hà ghi nhận sự mở rộng đáng kể về thành phần tham gia, bao gồm các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực kinh tế, khoa học – công nghệ và quốc phòng. Điều này phản ánh một xu hướng chuyển dịch quan trọng, Bắc Đới Hà không chỉ còn là nơi gặp gỡ nội bộ giữa các lãnh đạo cấp cao của Đảng, mà còn trở thành diễn đàn trao đổi giữa giới lãnh đạo chính trị và giới tinh hoa học thuật – kỹ thuật, thể hiện nhận thức ngày càng rõ về vai trò của khoa học – công nghệ trong hoạch định chiến lược phát triển quốc gia. Những chủ đề thảo luận gần đây được cho là mang tính chiến lược dài hạn, như định hướng “Xây dựng đất nước trong kỷ nguyên mới”, vượt ra khỏi khuôn khổ các vấn đề thời sự ngắn hạn, hướng tới mục tiêu phát triển toàn diện trong nhiều thập kỷ tới.
Lịch sử cũng chứng kiến Bắc Đới Hà gắn bó mật thiết với các bước ngoặt trọng đại trong chính trị Trung Quốc. Đây là nơi bắt đầu của những điều chỉnh nhân sự và chiến lược quan trọng trước mỗi kỳ Đại hội Đảng. Ví dụ, trước Đại hội XVIII năm 2012, các cuộc thảo luận ở Bắc Đới Hà được cho là đã góp phần định hình việc lựa chọn Tập Cận Bình làm người kế nhiệm Hồ Cẩm Đào. Tương tự, trước Đại hội XIX và XX, hội nghị là bệ phóng cho việc củng cố quyền lực cá nhân của Tập Cận Bình, trong đó có việc xóa bỏ giới hạn nhiệm kỳ Chủ tịch nước và tái cấu trúc bộ máy lãnh đạo cao cấp. Vì thế, Bắc Đới Hà không chỉ là “bàn cờ kín” để thương lượng quyền lực mà còn là “phòng tiền trạm” của những cải cách thể chế quan trọng, nơi mà các quyết định được định hướng, chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi đưa ra công khai.
Một đặc điểm quan trọng nữa là sự song trụ quyền lực giữa Bắc Đới Hà và Trung Nam Hải nơi đặt trụ sở chính quyền trung ương tại Bắc Kinh. Trong khi Trung Nam Hải là trung tâm quyền lực công khai với hệ thống các cơ quan Đảng, Nhà nước, thì Bắc Đới Hà hoạt động như trung tâm quyền lực bí mật, bổ trợ lẫn nhau trong quản trị quốc gia. Những quyết sách chính thức thường được phác thảo, thương lượng và đạt đồng thuận tại Bắc Đới Hà, để khi trở lại Trung Nam Hải quá trình phê chuẩn diễn ra nhanh chóng và gần như mang tính hình thức. Cách vận hành này phản ánh một đặc trưng quản trị trong hệ thống chính trị Trung Quốc, ưu tiên sự thống nhất nội bộ và tránh để lộ mâu thuẫn, đồng thời đảm bảo tính liên tục và ổn định của quyền lực.
Với bề dày lịch sử gần một thế kỷ, Hội nghị Bắc Đới Hà đã trở thành biểu tượng của quyền lực phi chính thức, một “phòng chỉ huy hậu trường” không thể thiếu trong cơ chế chính trị Trung Quốc. Dù không được quy định trong pháp luật hay cơ cấu chính thức nào, hội nghị vẫn đóng vai trò như một van điều chỉnh quyền lực, giúp giảm thiểu xung đột nội bộ và điều phối lợi ích giữa các nhóm quyền lực khác nhau. Đây là một trong những nguyên nhân khiến hội nghị tồn tại và phát triển liên tục qua nhiều thế hệ lãnh đạo, bất chấp sự thay đổi nhân sự và chiến lược.
Bắc Đới Hà không chỉ đơn thuần là một khu nghỉ dưỡng ven biển mà là một thực thể chính trị có vị trí then chốt trong hệ thống quyền lực Trung Quốc hiện đại. Chức năng của nó vượt xa ý nghĩa lễ nghi hay hình thức, nằm ở vai trò điều phối và thống nhất nội bộ, xử lý những vấn đề phức tạp mà các thể chế chính thức không dễ dàng tiếp cận. Chính sự kết hợp giữa yếu tố lịch sử, cấu trúc quyền lực phức tạp và bối cảnh chính trị – kinh tế – an ninh của Trung Quốc đã biến Bắc Đới Hà trở thành biểu tượng của “quyền lực trong bóng tối” một hình thức quản trị đặc thù, kín đáo nhưng có ảnh hưởng sâu rộng đến vận mệnh đất nước.
Những nhân tố định hình nghị sự Bắc Đới Hà 2025
Bắc Đới Hà từ lâu đã được coi là một không gian chính trị đặc thù, nơi diễn ra các cuộc tiếp xúc không chính thức giữa giới lãnh đạo đương nhiệm và các nguyên lão của Trung Quốc nhằm thảo luận những vấn đề chiến lược có ảnh hưởng sâu rộng tới định hướng phát triển quốc gia. Năm 2025, nghị sự của diễn đàn này được định hình bởi sự giao thoa giữa những biến động phức tạp của môi trường quốc tế và các áp lực nội tại ngày càng gia tăng, phản ánh vị thế của Trung Quốc trong một giai đoạn chuyển tiếp đầy thách thức.
Bối cảnh quốc tế hiện tại cho thấy một trật tự toàn cầu đang trong trạng thái biến động sâu sắc, với các đường gân chiến lược được định hình bởi cạnh tranh Mỹ – Trung, xung đột Nga – Ukraine chưa có lối thoát, bất ổn ở Trung Đông, cũng như sự tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu dưới tác động của chính trị kinh tế quốc tế. Quan hệ với Washington vẫn bị chi phối bởi xung đột lợi ích trên nhiều phương diện từ thương mại, công nghệ đến an ninh biển trong khi những căng thẳng ở Biển Đông và biển Hoa Đông tiếp tục đặt ra bài toán vừa bảo đảm chủ quyền vừa duy trì môi trường phát triển. Ở chiều rộng hơn, sự đối lập giữa các trung tâm quyền lực lớn và những bất định tại các khu vực láng giềng khiến Bắc Kinh phải cân nhắc lại cách thức tham gia, đồng thời duy trì lợi thế trong quá trình định hình các chuẩn mực quốc tế.
Trong nước, Trung Quốc đang đối diện với nhiều thách thức kinh tế – xã hội mang tính dài hạn. Tốc độ tăng trưởng có xu hướng chậm lại, nợ công địa phương ở mức cao, thị trường bất động sản chưa phục hồi vững chắc, trong khi khu vực tư nhân còn thận trọng trước triển vọng kinh tế. Các hạn chế tiếp cận công nghệ tiên tiến từ Mỹ và một số đối tác cũng tạo thêm áp lực đối với năng lực cạnh tranh. Bên cạnh đó, sự chuyển dịch trong cơ cấu lao động, sự chênh lệch thu nhập và phát triển giữa các vùng tiếp tục là những vấn đề cần quan tâm. Trong bối cảnh thông tin lan truyền nhanh trên không gian mạng, những diễn biến kinh tế – xã hội có thể nhanh chóng thu hút sự chú ý của dư luận, từ đó đòi hỏi sự điều chỉnh linh hoạt trong chính sách và quản trị để duy trì ổn định tổng thể.
Ngoài các vấn đề kinh tế, chính trị và xã hội, nghị sự Bắc Đới Hà 2025 khó có thể bỏ qua các thách thức phi truyền thống như biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng, an ninh lương thực và rủi ro dịch bệnh. Việc cân bằng giữa yêu cầu giảm phát thải theo cam kết quốc tế và nhu cầu bảo đảm nguồn năng lượng cho phát triển kinh tế sẽ là bài toán nan giải, nhất là khi các hiện tượng thời tiết cực đoan và thiên tai gần đây đã nhấn mạnh sự cần thiết của một chiến lược ứng phó toàn diện.
Tổng thể mà nói, Bắc Đới Hà 2025 diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc đứng ở ngã ba đường giữa duy trì tốc độ tăng trưởng, bảo đảm ổn định xã hội và điều chỉnh vị thế trong một môi trường quốc tế đầy biến động. Những nhân tố định hình nghị sự năm nay không chỉ là phản ánh tức thời của tình hình hiện tại, mà còn là chỉ dấu cho các quyết sách và định hướng sẽ chi phối chính sách quốc gia trong những năm tiếp theo. Mặc dù các kết luận của hội nghị thường không được công bố công khai, nhưng những điều chỉnh sau đó trong kinh tế, đối ngoại và quản trị sẽ phản ánh phần nào các cuộc thảo luận hậu trường. Trong ý nghĩa đó, Bắc Đới Hà 2025 không đơn thuần là một cuộc gặp thường niên, mà là điểm hội tụ của các toan tính chiến lược dài hạn, nơi định hình nhịp điệu vận động của chính trị Trung Quốc trong giai đoạn chuyển tiếp phức tạp hiện nay.
Ý nghĩa đặc biệt trước thềm Hội nghị Trung ương lần thứ tư
Có thể thấy rõ rằng Hội nghị Bắc Đới Hà 2025 không chỉ đơn thuần là một cuộc họp thường niên mang tính truyền thống, mà còn giữ một vị trí vô cùng quan trọng trong chuỗi sự kiện chính trị chiến lược của đất nước. Đặc biệt, kỳ họp năm nay diễn ra đúng vào giữa nhiệm kỳ thứ ba của Chủ tịch Tập Cận Bình một cột mốc chưa từng có tiền lệ trong lịch sử đương đại của Trung Quốc khi mà vị trí và đường hướng lãnh đạo của ông đang được củng cố không ngừng. Song song với đó, hội nghị cũng nằm trong giai đoạn nhạy cảm và quyết định về công tác nhân sự chuẩn bị cho Đại hội Đảng lần thứ XXI dự kiến vào năm 2027, sự kiện trọng đại có thể thay đổi cục diện quyền lực và định hướng phát triển quốc gia trong nhiều năm tiếp theo.
Nhưng trước mắt “thời gian Bắc Đới Hà” đang được chú ý trong bối cảnh trước thềm Hội nghị toàn thể lần thứ tư sắp tới của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa XX dự kiến sẽ diễn ra cuối năm 2025, đây là một điểm nút quan trọng không chỉ về hoạch định chính sách, mà còn về điều chỉnh nhân sự cấp cao yếu tố vốn luôn phản ánh sâu sắc trạng thái quyền lực nội bộ.
Hiện nay, trên bàn cân quyền lực của Bắc Kinh vẫn còn không ít “nút thắt” chưa được tháo gỡ. Điển hình là trường hợp của Mã Hưng Thụy, người rời chức Bí thư Tỉnh ủy Tân Cương hơn một tháng trước để nhường chỗ cho ông Trần Tiểu Giang, nhưng đến nay vẫn chưa được công bố bổ nhiệm vào vị trí mới, cho thấy sự chờ đợi trong việc sắp xếp nhân sự cấp cao. Song song, vụ việc của Miêu Hoa cựu Ủy viên Quân ủy Trung ương (CMC) bị cách chức tháng 11 năm ngoái vẫn chưa có thông báo chính thức về kết quả điều tra, càng làm gia tăng sự chú ý của dư luận, đặc biệt là các thế lực đối lập. Mặt khác, tâm điểm chú ý còn dồn vào trường hợp ông Hà Vệ Đông, Phó Chủ tịch CMC kiêm Ủy viên Bộ Chính trị, người đã vắng mặt công khai trong nhiều tháng mà không có bất kỳ giải thích chính thức nào, tạo ra khoảng trống quyền lực, làm dấy lên lo ngại về sự ổn định và cấu trúc nhân sự cấp cao trong đội ngũ lãnh đạo quân đội và Đảng. Đây là vấn đề sẽ được đặc biệt theo dõi tại các sự kiện tiếp theo như Hội nghị Trung ương, nơi các điều chỉnh quyền lực có thể được hé lộ
Nhiều ý kiến dự đoán rằng chính quyền có thể sẽ công bố thông tin về ông Hà cùng với diễn biến vụ Miêu Hoa trong khoảng thời gian từ sau lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng (3/9) đến trước khi Hội nghị Trung ương 4 khai mạc. Nếu dự đoán này thành hiện thực và ông Hà bị miễn nhiệm, số thành viên CMC khóa 20 sẽ giảm từ bảy xuống còn bốn, sau khi đã lần lượt thiếu vắng Lý Thượng Phúc và Miêu Hoa. Điều này đồng nghĩa với việc Bộ Chính trị, vốn có 24 ủy viên, cũng sẽ khuyết thêm một ghế tạo nên mức thiếu hụt nhân sự hiếm thấy trong nhiều năm qua.
Câu hỏi then chốt đặt ra là liệu Hội nghị Trung ương lần thứ tư có tận dụng cơ hội này để tiến hành điều chỉnh lớn hay không. Các kịch bản có thể bao gồm việc thăng chức cho Lưu Chấn Lập hoặc Trương Thăng Dân từ thành viên CMC lên Phó Chủ tịch hoặc đưa Đổng Quân, Bộ trưởng Quốc phòng vào hàng ngũ CMC. Thậm chí, không thể loại trừ khả năng hiếm hoi bổ sung thành viên Bộ Chính trị ngay trong nhiệm kỳ, điều vốn không phổ biến trong hai thập kỷ qua.
Truyền thống các kỳ họp toàn thể của Ban Chấp hành Trung ương cho thấy điều chỉnh CMC diễn ra thường xuyên hơn nhiều so với việc bổ sung nhân sự Bộ Chính trị. Hiện nay, bối cảnh có những nét đặc thù. Chiến dịch chống tham nhũng trong Quân Giải phóng Nhân dân vẫn tiếp tục triển khai, với một số vụ việc mới được điều tra và xử lý kỷ luật. Một số vấn đề tồn đọng trong nội bộ vẫn cần được giải quyết nhằm củng cố ổn định và lòng tin chính trị. Trong điều kiện này, các quyết định nhân sự cấp cao, đặc biệt trong lĩnh vực quân sự, nhiều khả năng sẽ chỉ được tiến hành khi đạt được sự thống nhất cao trong lãnh đạo.
Chính “thời gian Bắc Đới Hà”, khoảng thời gian được xem là không gian thương lượng nhân sự không chính thức nhưng giàu tính quyết định sẽ đóng vai trò then chốt trong việc tạo ra sự đồng thuận này. Đây là lúc các lãnh đạo cao cấp tạm gác nhịp công việc thường nhật để tập trung cân nhắc, đánh giá và cân đối những yếu tố chính trị chiến lược liên quan đến nhân sự. Mọi quyết định tại Hội nghị Trung ương lần thứ tư, vì thế, nhiều khả năng sẽ phản ánh kết quả của những tính toán và thỏa thuận đã được chuẩn bị kỹ lưỡng từ trước, thay vì là phản ứng tức thời trước tình hình. Nhìn rộng hơn, các điều chỉnh nhân sự lần này dù ở cấp CMC hay Bộ Chính trị sẽ không chỉ đơn thuần là sự sắp xếp lại vị trí, mà còn là thước đo quan trọng về mức độ kiểm soát quyền lực, khả năng duy trì ổn định nội bộ và định hướng chiến lược lâu dài của ban lãnh đạo hiện tại. Do đó, mọi con mắt đang dõi theo Hội nghị Trung ương lần thứ tư, không chỉ để tìm câu trả lời cho các ẩn số nhân sự, mà còn để giải mã những thông điệp chính trị được gửi đi từ trung tâm quyền lực Bắc Kinh.
Hiện tượng vắng mặt của Tập Cận Bình
Có thế thấy Bắc Đới Hà 2025 mang một vị trí rất đặc biệt, đứng trước nhiều vấn đề trọng đại không chỉ trong nước, quốc tế và cả hệ thống chính trị Trung Quốc. Nhưng lại thiếu vắng sự hiện diện của người lãnh đạo cao nhất là ông Tập Cận Bình, điều này đã dấy lên nhiều phỏng đoán và nhanh chóng trở thành tâm điểm chú ý không chỉ của giới quan sát chính trị.
Bắc Đới Hà 2025 là lần đầu tiên kể từ thời Tập cầm quyền mà ông không tham dự, thay vào đó, Thái Kỳ – Chánh Văn phòng Trung ương Đảng và thành viên Thường vụ Bộ Chính trị, người đứng thứ năm trong hệ thống lãnh đạo là người xuất hiện tại trụ sở Bắc Đới Hà để đón tiếp các nhà khoa học, kỹ sư và chuyên gia. Sự chuyển giao không chính thức này, dù được truyền thông nhà nước khéo léo mô tả là “thực hiện theo ủy nhiệm của Tập Cận Bình”, vẫn đánh dấu một ngoại lệ rõ rệt.
Việc lãnh đạo tối cao như ông Tập vắng mặt ở sự kiện quan trọng như vậy không chỉ đơn thuần là một chi tiết lịch trình mà còn là một dấu hiệu phức tạp mang tính biểu tượng cao, cần được tiếp cận dưới ánh sáng của phân tích chính trị – xã hội sâu rộng và khách quan, dựa trên các bằng chứng gián tiếp, tiền lệ lịch sử cũng như bối cảnh nội bộ và quốc tế hiện nay.
Trước hết, môi trường thông tin ở Trung Quốc vốn được kiểm soát chặt chẽ bởi nhà nước, đặc biệt đối với thông tin liên quan đến sức khỏe và lịch trình của các lãnh đạo cấp cao, khiến việc xác minh nguyên nhân cụ thể về sự vắng mặt của Chủ tịch trở nên hết sức khó khăn. Những chỉ số gián tiếp như sự biến mất đột ngột khỏi các sự kiện trọng đại, sự thay đổi bất thường trong lịch trình công khai, hoặc các hoạt động bên lề ít được biết đến được các nhà phân tích trong và ngoài nước dùng làm căn cứ để xây dựng các giả thuyết. Song song đó, các nguồn tin quốc tế dù có lợi thế về công nghệ như hình ảnh vệ tinh, phân tích video và mạng lưới quan sát dân sự vẫn gặp hạn chế trong việc tiếp cận các thông tin nội bộ chính xác và minh bạch. Điều này tạo nên một khoảng trống thông tin đáng kể, buộc các phân tích phải dựa vào sự tổng hợp đa chiều giữa các dữ liệu gián tiếp, bối cảnh chính trị – xã hội và các tiền lệ lịch sử tương đồng để đưa ra các nhận định có tính thận trọng và khoa học.
Lịch sử lãnh đạo Trung Quốc cung cấp những tiền lệ quan trọng giúp hiểu rõ hơn về ý nghĩa của sự vắng mặt lãnh đạo tối cao. Các nhân vật tiền nhiệm như Đặng Tiểu Bình, Hồ Cẩm Đào hay Giang Trạch Dân đều từng trải qua những giai đoạn hạn chế xuất hiện công khai vì nhiều lý do, trong đó chủ yếu là sức khỏe hoặc những tính toán chiến lược nhằm duy trì quyền lực. Những trường hợp này cho thấy sự vắng mặt không nhất thiết là dấu hiệu suy yếu hay mất quyền lực, mà có thể là bước đi chiến lược nhằm vận hành quyền lực một cách tinh vi và bảo đảm sự ổn định trong những giai đoạn nhạy cảm.
Nguyên nhân dẫn đến sự hạn chế xuất hiện hay vắng mặt của lãnh đạo tối cao thường là sự phối hợp phức tạp giữa các yếu tố cá nhân và chính trị. Về mặt cá nhân, sức khỏe luôn là yếu tố không thể bỏ qua, đặc biệt trong bối cảnh áp lực công việc lớn, tuổi tác và các vấn đề thể chất có thể ảnh hưởng đến khả năng xuất hiện và hoạt động công khai của lãnh đạo. Việc hạn chế xuất hiện công khai giúp lãnh đạo giữ được năng lực điều hành thông qua mạng lưới trợ lý, cố vấn thân cận đồng thời bảo vệ sức khỏe trong bối cảnh khắc nghiệt. Về mặt chính trị, sự vắng mặt là một chiến thuật để tránh bị “đóng khung” trong các quyết định gây tranh cãi, đồng thời tạo ra không gian để quan sát phản ứng của các phe phái quyền lực khác trong nội bộ, qua đó củng cố vị thế hoặc tạo điều kiện thử thách thế hệ kế cận. Trong giai đoạn chuẩn bị chuyển giao quyền lực, việc giảm dần sự xuất hiện công khai còn nhằm bảo đảm quá trình chuyển đổi diễn ra ổn định, hạn chế các xáo trộn trong chính sách và nội bộ Đảng.
Điều đáng chú ý là sự kiện Bắc Đới Hà 2025 diễn ra đúng vào giữa nhiệm kỳ thứ ba của Tập Cận Bình, thời điểm cực kỳ nhạy cảm khi Trung Quốc chuẩn bị cho Đại hội Đảng lần thứ XXI năm 2027 mốc then chốt quyết định nhân sự cấp cao và định hướng phát triển quốc gia trong giai đoạn tới. Sự vắng mặt của nhà lãnh đạo tối cao trong bối cảnh này không thể giải thích một cách đơn giản mà cần được coi là một biểu hiện của sự phối hợp tinh vi giữa các yếu tố cá nhân, thể chế và chiến lược chính trị nhằm điều chỉnh, duy trì sự ổn định trong dòng chính trị đồng thời chuẩn bị cho những bước chuyển tiếp quan trọng. Trong cơ chế quyền lực tập trung và kín đáo như ở Trung Quốc, nơi quyền lực được vận hành chủ yếu trong các vòng tròn lãnh đạo chặt chẽ như Bộ Chính trị và Thường vụ Bộ Chính trị, việc vắng mặt của một nhân vật chủ chốt có thể là dấu hiệu của một chu kỳ điều chỉnh quyền lực hoặc chiến lược tái cấu trúc nội bộ nhằm đối phó với những thách thức ngày càng phức tạp cả trong nội bộ lẫn trên trường quốc tế. Việc tạo ra khoảng trống lãnh đạo công khai có thể là bước đi chiến lược nhằm hạn chế các mâu thuẫn, tăng cường sự liên kết và kiểm soát rủi ro trong nội bộ Đảng.
Không thể phủ nhận rằng sự vắng mặt của Tập Cận Bình còn mang tính biểu tượng sâu sắc trong bối cảnh Trung Quốc đang đối mặt với hàng loạt áp lực đa chiều, cạnh tranh chiến lược ngày càng khốc liệt với Mỹ, các thách thức kinh tế hậu đại dịch, cùng những vấn đề xã hội và an ninh khu vực ngày càng phức tạp. Trong bối cảnh đó, việc lãnh đạo tối cao hạn chế xuất hiện hay vắng mặt có thể là cách để Trung Quốc thể hiện sự thận trọng, tránh các động thái quá khích hoặc gây rủi ro không cần thiết trên cả hai mặt trận nội bộ và quốc tế.
Tính từ giữa năm 2025, sự vắng bóng của Tập Cận Bình đã xuất hiện ở dạng dễ định vị, ông biến mất khỏi công chúng trong một khoảng thời gian nhiều ngày được ghi nhận là khoảng hai tuần liên tiếp vào cuối tháng 5 đầu tháng 6, rồi tái xuất hiện bằng hình ảnh truyền thông được sắp đặt, đồng thời ông vắng mặt tại ít nhất một hội nghị quốc tế quan trọng mà ông thường tham dự điển hình là BRICS 2025, nơi Trung Quốc được đại diện bởi Thủ tướng thay vì Chủ tịch. Những mốc này được báo chí và các phân tích thời sự ghi nhận và thảo luận rộng rãi.
Kịch bản tái cấu trúc quyền lực trong nội bộ Đảng không thể bỏ qua trong phân tích. Hệ thống quyền lực của Đảng Cộng sản Trung Quốc là sự kết hợp phức tạp giữa các phe phái và nhóm lợi ích với sự cạnh tranh ngầm diễn ra một cách kín đáo. Sự vắng mặt của Tập Cận Bình có thể phản ánh một giai đoạn chuyển đổi hoặc tái cấu trúc quyền lực, khi Thường vụ Bộ Chính trị cùng các nhân vật được ủy quyền đại diện cho lãnh đạo tập trung điều phối các hoạt động trọng yếu. Việc phân tích cán cân quyền lực giữa các phe nhóm và vai trò của các thành viên Thường vụ trong việc điều phối quyền lực gián tiếp là yếu tố then chốt để hiểu được bản chất và lý do thực sự của sự vắng mặt này.
Những vấn đề xoay quanh quyền lực ở Bắc Kinh làm cho hiện tượng vắng mặt càng trở nên có ý nghĩa. Trước hết là sự nhạy cảm trong mối quan hệ giữa Đảng và Quân ủy, những động thái thanh lọc trong quân đội, ví dụ các vụ điều tra, miễn nhiệm quan chức cấp cao trong Quân ủy như trường hợp Miêu Hoa và sự vắng mặt kéo dài của các tướng lĩnh cấp cao đã càng làm nổi lên câu hỏi về lòng trung thành, cơ cấu ủy quyền và khả năng kiểm soát quyền lực quân sự. Sự kiện này đặt áp lực rất lớn lên Ban Lãnh đạo trung ương khi phải cân bằng giữa kỷ luật nội bộ và tính liên tục quyền lực.
Có thể thấy sự vắng mặt của Tập Cận Bình không thể bị gán ghép một cách phiến diện hay bị bó hẹp trong các suy đoán đơn giản mà cần tiếp cận đa chiều, dựa trên bằng chứng thực tế, tiền lệ lịch sử và bối cảnh chính trị nội bộ đầy phức tạp. Sự kiện này có thể vừa phản ánh các vấn đề cá nhân liên quan đến sức khỏe và năng lực điều hành, vừa là biểu hiện của một chiến lược chính trị tinh vi nhằm duy trì ổn định, kiểm soát bất đồng nội bộ, đồng thời tạo điều kiện cho những điều chỉnh quyền lực trong thời kỳ chuyển giao nhạy cảm.
Việc phân tích kỹ lưỡng và theo dõi sát sao các diễn biến tiếp theo sau Hội nghị Bắc Đới Hà 2025 sẽ đóng vai trò quyết định trong việc xác định kịch bản nào đang được thực thi, từ đó làm sáng tỏ chiều sâu và bản chất của quyền lực lãnh đạo Trung Quốc trong giai đoạn nhiều biến động hiện nay. Đây cũng là thách thức lớn đối với các nhà nghiên cứu chính trị, các nhà phân tích quốc tế trong việc nhận diện và dự báo xu hướng phát triển không chỉ của Trung Quốc mà còn của toàn bộ cấu trúc quyền lực khu vực và thế giới trong thập niên tiếp theo. Phương pháp luận thận trọng, cân bằng, dựa trên chứng cứ và tiền lệ lịch sử là cách tiếp cận hiệu quả nhất để tránh các nhận định chủ quan, thiên lệch hoặc những suy đoán phi thực tế, góp phần làm sáng tỏ chiều sâu và sự phức tạp của chính trị nội bộ Trung Quốc trong giai đoạn trọng đại này.
Một số vấn đề đặt ra
Sự vắng mặt của Chủ tịch Tập Cận Bình được xem như một tín hiệu quan trọng trong bối cảnh phức tạp. Hội nghị Bắc Đới Hà 2025 vốn được coi là một trong những dịp thảo luận chiến lược và nhân sự cấp cao quan trọng nhất của giới lãnh đạo Trung Quốc không chỉ mang tính biểu tượng, mà còn để lại những hệ quả chính trị, ngoại giao và kinh tế – xã hội đáng chú ý.
Trên phương diện đối nội, việc người đứng đầu hệ thống quyền lực tập trung cao độ như Trung Quốc không xuất hiện trong một sự kiện được cho là có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạch định chính sách quốc gia đã đặt ra câu hỏi về mức độ ổn định của cơ chế lãnh đạo. Trong suốt thời kỳ cầm quyền, ông Tập luôn duy trì hình ảnh “lãnh đạo hiện diện” trong các quyết sách chiến lược. Do đó, bất kỳ sự vắng mặt nào, đặc biệt ở thời điểm mang tính bản lề như năm 2025, đều dễ bị diễn giải như một tín hiệu bất thường từ lý do sức khỏe, áp lực điều hành cho tới những tính toán tái cấu trúc quyền lực. Điều này không chỉ có khả năng tác động tới tinh thần và sự tự tin của bộ máy hành chính đảng, mà còn có thể làm chậm tiến độ hoặc thay đổi cách thức triển khai các cải cách đang cần sự chỉ đạo tập trung từ thượng tầng.
Ở bình diện đối ngoại, khoảng trống hiện diện của ông Tập cũng ảnh hưởng trực tiếp đến hình ảnh và thông điệp chiến lược mà Bắc Kinh muốn truyền tải ra thế giới. Trong con mắt cộng đồng quốc tế, đặc biệt là các đối thủ chiến lược như Mỹ, Nhật Bản hay Liên minh châu Âu, việc lãnh đạo tối cao Trung Quốc vắng mặt trong một sự kiện then chốt về chính sách có thể bị diễn giải như dấu hiệu của bất ổn hoặc sự điều chỉnh nội bộ. Điều này không chỉ tạo cơ hội để các bên đối thủ tận dụng nhằm gia tăng sức ép trong đàm phán hoặc củng cố các liên minh kiềm chế Trung Quốc, mà còn có thể khiến các đối tác truyền thống của Bắc Kinh cân nhắc lại mức độ cam kết và hợp tác. Trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị đang leo thang, bất kỳ tín hiệu mơ hồ nào từ thượng tầng Trung Quốc cũng dễ dàng bị thổi phồng thành công cụ tuyên truyền, tác động đến vị thế đàm phán và khả năng định hình trật tự khu vực theo hướng có lợi cho Bắc Kinh.
Tác động về kinh tế – xã hội cũng không thể bỏ qua. Thị trường tài chính vốn nhạy cảm với mọi dấu hiệu bất ổn chính trị, và ở một nền kinh tế đang chịu sức ép từ tăng trưởng chậm lại, rủi ro nợ công cùng áp lực tái cấu trúc chuỗi cung ứng, sự vắng mặt của nhà lãnh đạo tối cao tại một hội nghị được xem là phòng điều khiển chính sách có thể tạo ra phản ứng dây chuyền. Nhà đầu tư, cả trong và ngoài nước, có xu hướng phản ứng bằng việc giảm mức độ rủi ro, làm gia tăng biến động thị trường và ảnh hưởng đến dòng vốn. Trong xã hội, dù truyền thông nhà nước kiểm soát chặt thông tin, mạng xã hội vẫn đóng vai trò như kênh lan truyền tin đồn, từ đó định hình tâm lý công chúng theo những hướng khó dự đoán. Nếu không được quản lý khéo léo, trạng thái bất định này có thể bào mòn niềm tin vào triển vọng ổn định và cải cách.
Tuy vậy, cần nhìn nhận rằng sự vắng mặt không nhất thiết đồng nghĩa với suy yếu quyền lực. Trong một số trường hợp, đây có thể là lựa chọn chiến lược nhằm bảo toàn hình ảnh, tránh bị cuốn vào các tranh luận trực tiếp, hoặc tạo điều kiện để các cấp dưới thử sức trong vai trò điều hành. Đặc biệt trong môi trường chính trị tập quyền như Trung Quốc, việc điều phối quyền lực từ hậu trường thông qua mạng lưới cố vấn và thân tín có thể giúp duy trì kiểm soát trong khi giảm thiểu rủi ro chính trị cá nhân. Nếu được thiết kế như một phần của kế hoạch chuyển giao hoặc sắp xếp lại nhân sự trước thềm Đại hội Đảng tới, sự vắng mặt tạm thời này có thể đóng vai trò như “khoảng lặng chiến lược” phục vụ tái cấu trúc quyền lực.
Xét tổng thể, Hội nghị Bắc Đới Hà 2025 diễn ra trong bối cảnh nội bộ Trung Quốc đang đối diện nhiều thách thức song song, chiến dịch chống tham nhũng trong quân đội vẫn chưa kết thúc, áp lực kinh tế ngày càng gia tăng, và môi trường đối ngoại trở nên phức tạp hơn. Khoảng trống do ông Tập để lại tại sự kiện này vì thế vừa là chỉ báo về những động lực tái cấu trúc bên trong Trung Nam Hải, vừa là phép thử cho khả năng vận hành của hệ thống khi thiếu vắng sự hiện diện trực tiếp của trung tâm quyền lực. Việc quan sát phản ứng chính sách sau hội nghị sẽ giúp làm rõ liệu đây là tín hiệu của sự bất thường hay chỉ là một bước đi tính toán kỹ lưỡng, nhằm bảo vệ ổn định trước một giai đoạn chuyển tiếp đầy nhạy cảm./.
Tác giả: Trương Quốc Lượng
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của Nghiên cứu Chiến lược. Mọi trao đổi học thuật và các vấn đề khác, quý độc giả có thể liên hệ với ban biên tập qua địa chỉ mail: [email protected]
Tài liệu tham khảo
1. Davidson, Helen, & Hawkins. (2025). “Top Chinese general ousted from body that oversees China’s military”. The Guardian. https://www.theguardian.com/world/2025/jun/27/top-chinese-general-miao-hua-ousted-from-body-that-oversees-china-military/
2. Li, Dorothy. (2025). “China’s No. 3 military chief’s absence stokes speculation about Xi’s grip on power”. The Epoch Times. http://ntd.com/chinas-no-3-military-chiefs-absence-stokes-speculation-about-xis-grip-on-power_1065537.html
3. 奇摩新聞. (2025). “习近平无故缺席北戴河会议，明居正曝中共内外三异相，处理不好恐丧失权力”. https://tw.news.yahoo.com-141500812.html
4. RFI (2025). “习近平缺席金砖峰会低调开幕”. https://www.rfi.fr/cn/%E4%B8%AD%E5%9B%BD/20250705
5. Think China (2025). “China’s leadership test: High stakes at the fourth plenum”. https://www.thinkchina.sg/politics/chinas-leadership-test-high-stakes-fourth-plenum
6. The Economist. (2025). “Xi Jinping is growing more elusive”. The Economist. https://www.economist.com/china/2025/07/20/xi-jinping-is-growing-more-elusive
7. Wong, Edward. (2025). “China’s Xi skips BRICS summit amid speculation about his political standing”. CNN. https://edition.cnn.com/2025/07/05/china/brics-summit-china-xi-absence-intl-hnk
8. Zeng, William. (2025). “China’s ethnic affairs overseer to take Communist Party helm in Xinjiang”. South China Morning Post. https://www.scmp.com/news/china/politics/article/3316502/chinas-ethnic-affairs-chief-communist-party-helm-xinjiang
9. Zhuang, Sylvie. (2025). “Beidaihe meeting signals start of summer break for China’s political elite”. South China Morning Post. https://www.scmp.com/news/china/politics/article/3320667/seaside-meeting-experts-clue-summer-migration-chinas-political-elite
