Năm 2025 đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Liên bang Nga khi hai quốc gia kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực đang diễn biến phức tạp với những thách thức đa chiều về an ninh truyền thống và phi truyền thống, quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Nga tiếp tục được củng cố và phát triển trên nhiều lĩnh vực. Chuyến thăm chính thức Liên bang Nga và dự Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại của Tổng Bí thư Tô Lâm vào tháng 5/2025 đã tạo xung lực mới cho quan hệ song phương, khẳng định quyết tâm chính trị của lãnh đạo hai nước trong việc “làm mới” quan hệ Việt Nam-Nga trong giai đoạn phát triển mới. Bài viết này phân tích hoạt động đối ngoại Việt Nam và Nga trên các lĩnh vực chính trong năm 2025, từ đó đưa ra những gợi mở chính sách nhằm thúc đẩy quan hệ song phương phát triển bền vững và hiệu quả hơn.
Hoạt động đối ngoại Việt Nam và Nga trên các lĩnh vực năm 2025
Hợp tác chính trị-ngoại giao là nền tảng và niềm tin cậy vững chắc
Quan hệ chính trị-ngoại giao giữa Việt Nam và Liên bang Nga trong năm 2025 được đánh giá đang phát triển trong một bầu không khí mới với sự tin cậy chính trị được củng cố và nâng cao. Chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm tháng 5/2025 đã tạo động lực mạnh mẽ cho việc duy trì và phát triển quan hệ song phương. Trong khuôn khổ chuyến thăm, hai bên đã thông qua Tuyên bố chung về những định hướng lớn của quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Nga trong giai đoạn hợp tác mới, đồng thời ký kết hàng loạt thỏa thuận quan trọng từ ngoại giao, quốc phòng, dầu khí đến khoa học-công nghệ, giáo dục và đào tạo, sử dụng năng lượng nguyên tử vào mục đích hòa bình.
Các cơ chế trao đổi cấp cao giữa hai nước được duy trì thường xuyên, thể hiện qua chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Liên bang Nga Mikhail Vladimirovich Mishustin vào tháng 1/2025, chuyến thăm của Chủ tịch Duma Quốc gia Quốc hội Nga Vyacheslav Volodin vào tháng 9/2025 để đồng chủ trì Phiên họp lần thứ 4 Ủy ban hợp tác liên Nghị viện giữa Quốc hội Việt Nam và Duma Quốc gia Nga. Đặc biệt, chuyến thăm Việt Nam của Đại tướng Sergei Shoigu, Thư ký Hội đồng An ninh Liên bang Nga vào tháng 12/2025 đã khẳng định sự gắn bó đặc biệt giữa hai nước trong lĩnh vực an ninh-quốc phòng. Liên bang Nga coi Việt Nam là đối tác tin cậy và quan trọng hàng đầu tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương, đồng thời đánh giá cao vai trò, vị thế và đường lối đối ngoại hòa bình, độc lập, tự chủ của Việt Nam trên trường quốc tế.
Hai nước đã có sự hiện diện tích cực tại các sự kiện trọng đại của nhau, thể hiện tình hữu nghị sâu đậm. Đoàn quân nhân Việt Nam đã tham gia Lễ duyệt binh Kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại tại Moskva, trong khi đó Liên bang Nga cũng cử đại diện lãnh đạo cấp cao và đoàn quân nhân tham gia Lễ diễu binh, diễu hành Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Các lãnh đạo cao nhất của Nga đã gửi điện, thư mừng tới lãnh đạo Việt Nam, nhấn mạnh quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa Nga và Việt Nam đang phát triển tích cực, đồng thời sự phối hợp các nỗ lực chung trong các vấn đề khu vực và quốc tế đang đem lại những kết quả tốt đẹp trên tinh thần tôn trọng lẫn nhau và cùng tính đến các lợi ích của nhau.
Hợp tác kinh tế-thương mại giúp phục hồi và mở rộng không gian hợp tác
Hợp tác kinh tế-thương mại Việt Nam-Nga trong năm 2025 đang dần lấy lại đà phục hồi sau những tác động từ biến động tình hình khu vực và thế giới. Kim ngạch thương mại hai chiều năm 2024 đã đạt 4,58 tỷ USD, tăng khoảng 26% so với mức của năm 2023. Các mặt hàng như bánh kẹo, dệt may, gỗ và sản phẩm gỗ, máy móc thiết bị cũng cho thấy tiềm năng lớn nhờ chất lượng cao và giá cả cạnh tranh.
Tuy nhiên, doanh nghiệp hai nước vẫn đối mặt với những khó khăn về vận tải và thanh toán trong bối cảnh phân mảnh chuỗi cung ứng toàn cầu. Để tháo gỡ những rào cản này, hai nước đã có những bước đi tích cực trong việc mở rộng giao thương bằng đồng tiền quốc gia, giảm thiểu sự phụ thuộc vào đồng USD. Liên bang Nga hiện có khoảng 200 dự án đầu tư tại Việt Nam với tổng số vốn đăng ký khoảng 990 triệu USD, trong khi Việt Nam có 17 dự án đầu tư sang Nga. Đặc biệt, nhà máy chế biến sữa tươi sạch TH tại tỉnh Kaluga đã được khánh thành trong chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm, đánh dấu bước tiến mới trong hợp tác đầu tư hai chiều.
Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam-Liên minh Kinh tế Á-Âu (EAEU FTA) đã mang đến nhiều cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam với lộ trình cắt giảm thuế quan và các ưu đãi đối với các mặt hàng như cà phê, chè, trái cây và hạt tiêu. Trong năm 2025, Triển lãm quốc tế “Expo Eurasia Vietnam 2025” được tổ chức tại TP. Hồ Chí Minh từ ngày 25-29/6/2025 nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác thương mại và đầu tư giữa Việt Nam, Liên bang Nga và các quốc gia thuộc EAEU. Kim ngạch thương mại song phương giữa tỉnh Kaluga của Nga và Việt Nam đã tăng gần 80 lần trong vài năm qua, cho thấy tiềm năng hợp tác to lớn ở cấp địa phương. Hai bên đang tìm hiểu các lĩnh vực hợp tác mới, đặc biệt trong lĩnh vực di truyền và nhân giống, công nghiệp ô tô, chế biến gỗ, dược phẩm và giáo dục hạt nhân.
Hợp tác quốc phòng-an ninh là trụ cột quan trọng của quan hệ song phương
Hợp tác quốc phòng-an ninh tiếp tục là một trụ cột quan trọng trong quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Nga. Đối thoại Chiến lược Quốc phòng Việt Nam-Liên bang Nga lần thứ 8 được tổ chức vào tháng 9/2025 tại Hà Nội, do Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam và Thượng tướng Alexander Vasilyevich Fomin, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Liên bang Nga đồng chủ trì. Quan hệ hợp tác quốc phòng đã được hai bên tích cực triển khai hiệu quả, đạt nhiều kết quả quan trọng trên các lĩnh vực như trao đổi đoàn các cấp nhất là cấp cao, hợp tác kỹ thuật quân sự, đào tạo cán bộ quân sự, và chia sẻ kinh nghiệm trong ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống.
Chuyến thăm Việt Nam của Đại tướng Sergei Shoigu, Thư ký Hội đồng An ninh Liên bang Nga vào tháng 12/2025 đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hợp tác an ninh giữa hai nước. Tại Hội đàm với Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam, hai bên đã thống nhất tiếp tục mở rộng không gian hợp tác trên nhiều lĩnh vực như phòng chống khủng bố, phòng chống tội phạm xuyên quốc gia, đảm bảo an ninh thông tin và phòng chống tội phạm mạng, trao đổi thông tin chiến lược và đào tạo nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ. Trước tình hình thế giới và các khu vực đang thay đổi nhanh chóng với các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống diễn biến phức tạp, các hoạt động tội phạm ngày càng tinh vi và mang tính xuyên quốc gia, hai bên nhấn mạnh cần tiếp tục triển khai hiệu quả quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện, đẩy mạnh trao đổi đoàn các cấp để chia sẻ thông tin, phối hợp xác minh và xử lý các vụ việc liên quan đến công dân hai nước.
Trong buổi tiếp Đại tướng Sergei Shoigu, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định Đảng và Nhà nước Việt Nam nhất quán triển khai đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa và đa phương hóa quan hệ đối ngoại, trong đó việc tăng cường quan hệ tin cậy và Đối tác chiến lược toàn diện với Nga là một trong những ưu tiên quan trọng. Hai nước và các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh triển khai hiệu quả các thỏa thuận, cam kết của lãnh đạo cấp cao cũng như các văn bản đã ký, khai thác tối đa các tiềm năng và thế mạnh để đưa quan hệ song phương lên tầm cao mới, phục vụ lợi ích phát triển của mỗi nước và đóng góp vào hòa bình, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới.
Hợp tác giáo dục-đào tạo: Tiếp nối truyền thống giáo dục 2 nước hướng tới tương lai
Giáo dục và đào tạo tiếp tục là trụ cột quan trọng trong quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Liên bang Nga, đặc biệt trong năm 2025 khi hai nước kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Trong khuôn khổ chuyến thăm Nga của Tổng Bí thư Tô Lâm tháng 5/2025, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc và Bộ trưởng Bộ Khoa học và Giáo dục đại học Liên bang Nga Valeryi Falkov đã thay mặt Chính phủ hai nước ký kết Hiệp định về thành lập và hoạt động của Trung tâm tiếng Nga A.X. Pushkin. Hiệp định này là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm tiếp tục củng cố và phát triển quan hệ hợp tác chiến lược trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo, đồng thời thúc đẩy quảng bá ngôn ngữ và văn hóa Nga tại Việt Nam, góp phần vào hoạt động ngoại giao nhân dân và tăng cường tình hữu nghị giữa hai quốc gia.
Năm 2025, gần 1.500 ứng viên Việt Nam đã dự tuyển học bổng Hiệp định với Liên bang Nga ở nhiều chuyên ngành như khoa học kỹ thuật, xã hội-nhân văn, kinh tế, văn hóa-nghệ thuật và công nghệ mới. Ba mạng lưới đại học Việt-Nga về kỹ thuật công nghệ, công nghệ thông tin và kinh tế tiếp tục được mở rộng và phát triển vững mạnh. Hai bên đã thống nhất tổ chức Diễn đàn Hiệu trưởng các trường đại học Việt-Nga lần thứ 3 tại Hà Nội vào đầu năm 2026, nhân dịp năm chéo về khoa học và công nghệ Việt-Nga. Đại tướng Sergei Shoigu trong chuyến thăm Việt Nam tháng 12/2025 đã nhấn mạnh rằng Nga và Việt Nam tiếp tục duy trì hợp tác trong lĩnh vực giáo dục, bao gồm cả giáo dục quân sự, đồng thời tích cực thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực kinh tế.
Tổng Bí thư Tô Lâm trong buổi tiếp Giám đốc Học viện Tổng thống Liên bang Nga Aleksey Komissarov vào tháng 12/2025 đã bày tỏ cảm ơn Học viện và các Trường đại học Nga đã hỗ trợ đào tạo cán bộ cho Việt Nam, hầu hết những cán bộ này đã trở về và phục vụ cho công cuộc xây dựng và phát triển Việt Nam. Hai bên thống nhất đánh giá cao tầm nhìn và sự quan tâm của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các thế hệ lãnh đạo hai nước trong đẩy mạnh hợp tác giáo dục, đồng thời nhất trí mở rộng hợp tác giữa Học viện Tổng thống Nga với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các cơ sở đào tạo khác của Việt Nam để tiếp nối truyền thống hợp tác tốt đẹp và hiệu quả trong lĩnh vực này. Điều đáng ghi nhận là Ban Lãnh đạo Học viện đã quyết định đặt tên giảng đường nơi Tổng Bí thư phát biểu là Giảng đường mang tên “Đồng chí Tô Lâm, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam”, thể hiện sự trân trọng và tôn vinh đối với lãnh đạo Việt Nam.
Hợp tác văn hóa-giao lưu nhân dân giúp tăng cường hiểu biết về con người, văn hoá
Hợp tác văn hóa và giao lưu nhân dân giữa Việt Nam và Liên bang Nga trong năm 2025 đã có những bước phát triển ấn tượng, góp phần củng cố nền tảng hữu nghị truyền thống giữa hai dân tộc. Sự kiện nổi bật nhất là Lễ hội Văn hóa Việt Nam đầu tiên trên Quảng trường Đỏ tại Moskva, diễn ra từ cuối tháng 7 đến đầu tháng 8/2025 nhân dịp kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Lễ hội đã thu hút gần một triệu lượt khách tham quan, trở thành một thời khắc đáng nhớ trong đời sống văn hóa song phương. Chương trình đã được nhân dân Nga đón nhận nồng nhiệt và thu hút sự quan tâm lớn từ cộng đồng người Việt Nam tại Nga. Sau thành công vang dội của lễ hội, hình ảnh Việt Nam và con người Việt Nam tiếp tục được nhân dân Nga yêu mến, điển hình là ca sĩ Đức Phúc đại diện Việt Nam đã tham gia và giành chiến thắng tại cuộc thi âm nhạc quốc tế Intervision được tổ chức tại Nga.
Ở cấp địa phương, các hoạt động giao lưu văn hóa cũng được tổ chức sôi nổi. Vào tháng 11/2023, thành phố Đà Nẵng đã phối hợp với Tổng Lãnh sự quán Liên bang Nga tổ chức chương trình Giao lưu văn hóa Việt Nam-Liên bang Nga tại Công viên APEC, thu hút gần 500 đại biểu và đông đảo nhân dân thành phố cùng bạn bè Nga đang sinh sống, làm việc và học tập tại Đà Nẵng và các địa phương lân cận. Lãnh đạo thành phố Đà Nẵng đã khẳng định sẽ tiếp tục đẩy mạnh quan hệ hợp tác với các địa phương của Liên bang Nga như Yaroslav và Briansk, xúc tiến hợp tác du lịch, thương mại, giáo dục và tăng cường các hoạt động ngoại giao nhân dân nhằm góp phần phát triển quan hệ hữu nghị truyền thống và đẩy mạnh quan hệ hợp tác đối tác chiến lược toàn diện.
Hội hữu nghị Việt Nam-Liên bang Nga và Hội hữu nghị Nga-Việt Nam đã ký kết Thỏa thuận hợp tác giai đoạn 2025-2030, cùng với các bản ghi nhớ hợp tác giữa doanh nghiệp hai nước trong lĩnh vực du lịch. Vinpearl đã ký bản ghi nhớ với bốn đối tác của Nga gồm LTD Anex Tourism, Coral Travel, Công ty One Click Travel và FUN & SUN về hợp tác chiến lược trong giai đoạn 2025-2026 nhằm phối hợp quảng bá điểm đến du lịch Việt Nam. Tổng công ty Du lịch Sài Gòn và Vietnam Airlines cũng ký bản ghi nhớ với đối tác Nga về hợp tác phát triển dịch vụ vận chuyển hàng không, du lịch tàu biển, lữ hành và khách sạn. Liên bang Nga hiện là thị trường du lịch lớn nhất tại châu Âu của Việt Nam, với hơn 600 ngàn lượt khách Nga thăm Việt Nam vào năm 2018 và con số này tiếp tục có xu hướng tăng trong những năm gần đây.
Hợp tác năng lượng-dầu khí là trụ cột quan trọng của quan hệ kinh tế
Dầu khí và năng lượng tiếp tục là một trụ cột quan trọng của hợp tác song phương Việt Nam-Nga. Liên doanh dầu khí Vietsovpetro, một biểu tượng của hợp tác kinh tế Việt-Nga kể từ những năm 1980, tiếp tục hoạt động hiệu quả và đóng góp quan trọng vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam. Trong khuôn khổ chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm tháng 5/2025, hai nước đã ký kết các thỏa thuận về hợp tác trong lĩnh vực dầu khí và sử dụng năng lượng nguyên tử vào mục đích hòa bình. Hai bên ủng hộ và khuyến khích mở rộng hợp tác tại các dự án thăm dò và khai thác dầu khí mới trên thềm lục địa Việt Nam và lãnh thổ Nga phù hợp với luật pháp quốc tế.
Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề nghị hai bên tiếp tục tăng cường và đẩy mạnh hợp tác kinh tế-thương mại, đầu tư, hợp tác giao thông-vận tải, thúc đẩy thương mại điện tử và đẩy mạnh hợp tác lao động trong bối cảnh Nga có nhu cầu cao. Đặc biệt, Tổng Bí thư mong muốn Nga tạo điều kiện cho nghiên cứu sinh Việt Nam tham gia nghiên cứu những lĩnh vực mà Nga có thế mạnh như hạt nhân và vật lý cơ bản. Nhà máy thủy điện Hòa Bình, một công trình do Liên Xô hỗ trợ xây dựng, đã và đang phục vụ đắc lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Việt Nam. Với sự hỗ trợ to lớn của Liên Xô về cả nhân lực và vật lực, chỉ trong thời gian ngắn Việt Nam từ một nước nông nghiệp lạc hậu đã xây dựng và phát triển nhiều ngành kinh tế hiện đại như thủy điện, dầu khí và công nghiệp.
Trong bối cảnh chuyển đổi năng lượng toàn cầu và nhu cầu đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, hợp tác giữa Việt Nam và Nga trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, công nghệ mới và chuyển giao công nghệ cũng được hai bên đặc biệt coi trọng. Các chương trình hợp tác khoa học và nghiên cứu chung trong lĩnh vực năng lượng sạch, công nghệ tiên tiến và phát triển bền vững đang được thúc đẩy nhằm tạo động lực mới cho quan hệ hợp tác song phương trong giai đoạn mới. Việc tăng cường kết nối giữa các địa phương, doanh nghiệp và hiệp hội kinh tế hai nước được nhấn mạnh nhằm tạo động lực mới cho quan hệ hợp tác song phương, đặc biệt trong các lĩnh vực triển vọng như năng lượng, cơ sở hạ tầng và nông nghiệp.
Phối hợp trên các diễn đàn đa phương và vấn đề quốc tế
Việt Nam và Liên bang Nga tiếp tục duy trì sự phối hợp chặt chẽ trên các diễn đàn đa phương và trong xử lý các vấn đề quốc tế. Hai nước thường xuyên phối hợp và ủng hộ lẫn nhau ứng cử vào các tổ chức quốc tế, đồng thời phối hợp chặt chẽ với nhau và các nước ASEAN khác xây dựng một ASEAN đoàn kết, thống nhất, tăng cường hợp tác nội khối và phát huy vai trò trung tâm trong xử lý các vấn đề chiến lược ở khu vực. Tổng Bí thư Tô Lâm trong chuyến thăm Nga đã bày tỏ ủng hộ lập trường của Nga về việc thúc đẩy một trật tự thế giới đa cực công bằng, dân chủ hơn dựa trên luật pháp quốc tế, đồng thời ủng hộ phương hướng hợp tác giữa Nga và ASEAN trên tinh thần đối tác chiến lược nhằm đảm bảo an ninh, hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững ở châu Á-Thái Bình Dương.
Hai bên nhất trí tiếp tục phối hợp chặt chẽ về các vấn đề quốc tế, khu vực trên cơ sở cùng có lợi, kiên trì giải quyết các bất đồng bằng biện pháp hòa bình theo luật pháp quốc tế và Hiến chương Liên Hợp Quốc. Việt Nam đã bày tỏ sự đánh giá cao việc Liên bang Nga luôn coi trọng và ủng hộ ASEAN, xem việc thúc đẩy quan hệ với ASEAN, các nước Đông Nam Á và Việt Nam là một trong những trụ cột của chính sách châu Á-Thái Bình Dương của Nga. Trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực đang diễn biến phức tạp, khó lường, sự phối hợp giữa Việt Nam và Nga tại các diễn đàn đa phương như Liên Hợp Quốc, APEC và các cơ chế hợp tác khu vực càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết trong việc duy trì hòa bình, ổn định và phát triển bền vững.
Những thách thức trong quan hệ hợp tác Việt Nam- Nga, gợi mở chính sách phát triển.
Những thách thức trong quan hệ Việt Nam-Nga
Mặc dù quan hệ Việt Nam-Nga tiếp tục phát triển tích cực, song song với những thành tựu đạt được, quan hệ song phương cũng phải đối mặt với một số thách thức đáng chú ý. Thứ nhất, kim ngạch thương mại giữa hai nước mặc dù có xu hướng tăng trưởng nhưng vẫn chưa tương xứng với tiềm năng và vị thế của cả hai quốc gia. Con số 4,58 tỷ USD năm 2024 vẫn còn khiêm tốn so với mục tiêu dài hạn mà hai bên đã đề ra. Cơ cấu thương mại vẫn tập trung vào một số mặt hàng chủ lực và chưa thực sự đa dạng hóa, trong khi đó các sản phẩm công nghiệp, công nghệ cao và dịch vụ vẫn chiếm tỷ trọng thấp.
Thứ hai, các vấn đề về thanh toán và vận chuyển hàng hóa tiếp tục là rào cản lớn đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp hai nước. Do các biện pháp trừng phạt quốc tế đối với Nga, nhiều ngân hàng và công ty vận chuyển phương Tây đã rút khỏi thị trường Nga, khiến việc thanh toán và logistics trở nên phức tạp hơn. Mặc dù hai bên đã có nỗ lực trong việc sử dụng đồng tiền quốc gia để thanh toán, tuy nhiên việc triển khai vẫn còn gặp nhiều khó khăn về mặt kỹ thuật và pháp lý. Chi phí vận chuyển hàng hóa tăng cao và thời gian giao hàng kéo dài đã ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của sản phẩm hai nước trên thị trường của nhau.
Thứ ba, mức độ hiểu biết và kết nối giữa cộng đồng doanh nghiệp hai nước vẫn còn hạn chế. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam chưa nắm rõ thị trường Nga và ngược lại, trong khi các chương trình xúc tiến thương mại và kết nối doanh nghiệp chưa được tổ chức thường xuyên và hiệu quả. Rào cản ngôn ngữ và khác biệt văn hóa kinh doanh cũng là những trở ngại không nhỏ đối với việc mở rộng hợp tác kinh tế. Mặc dù có truyền thống hợp tác lâu dài, nhưng thế hệ doanh nhân trẻ của cả hai nước còn thiếu sự kết nối và hiểu biết lẫn nhau.
Thứ tư, trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược gia tăng trên trường quốc tế, Việt Nam cần cân bằng quan hệ với Nga và các đối tác quan trọng khác một cách khôn ngoan để đảm bảo lợi ích quốc gia tối đa. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải linh hoạt trong việc thực thi chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa và đa phương hóa quan hệ quốc tế, đồng thời không để bị cuốn vào những căng thẳng địa chính trị không mong muốn.
Gợi mở chính sách trong quan hệ Việt Nam-Nga
Xuất phát từ những thành tựu đạt được cũng như những thách thức trong quan hệ Việt Nam-Nga năm 2025, bài viết xin đưa ra một số gợi mở chính sách nhằm tiếp tục phát triển quan hệ song phương trong giai đoạn tới. Thứ nhất, cần tiếp tục duy trì và nâng cao niềm tin chính trị giữa hai nước thông qua việc duy trì các cơ chế trao đổi cấp cao, đặc biệt là các chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao. Các cuộc gặp gỡ và tiếp xúc thường xuyên giữa lãnh đạo cấp cao sẽ tạo động lực chính trị quan trọng để thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực cụ thể. Đồng thời, cần thúc đẩy giao lưu đối thoại giữa các cơ quan đảng, chính quyền và đoàn thể nhân dân hai nước nhằm tăng cường hiểu biết lẫn nhau và chia sẻ kinh nghiệm quản lý đất nước.
Thứ hai, về hợp tác kinh tế-thương mại, cần tập trung vào những giải pháp cụ thể để tháo gỡ các rào cản về thanh toán và logistics. Việt Nam và Nga cần đẩy nhanh tiến độ xây dựng cơ chế thanh toán bằng đồng tiền quốc gia, bao gồm cả việc thiết lập hành lang ngân hàng trực tiếp và sử dụng các nền tảng thanh toán điện tử. Đồng thời, hai bên cần tăng cường kết nối đường hàng không, đường biển và đường sắt để giảm chi phí và thời gian vận chuyển. Việc mở rộng ứng dụng Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam-EAEU cần được đẩy mạnh thông qua các hoạt động xúc tiến thương mại, hội chợ triển lãm và kết nối doanh nghiệp. Các địa phương của Việt Nam cần tích cực hơn trong việc tìm kiếm cơ hội hợp tác với các địa phương của Nga, đặc biệt trong các lĩnh vực có thế mạnh như nông nghiệp, chế biến thực phẩm, du lịch và công nghệ thông tin.
Thứ ba, cần đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực mới có tiềm năng như kinh tế số, chuyển đổi số, năng lượng tái tạo, công nghệ cao và đổi mới sáng tạo. Việt Nam nên tận dụng thế mạnh của Nga trong các lĩnh vực như công nghệ vũ trụ, công nghệ hạt nhân, trí tuệ nhân tạo và an ninh mạng để xây dựng các chương trình hợp tác nghiên cứu và chuyển giao công nghệ. Hai bên cần thiết lập các trung tâm nghiên cứu chung, khuyến khích các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo của hai nước hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm. Việc xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt-Nga có thể là một hướng đi mới đầy tiềm năng, tạo động lực tăng trưởng mới cho quan hệ kinh tế song phương.
Thứ tư, về hợp tác giáo dục-đào tạo, cần tiếp tục mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Việc thành lập Trung tâm tiếng Nga A.X. Pushkin cần được triển khai hiệu quả nhằm phục hồi và phát triển việc giảng dạy tiếng Nga tại Việt Nam, tạo điều kiện cho thế hệ trẻ Việt Nam tiếp cận với văn hóa và khoa học Nga. Cần mở rộng hợp tác giữa các trường đại học và viện nghiên cứu hai nước, đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học-công nghệ, kinh tế và quản lý. Việt Nam nên tích cực cử sinh viên, nghiên cứu sinh và chuyên gia đến Nga học tập và nghiên cứu trong các lĩnh vực mà Nga có thế mạnh, đồng thời tạo điều kiện cho chuyên gia Nga sang Việt Nam giảng dạy và chuyển giao kiến thức.
Thứ năm, cần tăng cường hoạt động ngoại giao nhân dân và giao lưu văn hóa giữa hai nước. Sau thành công của Lễ hội Văn hóa Việt Nam tại Quảng trường Đỏ năm 2025, cần tiếp tục tổ chức các sự kiện văn hóa quy mô lớn và có sức ảnh hưởng tương tự tại cả hai nước. Việc tăng cường giao lưu giữa các địa phương, đoàn thể, tổ chức xã hội và cộng đồng doanh nghiệp sẽ góp phần củng cố nền tảng xã hội cho quan hệ song phương. Cần khuyến khích du lịch hai chiều thông qua việc đơn giản hóa thủ tục visa, tăng cường kết nối đường bay trực tiếp và quảng bá điểm đến du lịch. Việc tổ chức các năm chéo văn hóa, du lịch và các sự kiện kỷ niệm có ý nghĩa cần được duy trì thường xuyên nhằm tạo không khí thân thiện và tăng cường hiểu biết lẫn nhau.
Thứ sáu, trong bối cảnh quan hệ quốc tế đang có nhiều biến động, Việt Nam cần tiếp tục kiên trì thực hiện chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa và đa phương hóa quan hệ quốc tế. Quan hệ với Nga cần được phát triển trong tổng thể chính sách đối ngoại của Việt Nam, đảm bảo cân bằng lợi ích với tất cả các đối tác quan trọng. Việt Nam nên tăng cường vai trò cầu nối giữa Nga và ASEAN, đồng thời phát huy vai trò của Nga trong việc duy trì hòa bình, ổn định và hợp tác tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Trong các diễn đàn đa phương, Việt Nam và Nga cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ để thúc đẩy một trật tự quốc tế dựa trên luật pháp quốc tế, bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau.
Năm 2025 là một năm đầy ý nghĩa trong quan hệ Việt Nam-Nga khi hai nước kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Các hoạt động đối ngoại giữa hai nước đã được triển khai sôi nổi và đạt nhiều kết quả tích cực trên các lĩnh vực chính trị-ngoại giao, kinh tế-thương mại, quốc phòng-an ninh, giáo dục-đào tạo, văn hóa và hợp tác tại các diễn đàn đa phương. Chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm và các hoạt động ngoại giao cấp cao khác đã tạo xung lực mới cho quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Nga, đồng thời khẳng định quyết tâm của lãnh đạo hai nước trong việc đưa quan hệ song phương lên tầm cao mới.
Tuy nhiên, để quan hệ Việt Nam-Nga thực sự phát triển tương xứng với tiềm năng và truyền thống hữu nghị lâu dài, cả hai bên cần nỗ lực hơn nữa trong việc tháo gỡ các rào cản về kinh tế-thương mại, đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực mới và tăng cường giao lưu nhân dân. Việt Nam cần tiếp tục kiên trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đồng thời coi trọng và phát triển quan hệ với Nga như một trong những trụ cột quan trọng của chính sách đối ngoại. Chỉ bằng cách đó, quan hệ Việt Nam-Nga mới có thể tiếp tục phát triển bền vững, đáp ứng lợi ích của nhân dân hai nước và đóng góp tích cực vào hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực và trên thế giới.
Trong giai đoạn tới, việc triển khai hiệu quả các thỏa thuận và cam kết đã ký kết, đặc biệt là các thỏa thuận trong khuôn khổ chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm, sẽ là nhiệm vụ trọng tâm. Các cơ quan chức năng, địa phương và doanh nghiệp của cả hai nước cần có sự phối hợp chặt chẽ và hành động quyết liệt hơn nữa để biến các cam kết chính trị thành những kết quả hợp tác thiết thực, mang lại lợi ích cụ thể cho nhân dân hai nước. Với nền tảng vững chắc của tình hữu nghị truyền thống và sự tin cậy chính trị cao, quan hệ Việt Nam-Nga hoàn toàn có thể vượt qua mọi thách thức để tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong những năm tới, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa cũng như củng cố vị thế của Nga trên trường quốc tế.
Tác giả: Như Quỳnh
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của Nghiên cứu Chiến lược. Mọi trao đổi học thuật và các vấn đề khác, quý độc giả có thể liên hệ với ban biên tập qua địa chỉ mail: [email protected]
Tài liệu tham khảo
Báo Chính phủ (2025). “Tổng Bí thư Tô Lâm bắt đầu thăm chính thức Liên bang Nga và dự Lễ kỷ niệm 80 năm Chiến thắng phát xít”. Truy cập từ https://baochinhphu.vn, ngày 8/5/2025.
Báo Chính phủ (2025). “Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì lễ đón Thủ tướng Liên bang Nga thăm chính thức Việt Nam”. Truy cập từ https://baochinhphu.vn, ngày 14/1/2025.
Báo Chính phủ (2025). “Thông cáo chung về kết quả chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Chính phủ Liên bang Nga M.V. Mishustin”. Truy cập từ https://baochinhphu.vn, ngày 15/1/2025.
Báo Chính phủ (2025). “Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Giám đốc Học viện Tổng thống Liên bang Nga”. Truy cập từ https://baochinhphu.vn, ngày 8/12/2025.
Báo Chính phủ (2025). “Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Trợ lý Tổng thống, Chủ tịch Hội đồng Biển Liên bang Nga”. Truy cập từ https://baochinhphu.vn, ngày 16/9/2025.
Báo Công an Nhân dân (2025). “Thủ tướng Nga Mikhail Vladimirovich Mishustin bắt đầu thăm chính thức Việt Nam”. Truy cập từ https://cand.com.vn, ngày 14/1/2025.
Báo Dân trí (2025). “Nga và Việt Nam chuẩn bị tốt nhất cho chuyến thăm của Tổng Bí thư Tô Lâm”. Truy cập từ https://dantri.com.vn, ngày 4/4/2025.
Báo Dân Việt (2025). “Học viện Tổng thống Nga đặt tên giảng đường mang tên Tổng Bí thư Tô Lâm, trao tặng Tổng Bí thư danh hiệu Giáo sư danh dự”. Truy cập từ https://danviet.vn, ngày 8/12/2025.
Báo Nhân dân (2025). “Thông cáo chung về chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Chính phủ Liên bang Nga”. Truy cập từ https://nhandan.vn, ngày 15/1/2025.
Báo Tuổi trẻ (2025). “Nga đón Tổng Bí thư Tô Lâm với màn diễu binh của đội danh dự tại sân bay”. Truy cập từ https://tuoitre.vn, ngày 8/5/2025.
Báo điện tử VnExpress (2025). “Tổng Bí thư Tô Lâm bắt đầu thăm chính thức Nga”. Truy cập từ https://vnexpress.net, ngày 9/5/2025.
Bộ Khoa học và Công nghệ (2025). “Khóa họp lần thứ 6 Ủy ban hợp tác về giáo dục, khoa học và công nghệ Việt-Nga”. Truy cập từ https://mst.gov.vn, ngày 2/12/2025.
Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) (2025). “Thủ tướng LB Nga sắp thăm chính thức Việt Nam”. Truy cập từ https://vov.vn, ngày 10/1/2025.
Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) (2025). “Thủ tướng Nga Mikhail Vladimirovich Mishustin bắt đầu thăm chính thức Việt Nam”. Truy cập từ https://vov.vn, ngày 14/1/2025.
Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) (2025). “Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Giám đốc Học viện Tổng thống Liên Bang Nga Aleksey Komissarov”. Truy cập từ https://vietnamnet.vn, ngày 8/12/2025.
Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) (2025). “Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Giám đốc Học viện Tổng thống Liên bang Nga”. Truy cập từ https://vietnam.vnanet.vn, ngày 8/12/2025.
Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) (2025). “Thủ tướng Chính phủ Liên bang Nga Mikhail Vladimirovich Mishustin thăm chính thức Việt Nam từ ngày 14 đến 15/1/2025”. Truy cập từ https://nvsk.vnanet.vn, ngày 11/1/2025.
Cổng thông tin điện tử Chính phủ Vietnam.vn (2025). “Thủ tướng Chính phủ Liên bang Nga sắp thăm chính thức Việt Nam”. Truy cập từ https://www.vietnam.vn, ngày 10/1/2025.
Bộ Ngoại giao Việt Nam (2025). “Tuyên bố chung về những định hướng lớn của quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam-Nga trong giai đoạn hợp tác mới”. Hà Nội.
Bộ Ngoại giao Việt Nam (2025). “Các hoạt động ngoại giao đa phương Việt Nam-Nga năm 2025”. Hà Nội.
