Bán đảo Triều Tiên từ lâu đã là một điểm nóng địa chính trị, nơi các lợi ích của các cường quốc như Mỹ, Trung Quốc, Nga và các quốc gia khu vực Đông Á giao thoa và xung đột. Với sự trở lại của Donald Trump vào Nhà Trắng trong nhiệm kỳ thứ hai (Trump 2.0), chính sách đối với Triều Tiên của nhà lãnh đạo Mỹ sẽ là một trong số những tâm điểm gây chú ý, không chỉ vì phong cách lãnh đạo giao dịch đặc trưng của Trump mà còn bởi bối cảnh quốc tế đã thay đổi đáng kể kể từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông (2017 – 2021). Sự hiện diện của một chính quyền bảo thủ tại Hàn Quốc, mối quan hệ ngày càng khăng khít giữa Triều Tiên với Nga và Trung Quốc, cùng với cạnh tranh Mỹ – Trung ngày càng gay gắt, đặt ra những thách thức và cơ hội mới cho cách tiếp cận của Trump. Bài viết phân tích các chiều hướng chính sách tiềm năng của Trump đối với Triều Tiên, dự đoán các kịch bản có thể xảy ra và đồng thời đánh giá tác động rộng hơn đến khu vực, bao gồm cả Việt Nam, một quốc gia Đông Nam Á chịu ảnh hưởng gián tiếp nhưng không kém phần quan trọng từ diễn biến trên bán đảo Triều Tiên. Thông qua việc xem xét các yếu tố địa chính trị, ngoại giao và kinh tế
Chính sách của ông Trump với Triều Tiên trong nhiệm kỳ trước
Chính sách của cựu Tổng thống Donald Trump đối với Triều Tiên mang tính chất đột phá so với những chính sách trước đó, đặc biệt là về cách tiếp cận và phong cách đàm phán. Trong nhiệm kỳ của mình, Trump đã cố gắng thiết lập quan hệ trực tiếp với nhà lãnh đạo Kim Jong-un, mở ra những hội nghị thượng đỉnh nhưng cuối cùng không đạt được thỏa thuận toàn diện.
Ông Trump cũng là tổng thống Mỹ đầu tiên gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên trong khuôn khổ hội nghị thượng đỉnh. Cuộc gặp lần đầu tiên tại Singapore năm 2018 được đánh giá là bước đi đột phá khi hai bên đã cam kết hướng tới phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên. Tuy nhiên, hợp đồng đạt được chỉ mang tính nguyên tắc, không ràng buộc. Hội nghị thượng đỉnh tại Hà Nội năm 2019 đã không mang lại kết quả như kỳ vọng khi hai bên không đạt được thỏa thuận về dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đổi với Triều Tiên. Dù đã duy trì được mối quan hệ tốt đẹp với Kim Jong-un, Trump không chấp nhận nhượng bộ khi Triều Tiên chỉ cam kết phi hạt nhân hóa một phần.
Các chính sách của Trump đã giúp giảm thiểu căng thẳng trong giai đoạn đầu bằng chiến lược đàm phán trực tiếp. Tuy nhiên, dù đã tạo được kênh đối thoại chưa từng có, Trump không đạt được mục tiêu cuối cùng là buộc Triều Tiên phi hạt nhân hóa hoàn toàn. Sự tàn phá các hiệp định kiểm soát vũ khí hạt nhân và tác động của đại dịch COVID-19 cũng góp phần khiến các nỗ lực đàm phán trở nên bất đồng. Triều Tiên dần quay lại quan điểm cứng rắn và tiếp tục chương trình hạt nhân.
Trước đó, Tổng thống Trump đã gợi ý rằng nếu trở lại nhà trắng, ông sẽ tiếp tục đối thoại với Triều Tiên. Tuy nhiên, trong bối cảnh quốc tế biến đổi nhanh chóng với những căng thẳng mới tại Ukraine, Israel và eo biển Đài Loan, đối phó với Triều Tiên có thể không còn là ưu tiên hàng đầu. Chính sách của Trump 1.0 với Triều Tiên dù mới mẻ, nhưng vẫn gặp phải những hạn chế khiến mục tiêu cuối cùng không đạt được. Triều Tiên vẫn là một thách thức đối với chính sách đối ngoại Mỹ trong tương lai.
Chính sách đối với Triều Tiên của Trump 2.0
Việc Donald Trump trở lại Nhà Trắng từ năm 2025 sẽ khơi dậy lại mối quan hệ thân thiết giữa Trump và Kim Jong Un, đồng thời làm bùng phát những căng thẳng mới trong liên minh Mỹ – Hàn về mức đóng góp của Hàn Quốc để hỗ trợ sự hiện diện của quân đội Mỹ. Tuy nhiên, trong nhiệm kỳ của mình, Trump đã cho thấy ông coi trọng sự linh hoạt chính trị và ưu tiên những hành động mang lại lợi ích chính trị chiến thuật ngay lập tức. Ông Trump sẽ phải đối mặt với ít nhất ba thực tế mới có thể dẫn đến những kết quả khác biệt so với nhiệm kỳ đầu tiên của ông.
Thứ nhất, sự hiện diện của chính quyền bảo thủ Yoon Suk Yeol thay vì chính quyền tiến bộ Moon Jae-in, người đã làm đối tác của Mỹ tại Hàn Quốc trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump, sẽ làm tăng chi phí cho việc hòa giải với Triều Tiên. Thay vì theo đuổi đối thoại và hợp tác với Kim như Moon, Yoon sẽ khuyên Trump theo đuổi chính sách răn đe trước mối đe dọa ngày càng gia tăng từ Triều Tiên. Tổng thống Hàn Quốc sẽ không còn là người cổ vũ cho việc cải thiện quan hệ giữa Washington và Bình Nhưỡng. Thay vào đó, chính quyền Yoon có thể sẽ phản đối những nỗ lực của Trump nhằm khôi phục các kênh đối thoại mà không yêu cầu Triều Tiên trước tiên phải thể hiện cam kết phi hạt nhân hóa, và có thể sẽ không đóng vai trò trung gian trong những nỗ lực này.
Thứ hai, Kim Jong Un có thể không còn cảm thấy cần thiết phải giao thiệp với Trump khi ông ta đã có sự ủng hộ mạnh mẽ hơn từ Vladimir Putin và sự hỗ trợ từ Trung Quốc để chống lại các lệnh trừng phạt kinh tế do Mỹ dẫn đầu. Sau khi phải đối mặt với sự nhục nhã từ hội nghị thượng đỉnh Mỹ – Triều Tiên thất bại tại Hà Nội vào tháng 2/2019, Kim có thể quyết định rằng cần phải chứng minh rằng Triều Tiên nắm thế thượng phong trước một Trump yếu thế bằng cách thể hiện các năng lực mở rộng của mình. Điều này sẽ đẩy giá đòi hỏi cho một hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều Tiên mới lên mức mà Trump không thể đáp ứng được. Kết quả có thể là sự leo thang căng thẳng bằng lời nói giữa Mỹ và Triều Tiên, cùng với những rủi ro xung đột trực tiếp đi kèm.
Thứ ba, sự kết hợp giữa lo ngại của Hàn Quốc về tác động của việc Trump trở lại đối với uy tín của biện pháp răn đe mở rộng của Mỹ, cùng những tuyên bố trước đây của Trump về việc cho phép Hàn Quốc theo đuổi năng lực vũ khí hạt nhân, có thể khiến Hàn Quốc cám dỗ theo đuổi sự cân bằng hạt nhân với Triều Tiên. Tuy nhiên, con đường này có thể sẽ phải trả giá bằng một liên minh Mỹ – Hàn mạnh mẽ. Sự lãnh đạo khó lường của Trump sẽ thay đổi đáng kể động thái an ninh liên Triều và thách thức cam kết an ninh của Mỹ đối với Hàn Quốc theo một cách chưa từng có, với những tác động không chắc chắn đối với an ninh khu vực và toàn cầu.
Tóm lại, thay vì quay lại với các chính sách trước đây đối với Triều Tiên và Hàn Quốc, những tình huống địa chính trị mới nảy sinh từ sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ tạo ra những kết quả khó lường. Tuy nhiên, chính sách đối ngoại của nhiệm kỳ thứ hai của Trump vẫn sẽ bắt nguồn từ cách tiếp cận giao dịch của ông, tập trung vào việc sử dụng các sự kiện trước mắt để tạo ra lợi ích chính trị, bất chấp những tiền lệ trong quá khứ.
Phía Triều Tiên vẫn tiếp tục leo thang căng thẳng khi công bố một cơ sở làm giàu uranium mới vào ngày 13/9/2024. Chế độ này biện minh cho sự phát triển hạt nhân của mình như một phản ứng phòng thủ trước “mối đe dọa hạt nhân từ Mỹ.”
Các chuyên gia chia rẽ về việc liệu Triều Tiên có thể tiến hành vụ thử hạt nhân thứ bảy hay không. Nhiều người nói rằng có khả năng Bình Nhưỡng sẽ tiến hành vụ thử hạt nhân thứ bảy trước cuộc bầu cử. Theo phân tích của các chuyên gia, họ tin rằng nếu Triều Tiên định tiến hành vụ thử hạt nhân thứ bảy, họ đã làm điều đó rồi. Họ cũng biết rằng bất cứ điều gì họ làm bây giờ sẽ không còn là vấn đề lớn trong bối cảnh chiến tranh ở Ukraine hoặc xung đột Israel – Hamas.
Mối lo của Hàn Quốc
Trong nhiệm kỳ tổng thống trước đó (từ năm 2017 đến 2021), Trump đã yêu cầu Hàn Quốc tăng gấp năm lần mức đóng góp chi phí cho việc triển khai quân đội Mỹ, thậm chí còn đe dọa rút quân. Những phát biểu gần đây của ông, khi gọi Hàn Quốc là một “quốc gia rất giàu có” và một “cỗ máy kiếm tiền,” cho thấy rằng nếu tái đắc cử, ông có thể một lần nữa thúc đẩy việc đóng góp tài chính lớn hơn, làm dấy lên lo ngại về sự rạn nứt trong liên minh lâu đời này.
Cách tiếp cận ngoại giao từ trên xuống của Trump, đặc biệt là sự ưa thích đàm phán trực tiếp với các đối thủ như nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, cũng gây ra nhiều lo lắng. Ông đã bày tỏ mong muốn gặp lại ông Kim, Seoul có thể bị qua trong các cuộc đàm phán có thể ảnh hưởng đến an ninh khu vực. Một số người lo ngại rằng Trump có thể công nhận Triều Tiên là một quốc gia hạt nhân trên thực tế và ưu tiên việc cắt giảm vũ khí hơn là phi hạt nhân hóa.
Trong bối cảnh căng thẳng Mỹ – Trung ngày càng gia tăng, Seoul cũng phải đối mặt với thách thức trong việc quản lý mối quan hệ với Bắc Kinh. Tuy nhiên, một số chuyên gia ở Hàn Quốc và Mỹ nhìn thấy cơ hội tiềm năng trong phong cách lãnh đạo mang tính giao dịch của Trump. Họ khuyến nghị rằng Seoul nên nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của liên minh Hàn Quốc – Mỹ trong việc đối phó với Trung Quốc và thúc đẩy lợi ích chung của mối quan hệ đối tác này. Bằng cách đó, Hàn Quốc có thể đảm bảo rằng lợi ích của mình vẫn là trung tâm trong chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Washington khi Trump trở lại nắm quyền.
Các chuyên gia khuyên Seoul nên chuẩn bị cho các cuộc đàm phán tiềm năng dưới thời chính quyền Trump. Giáo sư Yoon Seong-won từ Khoa Khoa học Chính trị và Quốc tế của Đại học Hanyang cho biết nếu yêu cầu của Trump trở thành hiện thực, Hàn Quốc nên thể hiện thiện chí nhưng cũng cần tận dụng cơ hội để đảm bảo lợi ích của mình.
Yang Uk, một nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chính sách Asan nói rằng Hàn Quốc cũng cần xác định các lĩnh vực mà Mỹ ít coi trọng và đề xuất các giải pháp thay thế mang lại lợi ích cho cả hai bên, phù hợp với cách tiếp cận giao dịch của Trump. Một đề xuất như vậy, theo chuyên gia quân sự này, có thể là Hàn Quốc đóng góp vào chương trình hiện đại hóa hạt nhân của Mỹ trong khi yêu cầu một số tài sản được triển khai nhanh chóng đến bán đảo Triều Tiên.
Liệu Trump có gặp lại Kim Jong-un?
Tổng thống Mỹ Donald Trump thường xuyên nhắc đến mối quan hệ của ông với nhà lãnh đạo Triều Tiên trong các bài phát biểu tranh cử, hồi tưởng về những lần gặp gỡ trong nhiệm kỳ đầu tiên. Trump từng gặp Kim Jong-un lần đầu tại hội nghị thượng đỉnh Singapore vào tháng 6/2018 và sau đó tại hội nghị thượng đỉnh Hà Nội năm 2019, nhưng không đạt được thỏa thuận lâu dài. Hai nhà lãnh đạo cũng đã bắt tay tại Khu phi quân sự (Panmunjom) vào tháng 6/2019 và trao đổi nhiều bức thư.
“Tôi có mối quan hệ rất tốt với Triều Tiên, với Kim Jong-un… Thật tốt khi hòa hợp với một người sở hữu nhiều vũ khí hạt nhân, phải không?” Ông Trump nói trong một bài phát biểu vào ngày 18/7/2024. Ông còn úp mở về khả năng gặp lại Kim khi đã đắc cử đồng thời nhấn mạnh rằng: “Ông ấy cũng muốn tôi quay trở lại.”
Mặc dù Trump có vẻ tự tin vào mối quan hệ của mình với Kim, nhiều nhà phân tích cho rằng Triều Tiên sẽ không phải là ưu tiên hàng đầu khi ông quay lại Nhà Trắng. Các chuyên gia nhận định rằng ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại của Mỹ có lẽ sẽ là Trung Quốc. Họ cũng nhấn mạnh rằng các vấn đề đối nội cùng với Trung Quốc, Ukraine và Trung Đông sẽ chi phối chương trình nghị sự của Trump. Bán đảo Triều Tiên có thể sẽ ít được chú trọng hơn do những thất bại liên tục suốt 30 năm qua trong việc giải quyết vấn đề Triều Tiên.
Việc Triều Tiên ngày càng xích lại gần Nga và xa rời Hàn Quốc cũng có thể khiến Kim Jong-un cân nhắc lại giá trị của một cuộc gặp khác với Trump. Kỳ vọng rằng Trump sẽ hành xử giống như giai đoạn 2017 – 2021 là không thực tế bởi Triều Tiên đã thay đổi.
Một số nhà phê bình cho rằng cách tiếp cận của Trump đối với Triều Tiên quá đơn giản. Trump xem Triều Tiên như một thương vụ kinh doanh mà không hiểu rõ bản chất vốn bị phương Tây gọi là độc tài của chế độ này. Ông ấy đã nâng cao vị thế của Kim, Vladimir Putin và Tập Cận Bình trên trường quốc tế nhưng không đạt được kết quả đáng kể.
Khó có thể hình dung một kịch bản mà Triều Tiên thực sự giảm bớt kho vũ khí hạt nhân hoặc đóng băng chương trình vũ khí của họ. Nhưng có thể dễ dàng tưởng tượng việc Bình Nhưỡng đưa ra những lời hứa giả để đổi lấy nhượng bộ. Có lo ngại rằng Trump, trong nỗ lực đạt được một đột phá ngoại giao, có thể đề nghị nới lỏng trừng phạt để đổi lấy việc đóng băng chương trình hạt nhân của Triều Tiên, hoặc thậm chí tệ hơn, công nhận Triều Tiên là một quốc gia hạt nhân.
Một số chuyên gia lạc quan rằng đối thoại Mỹ – Triều được nối lại có thể giúp giảm nguy cơ khiêu khích quân sự. Nếu các cuộc đối thoại này giúp giảm bớt kho vũ khí hạt nhân của Triều Tiên, đó sẽ là lợi ích lớn cho thế giới. Hơn nữa, trong thời kỳ quan hệ cải thiện, Triều Tiên ít có khả năng tiến hành các hành động quân sự khiêu khích, điều này có thể góp phần mang lại hòa bình lớn hơn trên bán đảo Triều Tiên.
Dự đoán về tương lai mối quan hệ Mỹ – Triều Tiên
Bất kỳ cuộc đàm phán nào về phi hạt nhân hóa Triều Tiên sẽ trở nên phức tạp hơn nhiều nếu Trump đồng thời theo đuổi các thỏa thuận kiểm soát vũ khí với Nga và Trung Quốc. Nếu Elon Musk và các CEO công nghệ khác trong nhóm cố vấn của Trump thúc đẩy quan hệ kinh tế và hợp tác Mỹ – Trung mạnh mẽ hơn, Mỹ và Trung Quốc cũng có thể hợp tác về vấn đề Triều Tiên.
Tóm lại, ngay cả với thiện chí tốt nhất của Trump và Kim, triển vọng của Bình Nhưỡng dưới thời Trump 2.0 phụ thuộc rất nhiều vào các ưu tiên của Mỹ giữa hàng loạt xung đột toàn cầu và mối quan hệ ba bên linh hoạt giữa Mỹ, Trung Quốc và Triều Tiên.
Có bốn kịch bản cho mối quan hệ được đưa ra bởi Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Triều Tiên thuộc Đại học KIMEP dựa trên bốn yếu tố: Các thỏa thuận song phương hoặc đa phương; Các thỏa thuận liên quan đến an ninh quân sự và ngoại giao của Triều Tiên; Các thỏa thuận liên quan đến viện trợ phát triển và Triều Tiên thực hiện cải cách chính trị và kinh tế.
Trong kịch bản đầu tiên, Mỹ sẽ tham gia với Triều Tiên khi quan hệ Mỹ – Trung được cải thiện. Mặc dù kịch bản này giống với thời kỳ đàm phán Sáu bên những năm 1990, nhưng liệu chúng ta có thể thấy các cuộc đàm phán đa phương dưới thời Trump 2.0 không?
Chương trình hạt nhân của Triều Tiên hiện đã phát triển hơn nhiều và quan hệ Mỹ – Trung cũng trở nên phức tạp hơn, cả về sự phụ thuộc kinh tế lẫn cạnh tranh an ninh. Hơn nữa, nếu ông Trump và ông Tập tham gia đàm phán kiểm soát vũ khí, vị trí của Triều Tiên trong đó sẽ không rõ ràng. Trong kịch bản này, các cuộc đàm phán song phương với Trung Quốc và Triều Tiên có khả năng xảy ra hơn là quay lại đàm phán Sáu bên hoặc Ba bên. Tuy nhiên, nhiều điều có thể đạt được thông qua đàm phán song phương Mỹ- Triều Tiên. Về lý thuyết, có thể có một thỏa thuận hoặc khuôn khổ, được điều chỉnh để phản ánh chủ nghĩa thực dụng của Trump và vị thế đàm phán mạnh hơn của Triều Tiên. Thỏa thuận như vậy có thể bỏ qua các vấn đề như nhân quyền, như Trump đã làm trong nhiệm kỳ đầu tiên và thay thế phi hạt nhân hóa hoàn toàn bằng mục tiêu ngắn hạn, khả thi hơn là kiểm soát vũ khí. Phía Hàn Quốc có thể sẽ không hài lòng khi thấy tiêu chuẩn phi hạt nhân hóa bị hạ thấp nhưng vẫn sẽ tham gia đàm phán một khi khuôn khổ sơ bộ đã đạt được. Trong Kịch bản 1, một cuộc gặp giữa Trump và Kim là rất có thể. Nếu đàm phán diễn ra trong bối cảnh ít căng thẳng, phi hạt nhân hóa có thể được đưa ra bàn thảo, nhưng kết quả đáng kể khó có thể đạt được trừ khi cả hai bên hoàn toàn cam kết với quá trình. Trong môi trường quan hệ Mỹ – Trung tích cực và căng thẳng ở Đông Á giảm bớt, Trump có thể sẽ không coi đây là ưu tiên cao. Trở ngại lớn nhất trong kịch bản này không phải là bản thân các cuộc đàm phán, mà là các cuộc khủng hoảng toàn cầu khác đang thu hút sự chú ý của Trump.
Trong kịch bản thứ hai, Mỹ tham gia với Triều Tiên khi quan hệ Mỹ – Trung xấu đi. Quan hệ Mỹ – Trung xấu đi chắc chắn sẽ làm giảm khả năng hợp tác đa phương về Triều Tiên, đồng thời làm gia tăng mối đe dọa an ninh ở Đông Á. Kịch bản này có thể khiến Trump chú ý hơn đến Đông Á. Triều Tiên có thể lợi dụng tình huống này bằng cách gia tăng căng thẳng và đàm phán Mỹ – Triều Tiên có thể bắt đầu trong điều kiện khó khăn hơn, nhưng Trump cũng có thể đầu tư nhiều hơn vào việc tìm kiếm giải pháp. Một thỏa thuận tương tự như trong Kịch bản 1 có thể xảy ra trong Kịch bản 2, nếu Trump áp dụng cách tiếp cận thực dụng, kiểm soát vũ khí để đổi lấy viện trợ và tiếp tục đàm phán và tránh các chủ đề gây tranh cãi. Trong bối cảnh lo ngại an ninh gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc, phi hạt nhân hóa sẽ là điều không thể bàn đến. Tóm lại, một cuộc gặp giữa Trump và Kim ở kịch bản 2 sẽ có khả năng xảy ra cao hơn, nhưng bất kỳ thỏa thuận nào cũng sẽ mang tính thực dụng hơn và tập trung vào các mục tiêu ngắn hạn khả thi.
Trong kịch bản 3, Mỹ không tham gia với Triều Tiên và quan hệ Mỹ – Trung xấu đi. Nếu Mỹ không tham gia với Triều Tiên, các khuôn khổ đa phương minh bạch là rất khó xảy ra. Trong bối cảnh căng thẳng an ninh gia tăng ở eo biển Đài Loan và Biển Đông, mục tiêu chính của Trung Quốc sẽ là ngăn chặn các hành động khiêu khích an ninh của Triều Tiên, bất chấp bất kỳ cải cách đáng kể nào hoặc nhượng bộ kiểm soát vũ khí chính thức. Tinh thần này được phản ánh trong tuyên bố của Chủ tịch Tập tại Hội nghị APEC tháng 11 năm 2024: “Trung Quốc không cho phép xung đột và hỗn loạn xảy ra trên bán đảo Triều Tiên.” Nếu giữa bên có sự đối địch, Triều Tiên có thể chuyển chiến lược từ khiêu khích Mỹ sang lợi dụng Nga để chống lại Trung Quốc. Kim Nhật Thành từng khéo léo khai thác sự chia rẽ Trung – Xô để có lợi cho Triều Tiên vào những năm 1960 và 1970. Các nhà phân tích tự hỏi liệu liên minh gần đây của Triều Tiên với Nga có phải là một cách từ cuốn sách chiến lược nào đó hay không. Hiện tại, Putin dường như cũng không lo ngại rằng thỏa thuận của ông với Kim có thể làm đảo lộn trật tự thế giới.
Ở kịch bản cuối cùng, Mỹ không tham gia với Triều Tiên, mặc dù quan hệ Mỹ – Trung được cải thiện. Kịch bản này có thể xảy ra nếu chính sách Trung Quốc của Trump bị ảnh hưởng bởi các CEO công nghệ trong liên minh của ông và ông vẫn quá bận tâm với Ukraine, Gaza và các cuộc khủng hoảng toàn cầu khác, do đó ưu tiên chúng hơn Triều Tiên. Giống như kịch bản trước, các khuôn khổ đa phương minh bạch là rất khó xảy ra. Trung Quốc có khả năng sẽ tham gia với Triều Tiên một cách thực dụng và kín đáo. Khác với kịch bản 3, quan hệ Mỹ- Trung được cải thiện có thể làm giảm mức độ đe dọa tổng thể ở Đông Á, khiến các hành động khiêu khích trên bán đảo Triều Tiên ít có khả năng làm bất ổn khu vực. Kết quả là, Chủ tịch Tập và Mỹ có thể ít chú ý đến Triều Tiên hơn, dẫn đến việc Triều Tiên bị bỏ rơi và có thể gia tăng các hành động khiêu khích, thông qua thử vũ khí và mở rộng liên minh quân sự với Nga.
Thực tế, có khả năng cao là không có kịch bản lý tưởng nào của bất kỳ quốc gia nào được thực hiện. Có vẻ như triển vọng của Triều Tiên vẫn phụ thuộc vào sự cân bằng tinh tế giữa khiêu khích và đàm phán để đạt được nhượng bộ tối đa mà không gây ra quá nhiều sự phẫn nộ từ những người muốn xoa dịu họ.
Tác động đến Việt Nam
Chính sách của Donald Trump đối với Triều Tiên không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến bán đảo Triều Tiên mà còn tạo ra những tác động lan tỏa đến các quốc gia láng giềng trong khu vực Đông Á và Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Là một quốc gia nằm gần bán đảo Triều Tiên về mặt địa lý và có lợi ích chiến lược gắn liền với sự ổn định khu vực, Việt Nam chịu ảnh hưởng từ các quyết định của Trump theo nhiều cách, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc.
Triều Tiên, quốc gia với chương trình hạt nhân và tên lửa ngày càng mở rộng, là một mối đe dọa tiềm tàng đối với an ninh khu vực. Nếu Trump theo đuổi chính sách cứng rắn như tăng cường trừng phạt hoặc đe dọa quân sự thay vì đối thoại, căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên có thể leo thang, dẫn đến các vụ thử hạt nhân hoặc tên lửa đạn đạo mới. Những hành động này không chỉ ảnh hưởng đến Hàn Quốc và Nhật Bản mà còn làm gia tăng bất ổn ở Biển Đông, khu vực mà Việt Nam có lợi ích trực tiếp. Việt Nam, vốn đã phải đối mặt với áp lực từ Trung Quốc trong tranh chấp lãnh thổ, có thể bị đặt vào tình thế khó khăn hơn nếu Bắc Kinh lợi dụng tình hình Triều Tiên để gia tăng hiện diện quân sự hoặc gây áp lực ở Biển Đông nhằm phân tán sự chú ý của Mỹ. Ngược lại, nếu Trump nối lại đối thoại với Kim Jong Un và đạt được một thỏa thuận giảm căng thẳng, dù là tạm thời thì Việt Nam vẫn có thể hưởng lợi từ sự ổn định khu vực. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho Việt Nam tập trung vào phát triển kinh tế và củng cố vị thế trong ASEAN mà không phải lo ngại về một cuộc xung đột tiềm tàng ở phía bắc.
Trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ – Trung ngày càng gay gắt, chính sách của Trump đối với Triều Tiên sẽ ảnh hưởng đến cách Việt Nam cân bằng quan hệ với hai cường quốc này. Nếu Trump ưu tiên đối phó với Trung Quốc hơn là Triều Tiên (như một số chuyên gia dự đoán), Mỹ có thể tăng cường hiện diện quân sự và hợp tác an ninh ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, bao gồm cả Đông Nam Á. Việt Nam, với vị trí chiến lược và mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Mỹ, có thể được Washington xem là một đồng minh tiềm năng để kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc. Điều này mang lại cơ hội cho Việt Nam nhận được hỗ trợ kinh tế và quân sự từ Mỹ, nhưng cũng đặt Hà Nội vào thế phải đối mặt với phản ứng từ Bắc Kinh, đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam. Ngược lại, nếu Trump đạt được một thỏa thuận với Triều Tiên mà Trung Quốc đóng vai trò trung gian hoặc hưởng lợi, ảnh hưởng của Bắc Kinh tại Đông Á sẽ tăng lên. Điều này có thể khiến Trung Quốc tự tin hơn trong việc gây áp lực với các nước Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam, trong các vấn đề như Biển Đông. Việt Nam sẽ cần điều chỉnh chiến lược ngoại giao để tránh bị kẹt giữa lằn ranh cạnh tranh của hai cường quốc.
Chính sách giao dịch của Trump, vốn tập trung vào lợi ích kinh tế ngắn hạn, có thể ảnh hưởng gián tiếp đến Việt Nam thông qua thương mại khu vực. Nếu Trump gây sức ép buộc Hàn Quốc tăng chi phí đóng góp cho quân đội Mỹ hoặc thúc đẩy các thỏa thuận kinh tế song phương với Nhật Bản và Hàn Quốc, dòng chảy thương mại và đầu tư trong khu vực có thể thay đổi. Việt Nam, với vai trò là trung tâm sản xuất đang lên và điểm đến của nhiều tập đoàn đa quốc gia rời Trung Quốc, có thể tận dụng cơ hội này để thu hút thêm đầu tư từ Mỹ và các đồng minh như Hàn Quốc. Tuy nhiên, nếu căng thẳng Mỹ – Triều leo thang dẫn đến bất ổn kinh tế khu vực, Việt Nam cũng sẽ chịu thiệt hại do sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.
Việt Nam từng là nơi tổ chức hội nghị thượng đỉnh Mỹ – Triều tại Hà Nội vào năm 2019, thể hiện vai trò trung gian và khả năng đóng góp vào hòa bình khu vực. Nếu Trump quay lại đối thoại với Kim Jong Un, Việt Nam có thể một lần nữa tận dụng vị thế này để nâng cao uy tín quốc tế. Phong cách ngoại giao “từ trên xuống” của Trump, với sự ưu tiên gặp gỡ trực tiếp các nhà lãnh đạo, phù hợp với truyền thống ngoại giao linh hoạt của Việt Nam. Hà Nội có thể đề xuất làm địa điểm trung gian cho các cuộc gặp trong tương lai, từ đó củng cố hình ảnh một quốc gia ủng hộ hòa bình và ổn định. Tuy nhiên, nếu Trump thất bại trong việc đạt được tiến triển với Triều Tiên một lần nữa, uy tín của Việt Nam có thể bị ảnh hưởng gián tiếp, đặc biệt nếu cộng đồng quốc tế nhìn nhận đây là một nỗ lực ngoại giao không hiệu quả.
Chính sách của Trump đối với Triều Tiên sẽ tạo ra cả cơ hội và thách thức cho Việt Nam. Trong khi sự ổn định khu vực và hợp tác với Mỹ có thể mang lại lợi ích kinh tế và ngoại giao, nguy cơ leo thang căng thẳng hoặc sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc lại đặt Việt Nam vào vị trí cần thận trọng. Là một quốc gia có kinh nghiệm cân bằng giữa các cường quốc, Việt Nam có thể tận dụng tình hình để củng cố vị thế của mình trong khu vực, miễn là Hà Nội duy trì được sự linh hoạt và tầm nhìn chiến lược trong bối cảnh địa chính trị phức tạp này.
Kết luận
Chính sách của Donald Trump đối với Triều Tiên trong nhiệm kỳ thứ hai không chỉ phản ánh phong cách lãnh đạo thực dụng và giao dịch của ông mà còn bị chi phối bởi một mạng lưới phức tạp các yếu tố địa chính trị mới. Từ sự thay đổi thái độ của Hàn Quốc dưới thời Yoon Suk Yeol, sự tự tin ngày càng tăng của Triều Tiên nhờ sự hỗ trợ từ Nga và Trung Quốc, đến cạnh tranh Mỹ – Trung đang định hình lại trật tự khu vực, Trump sẽ phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn hơn nhiều so với nhiệm kỳ đầu tiên. Các kịch bản được dự đoán, từ đối thoại song phương đến căng thẳng leo thang hoặc sự cô lập của Triều Tiên, đều cho thấy không có giải pháp nào là lý tưởng, và mỗi hướng đi đều mang theo những rủi ro và lợi ích riêng. Đối với Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á khác, tác động lan tỏa từ chính sách này có thể vừa là cơ hội để củng cố vị thế chiến lược, vừa là thách thức trong việc duy trì sự ổn định và cân bằng giữa các cường quốc. Dù Trump lựa chọn con đường nào, triển vọng của bán đảo Triều Tiên dưới thời Trump 2.0 sẽ không chỉ phụ thuộc vào ý chí của ông và Kim Jong Un, mà còn vào sự tương tác phức tạp giữa các lợi ích toàn cầu và khu vực. Trong bối cảnh đó, các quốc gia như Việt Nam cần chuẩn bị sẵn sàng để thích ứng, tận dụng cơ hội và giảm thiểu rủi ro từ những biến động không thể lường trước trong chính sách đối ngoại của Mỹ.
Tác giả: Nguyễn Phương Ngân
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của Nghiên cứu Chiến lược. Mọi trao đổi học thuật và các vấn đề khác, quý độc giả có thể liên hệ với ban biên tập qua địa chỉ mail: [email protected]
Tài liệu tham khảo
1. Ji Da-gyum. (2025, February 17). Trump 2.0 codifies ‘complete denuclearisation’ of North Korea amid fears of US policy shift. Asia News Network. Retrieved February 24, 2025, from https://asianews.network/trump-2-0-codifies-complete-denuclearisation-of-north-korea-amid-fears-of-us-policy-shift/
2. Lamarque, K. (2023, November 29). What Would a Second Trump Administration Mean for North Korea? Council on Foreign Relations. Retrieved February 24, 2025, from https://www.cfr.org/blog/what-would-second-trump-administration-mean-north-korea
3. Reidhead, J. (2025, February 18). Pyongyang’s prospects under Trump 2.0 – Daily NK English. DailyNK. Retrieved February 24, 2025, from https://www.dailynk.com/english/pyongyang-prospects-under-trump-2-0/
4. Seo Ji-eun, & Lim Jeong-won. (2024, October 23). Trump 2.0 could bring Korea plenty of security risks, but also opportunities. Korea JoongAng Daily. Retrieved February 24, 2025, from https://koreajoongangdaily.joins.com/news/2024-10-23/national/diplomacy/Trump-20-could-bring-Korea-plenty-of-security-risks-but-also-opportunities/2161525
5. World Knowledge Forum. (2024, October). Trump’s Foreign Policy and the Korean Peninsula: A Fireside Chat with Robert O’Brien. Youtube. https://youtu.be/cZXuq7GyV_E?si=ZA0FpQPjnP0wzQBk
Bình Luận 1