Nền kinh tế toàn cầu, nói một cách nhẹ nhàng, đang trong trạng thái biến động. Trước các cuộc bầu cử gần đây nhất tại Mỹ, nó đã phải chịu những cú sốc địa chính trị và triển vọng của những đổi mới công nghệ mang tính cách mạng. Nhưng giờ đây, nó còn phải đối mặt với mức độ biến động chính sách bất thường từ quốc gia quyền lực nhất thế giới. Kết quả là một hành trình đầy chông gai không chỉ đối với trái phiếu và cổ phiếu mà còn đối với các nhà dự báo kinh tế và các nhà hoạch định chính sách.
Ở một tầng sâu hơn, sự hỗn loạn này đã khiến người ta đặt câu hỏi về những câu chuyện chung về Mỹ. Những giả định lâu đời, vốn là nền tảng cho các quyết định của các hộ gia đình, doanh nghiệp và nhà đầu tư, đã biến mất. Các nguyên tắc kinh nghiệm trở nên ít hữu ích hơn. Chỉ số niềm tin của người tiêu dùng và nhà sản xuất đã sụt giảm mạnh. Trong khi đó, kỳ vọng về lạm phát đã tăng vọt lên mức chưa từng thấy kể từ năm 1981.
Giữa sự bất ổn sâu sắc này, các nhà dự báo gặp khó khăn trong việc dự đoán hướng đi cuối cùng của nền kinh tế Mỹ. Nhưng có hai viễn cảnh chính bao quanh một tập hợp các dự báo cá nhân phân tán và không ổn định. Trong viễn cảnh đầu tiên, Mỹ đang trải qua một hành trình gập ghềnh sẽ dẫn đến một cuộc tái cơ cấu kinh tế tương tự như những gì diễn ra dưới thời Tổng thống Mỹ Ronald Reagan và Thủ tướng Anh Margaret Thatcher, nơi mà Mỹ sẽ nổi lên với ít nợ hơn, khu vực tư nhân hiệu quả hơn, và tham gia vào một hệ thống thương mại quốc tế công bằng hơn. Trong viễn cảnh thứ hai, đất nước này đang dần trượt vào lạm phát đình trệ và, như những gì đã xảy ra dưới thời Tổng thống Mỹ Jimmy Carter, có thể rơi vào một cuộc suy thoái sâu sắc, thậm chí kèm theo sự bất ổn tài chính rõ rệt.
Dù kết quả là gì, nó cũng sẽ có những tác động quốc tế. Kể từ khi Chiến tranh Thế giới thứ hai kết thúc, nền kinh tế và hệ thống tài chính Mỹ đã luôn là trung tâm của các thị trường toàn cầu. Washington có ảnh hưởng lớn trong các tổ chức đa phương. Mỹ từ lâu đã là động lực đáng tin cậy duy nhất thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thế giới, và nước này dẫn đầu trong việc phát triển và áp dụng hầu hết các đổi mới nâng cao năng suất, như trí tuệ nhân tạo, khoa học đời sống và robot. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài đã giao phó việc quản lý tiết kiệm và tài sản của họ cho các thị trường tài chính Mỹ, nhờ vào tính thanh khoản sâu và cấu trúc vững chắc. Đồng đô la là đồng tiền dự trữ của thế giới. Nếu Mỹ trượt vào lạm phát đình trệ, các khu vực khác trên hành tinh cũng có nguy cơ tương tự.
Hầu hết các chính phủ dường như nhận thức được điều này. Đó là lý do tại sao các quốc gia trên khắp thế giới đang tìm cách bảo vệ mình khỏi sự biến động chính sách từ Washington. Chẳng hạn, châu Âu đang nỗ lực cải thiện vị thế khu vực của mình đồng thời thiết lập các mối quan hệ kinh tế mới và bền vững hơn với châu Phi, châu Á và Mỹ Latinh. Trong khi đó, Trung Quốc nhận thấy cơ hội để định vị mình là siêu cường kinh tế đáng tin cậy hơn. Tuy nhiên, cho đến nay, những nỗ lực này đang gặp phải những trở ngại. Đơn giản là không có quốc gia nào khác đủ giàu có hay quyền lực để thay thế vị trí của Mỹ.
Với triển vọng ổn định thấp, các chính phủ, doanh nghiệp và nhà đầu tư sẽ cần làm nhiều hơn để tự bảo vệ trước những thiệt hại tiềm tàng. Họ phải linh hoạt và nhanh nhẹn. Họ cần vốn và sức bền con người để có thể chịu đựng các thất bại và tài trợ cho các sáng kiến mới. Và họ cần cởi mở với những cách suy nghĩ và hành động mới mẻ. Nếu các tác nhân này có thể trở nên linh hoạt hơn, họ sẽ sống sót qua sự biến động – và có thể trở nên tốt hơn nhờ đó. Nhưng nếu họ đóng băng, họ sẽ làm suy yếu phúc lợi của cả thế hệ hiện tại và tương lai của thế giới.
Không còn là trung tâm toàn cầu
Mỹ vẫn là quốc gia quyền lực và thịnh vượng nhất thế giới, và nó có các thể chế hoàn thiện. Nhưng về mặt kinh tế và tài chính, đất nước này đôi khi giống một quốc gia đang phát triển. Như các quốc gia có hệ thống thuế chưa hoàn thiện và cần nguồn thu cấp bách, Washington đã bất ngờ áp đặt các mức thuế cao đối với hầu hết hàng hóa nhập khẩu. Sau đó, nó áp dụng một cách tiếp cận kiểu “rổ thủng” đối với các ưu đãi – miễn trừ cho các sản phẩm và lĩnh vực một cách dường như tùy tiện. Tất cả những điều này diễn ra trong khi thâm hụt của nước này tiếp tục gia tăng. Thật vậy, đôi khi, dường như các quan chức Mỹ đã áp dụng một cách tiếp cận hoạch định chính sách giống với những gì từng diễn ra ở một số khu vực Mỹ Latinh hơn là những gì người ta mong đợi từ nền kinh tế mạnh nhất thế giới.
Hành vi này kéo dài càng lâu, nguy cơ nền kinh tế Mỹ gặp phải các vấn đề thường thấy ở các quốc gia đang phát triển càng lớn. Đã có những dấu hiệu của dòng vốn chảy ra ngoài và sự do dự từ các nhà đầu tư nước ngoài, cùng với lo ngại về tính độc lập của ngân hàng trung ương. Các thị trường Mỹ, sau hàng thập kỷ thống trị, đã hoạt động kém hiệu quả vào đầu năm 2025. Đồng đô la từng hùng mạnh đang mất giá trị, ngay cả khi lợi suất từ việc nắm giữ nó tăng lên. Thậm chí, lượng khách du lịch cũng giảm mạnh.
Và sự bất ổn này khó có thể tan biến. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tranh cử vào năm 2024 với lời hứa sẽ làm đảo lộn cả nền kinh tế Mỹ và toàn cầu, thu hẹp chiếc ô an ninh của Washington, và phân bổ đều hơn chi phí cung cấp các hàng hóa công cộng toàn cầu như viện trợ và quốc phòng. Ông đang thực hiện những cam kết này, và không có lý do gì để nghĩ rằng ông sẽ sớm dừng lại. Thực tế, câu hỏi là ông sẽ đi xa đến đâu và nhanh như thế nào.
Mỹ giờ đây đôi khi giống một quốc gia đang phát triển.
Các quốc gia khác có thể hy vọng rằng, khi mọi chuyện kết thúc, cách tiếp cận chính sách hiện tại của Washington sẽ chỉ gây ra một sự xáo trộn nhẹ nhàng đối với trật tự kinh tế. Nhưng các mức thuế, sự suy yếu của đồng đô la, nguy cơ bất ổn tài chính, và những gợi ý rằng Mỹ có thể buộc một số chủ nợ nước ngoài kéo dài thời hạn nắm giữ trái phiếu Kho bạc Mỹ đã khiến cả thế giới lo lắng, ngay cả những nhà quan sát dày dạn kinh nghiệm cũng khó lòng dự đoán tương lai sẽ ra sao. Nói một cách đơn giản, Washington đã làm rung chuyển chính nền tảng của trật tự toàn cầu, và không có một người dẫn dắt đáng tin cậy để hướng dẫn các quốc gia và doanh nghiệp vượt qua quá trình chuyển đổi phức tạp sang bất cứ điều gì sắp tới.
Danh sách những điều bất định dài và đáng lo ngại. Chẳng hạn, không rõ liệu Washington có thể làm đảo lộn thương mại toàn cầu mà không làm xáo trộn dòng vốn toàn cầu hay không. Các chuyên gia không biết liệu tác động giá cả của các mức thuế sẽ chỉ là một lần hay sẽ kích hoạt một chu kỳ lạm phát. Không chắc chắn cách mà các ngân hàng trung ương, đặc biệt là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, sẽ xử lý sự cân bằng mong manh giữa việc kiềm chế giá cả và tránh một cuộc suy thoái kinh tế nghiêm trọng. (Mâu thuẫn giữa Trump và Jerome Powell, chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang, chỉ làm tăng thêm sự bất ổn – và đe dọa tính độc lập, hiệu quả và uy tín của ngân hàng này.) Không ai có thể dự đoán hậu quả lâu dài của những gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch, mà các căng thẳng địa chính trị đã làm trầm trọng thêm. Và một số quốc gia vẫn đang chờ đợi để biết liệu họ có bị buộc phải lựa chọn giữa Trung Quốc và Mỹ khi căng thẳng ở Thái Bình Dương gia tăng hay không.
Những câu hỏi chưa có lời giải này rõ ràng khiến các chính phủ gặp khó khăn. Nhưng chúng cũng làm phức tạp hóa mọi thứ đối với các doanh nghiệp và nhà đầu tư. Các mối tương quan lịch sử lâu đời giữa các loại tài sản, quan trọng nhất là giá cổ phiếu và trái phiếu, từng là nền tảng của chiến lược đầu tư. Giờ đây, những mối quan hệ này vừa bất thường vừa không ổn định. Các thiên đường an toàn truyền thống, trong khi đó, không còn thực sự an toàn. Những khối xây dựng cơ bản của bất kỳ phương pháp đầu tư nào – lợi nhuận kỳ vọng, biến động và tương quan – đang bất định như chưa từng có trong nhiều thập kỷ. Kết quả là, các nhà đầu tư đang phải vật lộn với việc phân bổ tài sản và giảm thiểu rủi ro. Họ biết mình cần thay đổi cách tiếp cận, nhưng vẫn chưa rõ họ nên thay đổi theo hướng nào.
Hai luồng ý kiến
Khi cố gắng dự đoán điều gì sẽ xảy ra, các nhà dự báo kinh tế thường bị kéo theo một trong hai hướng cực đoan. Hướng thứ nhất lạc quan về đích đến của hành trình gập ghềnh hiện tại. Theo viễn cảnh này, chính quyền Trump sẽ thành công trong việc thu hẹp bộ máy quan liêu, loại bỏ các quy định không cần thiết và cắt giảm chi tiêu – từ đó tạo ra một chính phủ hiệu quả hơn, ít bị gánh nặng nợ nần hơn khi tăng trưởng kinh tế khởi sắc. Nền kinh tế sẽ vượt qua sự hỗn loạn hiện tại với một khu vực tư nhân được giải phóng, có thể tận dụng tốt hơn các đổi mới nâng cao năng suất đầy hứa hẹn trong các lĩnh vực mà Mỹ đã dẫn đầu, như trí tuệ nhân tạo, khoa học đời sống, robot và (trong tương lai) điện toán lượng tử. Washington có thể vẫn áp các mức thuế cao hơn so với trước khi Trump lên nắm quyền. Nhưng những mức thuế đó sẽ tạo ra một hệ thống thương mại công bằng hơn, trong đó các quốc gia khác tháo dỡ các mức thuế cao hơn và các rào cản phi thuế quan nặng nề, đồng thời đảm nhận nhiều hơn chi phí cung cấp các hàng hóa công cộng toàn cầu. Kịch bản này không chỉ gợi nhớ đến các cải cách đầu những năm 1980 do Reagan và Thatcher theo đuổi mà còn vượt xa hơn. Nó sẽ kéo theo một sự thiết lập lại không chỉ của trật tự kinh tế trong nước mà cả trên toàn cầu.
Để đạt được kết quả này, tất nhiên, nhiều thứ phải diễn ra suôn sẻ. Quan trọng nhất, tăng trưởng cao hơn cần phải xuất hiện nhanh chóng để giảm bớt gánh nặng nợ đang hình thành. Các thị trường tài chính cần phải kiên nhẫn, hấp thụ những bất ổn về đồng đô la và trái phiếu chính phủ Mỹ. Trên bình diện quốc tế, các quốc gia cần tin tưởng rằng Washington sẽ tuân thủ bất kỳ điều gì đã thỏa thuận về thương mại và thuế quan. Họ cần cảm thấy thoải mái hơn với lượng lớn đô la và trái phiếu kho bạc mà họ vẫn nắm giữ. Và họ cần điều hướng những căng thẳng có thể sẽ kéo dài giữa Trung Quốc và Mỹ, hai siêu cường kinh tế của thế giới.
Sau đó là Cục Dự trữ Liên bang. Trong một thế giới có năng suất cao hơn, lạm phát thấp hơn và các khoản thâm hụt cùng nợ ít đe dọa hơn, ngân hàng trung ương sẽ cảm thấy sẵn sàng và có khả năng cắt giảm lãi suất đáng kể. Nhưng để đạt được điều đó, Trump và Powell sẽ phải giải quyết mâu thuẫn của họ, với việc Powell từ chức hoặc Trump thể hiện sự kiên nhẫn hơn cho đến tháng Năm, khi nhiệm kỳ của Powell dự kiến kết thúc.
Đây là một thế giới mà biến động vẫn ở mức cao. Trump cũng có thể nhận được một đợt cắt giảm lãi suất trong một kịch bản bi quan hơn – nhưng không theo cách ông mong muốn. Trong thế giới này, Washington không kiểm soát được các khoản thâm hụt đang phình to. Niềm tin vào các thể chế tiếp tục suy giảm, khi lo ngại về pháp quyền và sự lạm quyền của hành pháp gia tăng. Mỹ ngày càng ít quan tâm đến việc thiết lập và tuân thủ các tiêu chuẩn và quy định toàn cầu. Các quốc gia khác xem xét lại vai trò của họ trong trật tự toàn cầu. Tối thiểu, họ bị buộc phải tự bảo vệ nhiều hơn, tìm kiếm sự bền bỉ trong nước trước một thế giới đang thay đổi. Họ thậm chí có thể hình thành các liên minh đa quốc gia, gây lo ngại cho Mỹ không chỉ về mặt kinh tế mà còn về an ninh quốc gia.
Kịch bản này sẽ lặp lại phần lớn những gì thế giới đã trải qua vào những năm 1970, khi nền kinh tế toàn cầu cũng phải đối mặt với các cú sốc nguồn cung, giá hàng hóa tăng cao và các sai lầm chính sách. Nó sẽ u ám đối với tất cả những người liên quan. Các công ty sẽ phải xoay xở với chi phí tăng cao và nhu cầu suy yếu. Các nhà đầu tư sẽ phải vật lộn để kiếm lợi nhuận trong một môi trường mà cả trái phiếu và cổ phiếu đều dễ bị tổn thương. Và các hộ gia đình sẽ có sức mua và sự an toàn việc làm giảm sút. Toàn thế giới có thể sau đó rơi vào suy thoái, để lại vết sẹo cho một thế hệ vốn đã có ít sức bền tài chính và con người hơn. Các thế hệ tương lai, vốn đã phải thừa hưởng một thế giới với nợ cao, bất bình đẳng và khủng hoảng khí hậu, cũng sẽ phải chịu đựng.
Hiện tại, cả kịch bản tốt lẫn xấu đều có thể xảy ra, cũng như nhiều điểm nằm giữa chúng. Thực tế, vào đầu năm 2025, các chỉ số giá thị trường khác nhau cho thấy có khoảng 80% khả năng thay đổi theo hướng tốt hơn và 20% khả năng thay đổi theo hướng xấu đi. Triển vọng cho kịch bản tốt đã giảm xuống dưới 50% vào đầu tháng Tư, Trump công bố các mức thuế cao hơn nhiều so với dự đoán của thị trường. Nó trở nên thuận lợi hơn vào cuối tháng, khi các nhà giao dịch và nhà đầu tư tự tin hơn rằng việc trì hoãn 90 ngày sau đó của ông sẽ dẫn đến các mức thuế có thể kiểm soát được và không gây ra cú sốc lớn cho hệ thống thương mại toàn cầu. Nhưng sự kết hợp này vốn dĩ không ổn định và có khả năng sẽ tiếp tục thay đổi, ít nhất trong tương lai gần.
Chuẩn bị cho các tác động từ sự bất ổn
Dù muốn thế nào, cũng rất ít, nếu không muốn nói là không có, tác nhân công hoặc tư nào có thể hoàn toàn bảo vệ mình khỏi sự biến động kinh tế đang diễn ra. Nhưng có những chiến lược mà họ có thể áp dụng để vượt qua.
Một cách tiếp cận là giữ nguyên hướng đi và đặt cược rằng, khi mọi chuyện kết thúc, thế giới sẽ không khác biệt quá nhiều so với tháng Một. Sau tất cả, các thị trường đã phục hồi từ những tuyên bố thương mại toàn diện của Trump, với các chỉ số chứng khoán lớn thiết lập mức cao kỷ lục mới. Khi tổng thống đàm phán và thương lượng với các quốc gia khác, sự giảm leo thang có thể chiếm ưu thế. Và dù điều gì xảy ra, Mỹ sẽ vẫn giữ được sự năng động của khu vực tư nhân, sự đổi mới và tinh thần khởi nghiệp. Nó sẽ dẫn đầu thế giới trong phát triển công nghệ và sinh học. Một số nhà kinh tế còn lập luận rằng một thị trường trái phiếu Kho bạc Mỹ bất ổn và biến động không nhất thiết phải ảnh hưởng đến một khu vực doanh nghiệp mạnh mẽ. Với họ, người ta có thể là một ngôi nhà tốt trong một khu phố biến động.
Trong khi đó, các quốc gia khác có thể khắc phục những rắc rối kinh tế của riêng họ, bị buộc phải làm vậy bởi sự rút lui của chiếc ô an ninh Mỹ. Châu Âu có thể thúc đẩy tăng trưởng nhiều hơn bằng cách hợp lý hóa hệ thống quy định phức tạp, khuyến khích đổi mới và lan tỏa, từ đó thúc đẩy năng suất. Điều này sẽ được hỗ trợ bởi các nỗ lực khu vực tốt hơn để hoàn thiện cấu trúc của EU, vốn phụ thuộc quá nhiều vào liên minh tiền tệ và rất cần tiến bộ trong các liên minh tài chính và ngân hàng.
Trong khi đó, ở châu Á, Bắc Kinh có thể hạn chế xuất khẩu để các quốc gia không lo lắng về việc sản phẩm Trung Quốc bị bán phá giá vào thị trường của họ – tương tự như cách Nhật Bản đã làm vài thập kỷ trước với các hạn chế xuất khẩu tự nguyện. Trung Quốc cũng có thể cải tổ cơ bản mô hình tăng trưởng của mình, thay thế các động lực truyền thống là xuất khẩu và đầu tư nhà nước bằng việc giải phóng tiêu dùng và đầu tư tư nhân trong nước.
Tuy nhiên, với những bất ổn hiện tại, cả các công ty lẫn chính phủ có thể không muốn đặt cược toàn bộ vào một kết quả lạc quan như vậy. Nếu vai trò của Mỹ trong các hệ thống kinh tế và tài chính toàn cầu đã trở nên bất định và hỗn loạn hơn, thì các nhà ra quyết định cần chuẩn bị cho một thế giới phân mảnh hơn với những rủi ro thường xuyên và dữ dội hơn. Đây là một thế giới mà biến động do chính sách gây ra vẫn ở mức cao, chuỗi cung ứng toàn cầu không ổn định, và các thị trường nợ tài chính lo lắng. Các quốc gia có thể cố gắng giảm rủi ro nhiều hơn, khởi động một sự tách rời sâu hơn. Cạnh tranh giữa Bắc Kinh và Washington sẽ ngày càng gay gắt. Một số quốc gia dao động quan trọng, như Brazil, Ấn Độ, Ả Rập Saudi và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, có thể duy trì quan hệ tốt với cả hai chính phủ. Nhưng hầu hết các quốc gia sẽ phải lựa chọn.
Trong trường hợp này, các nhà ra quyết định sẽ cần làm nhiều hơn nữa để giành lại quyền kiểm soát số phận kinh tế và tài chính của họ. Dẫn đầu bởi một nước Đức quan tâm nhiều hơn đến quốc phòng và cơ sở hạ tầng, châu Âu sẽ phải vượt qua sự do dự lâu nay trong việc phát hành nợ chung, ủy quyền nhiều hơn cho Brussels, và thực hiện nhiều sáng kiến khu vực hơn, bao gồm cả quốc phòng. Trung Quốc sẽ phải bớt do dự trong việc hy sinh tăng trưởng ngắn hạn để theo đuổi một cuộc cải tổ cơ bản nền kinh tế của mình. Các quốc gia đang phát triển lớn, như Brazil và Ấn Độ, cũng sẽ trở nên định hướng cải cách hơn và thúc đẩy nền kinh tế của họ vượt qua cái bẫy thu nhập trung bình cứng đầu.
May mắn thay, hành vi của Washington có thể cung cấp chính động lực cần thiết để thực hiện những thay đổi như vậy. Đặc biệt, châu Âu có thể sử dụng sự bất ổn hiện nay như một cơ hội để theo đuổi các cải cách do cựu Thủ tướng Ý – Mario Draghi đề xuất, nhằm giải quyết sự thiếu hụt đổi mới, tăng trưởng năng suất và tài chính nội bộ của khu vực. Châu Âu cũng có thể tạo ra các thị trường vốn đồng nhất hơn để hấp thụ khoản đầu tư quá mức của lục địa này vào tài sản Mỹ.
Nhưng thay đổi mạnh mẽ, cũng như giữ nguyên hướng đi, đều có rủi ro. Nếu tương lai vẫn bất định, thì các nhà hoạch định chính sách có thể không muốn thực hiện những thay đổi lớn, không thể đảo ngược. Thay vào đó, họ có thể muốn đi một con đường trung gian. Chẳng hạn, họ có thể giảm tiếp xúc với Mỹ nhưng chỉ ở mức độ vừa phải, theo cách có thể thay đổi được. Họ có thể làm điều này một cách lặng lẽ, để tránh gây ra sự tức giận từ Washington.
Các nhà ra quyết định phải tránh rơi vào những cái bẫy hành vi
Việc lựa chọn giữa những hướng đi khác nhau này sẽ không dễ dàng. Mỗi tác nhân sẽ phải quyết định điều gì là hợp lý nhất đối với họ. Nhưng khi hỗn loạn địa chính trị gia tăng, mọi người chơi sẽ phải học cách thích nghi nhanh chóng, kể cả những người nghĩ rằng thế giới sẽ thay đổi ít. Điều đó có nghĩa là các tác nhân nên cố gắng xây dựng sự bền bỉ tài chính, con người và vận hành đáng kể.
Ví dụ, các công ty và nhà đầu tư nên nắm giữ nhiều tiền mặt hơn và củng cố bảng cân đối kế toán, đa dạng hóa chuỗi cung ứng và danh mục đầu tư, đầu tư nhiều hơn vào phát triển nhân viên bằng các công cụ đổi mới, và giao tiếp hiệu quả hơn. Các nhà ra quyết định cũng phải làm tốt hơn trong việc dự đoán các kịch bản tương lai, kiểm tra áp lực các chiến lược của họ và xác định các điểm yếu tiềm tàng. Điều đó có nghĩa là trao quyền cho các đơn vị, quan chức và cá nhân địa phương để lập kế hoạch và kiểm tra áp lực các chính sách.
Cuối cùng, các nhà ra quyết định phải tránh rơi vào những cái bẫy hành vi. Trong thời kỳ bất ổn, con người dễ mắc phải các thiên kiến nhận thức dẫn đến các quyết định tồi tệ hơn bình thường. Khuynh hướng này vượt ra ngoài việc phủ nhận rằng sự thay đổi đang diễn ra. Thường thì, nó kéo theo điều mà các nhà khoa học hành vi gọi là “quán tính chủ động”: khi các tác nhân nhận ra rằng họ cần hành xử khác đi nhưng cuối cùng vẫn bám vào các mô hình và cách tiếp cận quen thuộc.
Số phận của IBM từng vĩ đại là một ví dụ điển hình. Vào đầu những năm 1980, trọng tâm độc đáo của công ty vào máy tính lớn ngày càng bị đe dọa bởi sự nổi lên của máy tính cá nhân. Để ứng phó, hội đồng quản trị và ban lãnh đạo đã thông qua một quyết định chiến lược về cơ bản là đúng đắn: tái phân bổ nguồn lực con người, tài chính và đổi mới cho việc sản xuất máy tính cá nhân. Tuy nhiên, nỗ lực chuyển đổi của công ty đã bị trật bánh khi các giám đốc điều hành gặp khó khăn trong việc chuyển dịch nhân viên và tài chính ra khỏi những thứ quen thuộc. Kết quả là, tập đoàn này sớm bị các công ty mới hơn vượt mặt, và nó phải tái định hình thành một công ty dịch vụ để tồn tại. Nó chưa bao giờ lấy lại được vị thế thống trị trong ngành.
Thế giới cần có những tính toán táo bạo
Thế giới đang đối mặt với rất nhiều bất an. Có rất ít nguyên tắc, quy tắc hay thể chế mà các quan chức và nhà đầu tư có thể dựa vào. Nền kinh tế Mỹ đang trở nên kém ổn định, và Washington ít tham gia vào việc phối hợp chính sách toàn cầu hơn. Sau gần 80 năm, hệ thống thương mại toàn cầu đang có nguy cơ phân mảnh. Không có đặt cược chắc chắn nào cho tương lai.
Sự thật này, tự nó, không phải là xấu. Nhưng nó có nghĩa là các nhà ra quyết định cần phải cực kỳ cảnh giác. Những lựa chọn mà mọi người đưa ra trong vài tháng tới sẽ có hậu quả sâu sắc đối với tương lai của nền kinh tế toàn cầu và phúc lợi của hàng tỷ người. Các quan chức chính phủ phải khiêm tốn, nhưng giờ không phải là lúc để rụt rè. Thay vào đó, đây là thời điểm cho sự táo bạo, sáng tạo, lập kế hoạch kịch bản đầy tưởng tượng, và thách thức những tư duy thông thường.
Những nhiệm vụ phía trước rất khó khăn. Chúng đòi hỏi một sự suy nghĩ lại cơ bản về cách quản lý các nền kinh tế, doanh nghiệp và đầu tư. Nhưng nếu các nhà lãnh đạo có thể đáp ứng được thách thức – và họ nên làm được, được hỗ trợ bởi sự lan tỏa sắp tới của các đổi mới đầy hứa hẹn – thế giới có thể làm được nhiều hơn là chỉ vượt qua cơn bão. Nó có thể nổi lên mạnh mẽ hơn và thịnh vượng hơn so với trước đây.
Biên dịch: Bùi Toàn
Tác giả Mohamed a. El-erian là Hiệu trưởng Queens’ College, Cambridge.
Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, không nhất thiết phản ánh quan điểm của Nghiên cứu Chiến lược. Mọi trao đổi học thuật và các vấn đề khác, quý độc giả có thể liên hệ với ban biên tập qua địa chỉ mail: [email protected]
