Kỳ họp lưỡng hội được tổ chức hàng năm là hai sự kiện chính trị có sức ảnh hưởng lớn đối với quá trình hoạch định mọi chính sách đối nội và đối ngoại của Trung Quốc trong cả năm 2025. Đầu tháng 3/2025, Ủy ban toàn quốc Hội nghị hiệp thương chính trị nhân dân Trung Quốc (CPPCC/Chính hiệp) đã khai mạc kỳ họp thường niên khóa 14 tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh. Ngay sau sự kiện này 1 ngày, Đại hội Đại biểu nhân dân toàn quốc (NPC/Nhân đại) cũng bắt đầu khai mạc. Kỳ họp lưỡng hội lần này diễn ra trong bối cảnh địa chính trị khu vực có những bước chuyển biến mới, nền kinh tế Trung Quốc chưa thực sự vượt qua khỏi “giai đoạn giảm tốc”. Mọi sự chú ý được đổ vào các kế hoạch thúc đẩy nền kinh tế Trung Quốc trước những thách thức khi chính quyền Tổng thống Donald Trump tuyên bố áp thêm mức thuế nhập khẩu từ 10% lên tới 20% đối với hàng hóa “Made in China”.
Nhìn lại những nội dung của kỳ họp “lưỡng hội” thường niên
Kỳ họp Lưỡng hội (Chính hiệp và Nhân đại) trở thành một trong những sự kiện chính trị thường niên quan trọng nhất trong năm của Trung Quốc, đồng thời là cơ hội để thế giới có cái nhìn tổng thể về tình hình chính trị và kinh tế – xã hội của Trung Quốc trong thời gian qua. Khoảng thời gian này có tầm quan trọng đặc biệt quan trọng gắn với những mục tiêu phát triển trọng trong tiến trình hiện thực hóa đại chiến lược “Giấc mộng Trung Hoa” cũng như chuẩn bị tiền đề cho Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 21 vào năm 2027.
Diễn ra lần lượt vào ngày 4 và 5/3 cho đến hết ngày 11/3 (đối với họp Nhân đại) tổ chức trang trọng tại Đại Lễ đường Nhân dân ở thủ đô Bắc Kinh[1]. Bối cảnh kỳ họp lưỡng hội năm 2025 đặc biệt đáng chú ý so với năm 2024 vì lần này Trung Quốc phải đối mặt trở lại của Tổng thống Mỹ Donald Trump, người đã khơi mào cuộc chiến tranh thương mại Mỹ – Trung hồi năm 2018. Trong nhiệm kỳ mới của Trump (Trump 2.0), chỉ sau hơn 1 tháng quay lại Nhà Trắng, ông Trump đã nhanh chóng xử lý nhiều vấn đề quốc tế quan trọng ở phạm vi châu Âu, Bắc Mỹ, thế nhưng trọng tâm chiến lược của Mỹ vẫn không xa rời châu Á – Thái Bình Dương. Trước mắt, Trump 2.0 đang sử dụng công cụ thuế quan để kiểm soát, tạo căng thẳng quan hệ kinh tế – thương mại với Trung Quốc. Cùng ngày diễn ra kỳ họp lưỡng hội, kế hoạch áp thuế lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc chịu thêm 10%, nâng tổng mức thuế bổ sung lên 20% theo sắc lệnh mới nhất được Nhà Trắng công bố[2]. Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết nước này phản đối mạnh mẽ thuế bổ sung của ông Trump và sẽ đáp trả tương xứng [3].
Bên cạnh đó, tình hình địa chính trị khu vực có những biến động. Trong năm 2024, Nhật Bản có sự chuyển giao nhà lãnh đạo mới Thủ tướng Ishiba Shigeru cùng tình hình bán đảo Triều Tiên nóng lên, cho tới dấu hiệu “tan băng” trong quan hệ Nga – Mỹ đầu năm 2025 đã đặt Bắc Kinh vào trong một tình thế chiến lược mới. Động thái gần đây nhất, Ngoại trưởng Vương Nghị đã thẳng thắn đưa ra lời cảnh báo ám chỉ Mỹ “nếu liên tục gây áp lực, Trung Quốc chắc chắn sẽ có biện pháp đáp trả cứng rắn”[4].
Tổng Bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình; Ủy viên trưởng Ủy ban Thường vụ Nhân đại toàn quốc Trung Quốc Triệu Lạc Tế và các lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước, cùng gần 2.900 đại biểu đại diện cho các dân tộc, các tầng lớp nhân dân Trung Quốc đã tham dự. Nối tiếp những phương hướng, nhiệm vụ trong quá trình thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ 14 và tiếp tục công cuộc cải cách sâu rộng được Chủ tịch Chính hiệp Vương Hộ Ninh nhấn mạnh. Bản báo cáo công tác chính phủ được Thủ tướng Quốc vụ viện Trung Quốc Lý Cường trình bày tạo sự chú ý tại cuộc họp khi Trung Quốc tuyên bố đặt mục tiêu tăng trưởng GDP khoảng 5% trong năm 2025, tương đương mục tiêu đặt ra cho năm 2024[5].
Mặc dù Trung Quốc vẫn duy trì vị thế là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, nhưng tốc độ tăng trưởng đã không còn ở mức hai con số như trong những thập kỷ trước. Điều này đặt ra câu hỏi liệu Bắc Kinh có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng 5% trong năm 2025 hay không. Bởi đây là mức tăng trưởng tương đối cao trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang trải qua nhiều bất ổn, bao gồm tác động kéo dài hậu đại dịch COVID-19, sự phân cực trong quan hệ thương mại quốc tế và những thách thức nội tại của nền kinh tế Trung Quốc và áp lực từ các chính sách thắt chặt của phương Tây. Ngoài ra, theo Viện Chính sách Xã hội châu Á Bắc Kinh dự kiến sẽ điều chỉnh lạm phát giá tiêu dùng hằng năm từ 3% xuống khoảng 2% mức thấp nhất trong hơn hai thập kỷ qua, đây được coi như dấu hiệu thừa nhận mức cầu trong tiêu dùng nội địa đang khiêm tốn[6].
Bối cảnh kinh tế Trung Quốc trước mục tiêu tăng trưởng
Việc Trung Quốc đưa ra mức mục tiêu tăng trưởng trong khoảng 5% không có quá nhiều sự mâu thuẫn giữa thực tế nền kinh tế của Trung Quốc. Hiện nay, Trung Quốc vẫn giữ vị trí quốc gia sản xuất hàng hóa hàng đầu thế giới cùng với năng lực tự chủ hóa các công nghệ mới. Năm 2024, theo dữ liệu của IMF, Trung Quốc đứng thứ 2 trong số các quốc gia có GDP cao nhất chỉ sau Mỹ[7]. Cùng năm, Trung Quốc ghi nhận mức tăng trưởng GDP khoảng 5%, với tổng sản phẩm quốc nội đạt con số ấn tượng 134.900 tỷ nhân dân tệ (tương đương 18.566 tỷ USD), theo số liệu từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc[8]. Tuy nhiên, so với các giai đoạn trước, đây là mức tăng trưởng tương đối khiêm tốn, phản ánh sự giảm tốc của nền kinh tế Trung Quốc trong bối cảnh toàn cầu có nhiều biến động. Bên cạnh đó, tổng kết năm 2024, Trung Quốc có thu nhập bình quân đầu người theo sức mua tương đương (GDP/PPP) chỉ đứng thứ 75 thế giới. Theo Cục Thống kê quốc gia Trung Quốc, trong năm 2024, doanh số bán lẻ chỉ tăng 3,8% so với năm trước, thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng trước đại dịch[9].
Trung Quốc hiện cũng đang đối diện với một nền kinh tế có nhiều thách thức từ cả bên ngoài và bên trong. Động lực tăng trưởng chủ yếu đến từ đầu tư công và xuất khẩu, trong khi tiêu dùng nội địa vẫn yếu do tâm lý e ngại rủi ro của người dân và sự trì trệ trong lĩnh vực bất động sản.
Về mặt quan hệ kinh tế quốc tế, tình trạng căng thẳng thương mại với Mỹ và các đối tác phương Tây khiến xuất khẩu gặp nhiều khó khăn. Từ năm 2018, cuộc chiến tranh thương mại đã khiến kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường phía Tây suy giảm đáng kể. Điều này khiến nền kinh tế Trung Quốc phải tìm kiếm các động lực tăng trưởng thay thế, trong đó có thúc đẩy tiêu dùng nội địa và mở rộng quan hệ thương mại với các thị trường đang phát triển. Tuy nhiên, cuộc chiến Nga – Ukraine nổ ra năm 2022 đã tạo ra cơ hội mới, đẩy quan hệ thương mại giữa Trung Quốc với các nước láng giềng gắn kết mạnh mẽ hơn. Trong giai đoạn 2022 – 2024, Bắc Kinh đã tranh thủ được nguồn cung tài nguyên giá rẻ của Moscow như dầu mỏ, than đá…để phát triển nhiều ngành công nghiệp then chốt mà không cần phụ thuộc vào thị trường năng lượng do Mỹ kiểm soát.
Một trong những đặc điểm nổi bật của bối cảnh kinh tế Trung Quốc là sự dịch chuyển từ mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu sang mô hình lấy tiêu dùng nội địa và đổi mới công nghệ làm động lực chính. Tuy nhiên, sự chuyển đổi này đang diễn ra chậm hơn kỳ vọng do các yếu tố bất ổn bên ngoài tác động và những điểm nghẽn nội tại của nền kinh tế.
Nguyên nhân khiến Trung Quốc khiêm tốn đặt mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% trong năm nay trước hết phục vụ duy trì sự ổn định trong nước. Tốc độ tăng trưởng này được xem là cần thiết để Trung Quốc có thể đạt được các mục tiêu dài hạn trong chiến lược phát triển đến năm 2035. Chính phủ Trung Quốc đã nhiều lần nhấn mạnh vai trò của tăng trưởng kinh tế phải song hành cùng việc đảm bảo ổn định thị trường việc làm, duy trì mức sống của người dân. Bắc Kinh cũng mong muốn tránh kịch bản suy giảm tăng trưởng kéo dài có thể làm suy giảm lòng tin nhân dân vào chính sách kinh tế của chính phủ và gây ra làn sóng phản ứng đặc biệt tại các thành phố lớn.
Những rào cản kìm hãm kinh tế Trung Quốc
Mặc dù Trung Quốc đặt mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% trong năm 2025, song nền kinh tế nước này vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức mang tính cơ cấu và chu kỳ. Những rào cản này không chỉ đến từ môi trường kinh tế toàn cầu mà còn từ những bất ổn nội tại của nền kinh tế Trung Quốc.
Thứ nhất, căng thẳng thương mại Mỹ – Trung ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế xuất khẩu của Trung Quốc. Kể từ khi cuộc chiến thương mại với Mỹ bùng nổ vào năm 2018, Trung Quốc đã chịu áp lực lớn từ các biện pháp thuế quan và hạn chế thương mại. Trong năm 2024, xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ giảm 6%, trong khi xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) cũng chịu tác động tiêu cực từ các chính sách bảo hộ kinh tế và chính sách hạn chế tiếp cận thị trường đối với doanh nghiệp Trung Quốc[10].
Ngoài ra, các nước phương Tây ngày càng đẩy mạnh chiến lược “giảm phụ thuộc vào Trung Quốc” trong chuỗi cung ứng. Các tập đoàn lớn như Apple, Samsung, Intel và nhiều nhà sản xuất công nghệ khác đã chuyển một phần sản xuất sang Ấn Độ và các nước Đông Nam Á như Việt Nam và Indonesia[11]. Điều này làm suy yếu lợi thế sản xuất của Trung Quốc và có thể khiến mục tiêu tăng trưởng dựa trên xuất khẩu khó đạt được mục tiêu đề ra trong năm 2025.
Bên cạnh thương chiến trên mặt trận kinh tế, mặt trận công nghệ cũng sôi động không kém khi Trung Quốc đang gặp nhiều trở ngại từ chính sách kiểm soát công nghệ của phương Tây. Mỹ và các đồng minh đã thực hiện nhiều biện pháp hạn chế xuất khẩu linh kiện bán dẫn và công nghệ cao sang Trung Quốc. Điều này ảnh hưởng lớn đến tham vọng phát triển ngành công nghệ của Bắc Kinh, đặc biệt trong các lĩnh vực quan trọng như trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán lượng tử và sản xuất Chip bán dẫn. Các tập đoàn công nghệ lớn của Trung Quốc điển hình như Huawei đã bị Mỹ cấm vận dưới nhiệm kỳ đầu của Trump và tiếp đến TikTok của ByteDance đã chịu lệnh cấm giai đoạn cuối nhiệm kỳ Biden.
Thứ hai, thị trường bất động sản bấp bênh không có sức chống chịu tốt trước những biến động nền kinh tế. Bất động sản từng là một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế Trung Quốc, tuy nhiên, lĩnh vực này đã rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng từ năm 2021[12]. Sự sụp đổ của các tập đoàn bất động sản lớn nhất Trung Quốc như Evergrande và Country Garden cho thấy mức độ thổi phồng của những bong bóng bất động sản trong thị trường này[13]. Giá nhà đất lao dốc và niềm tin của người tiêu dùng đối với thị trường bất động sản suy giảm mạnh. Những “Thành phố ma” trở thành cụm từ ám chỉ những dự án bất động sản đầu tư nghìn tỷ nhân dân tệ bị bỏ hoang nhiều năm.
Theo Ngân hàng Goldman Sachs (Mỹ), giá bất động sản tại Trung Quốc đã giảm trung bình 8% trong năm 2024, gây ra hiệu ứng dây chuyền lên các lĩnh vực khác của nền kinh tế. Tài sản bất động sản chiếm một tỷ trọng lớn trong tổng tài sản của hộ gia đình Trung Quốc, do đó sự suy giảm giá trị bất động sản đã ảnh hưởng tiêu cực đến chi tiêu tiêu dùng[14]. Cú sốc kinh tế do chính sách phong tỏa Zero Covid khiến người dân chuyển sang tiết kiệm, thắt chặt quản lý tài chính. Vào cuối năm 2023, với nợ hộ gia đình ở mức tương đương 145% thu nhập khả dụng trên đầu người, các chủ nhà tại Trung Quốc rơi vào áp lực tài chính nặng nề[15]. Ngoài ra, các ngân hàng cũng chịu rủi ro lớn khi hàng loạt khoản vay thế chấp của các chủ bất động sản có nguy cơ trở thành nợ xấu.
Thứ ba, thị trường tiêu dùng nội địa của Trung Quốc so với quy mô dân số của Trung Quốc chưa tương xứng tiềm lực. Với lợi thế tỷ dân của mình, Trung Quốc có nhiều tiềm năng kích cầu mua bán trong nước hơn so với các quốc gia có dân số nhỏ hơn khác. Hàng xóm của Trung Quốc là Ấn Độ đang ngày càng cho thấy khả năng khai thác thị trường khổng lồ trong nước. Thay vào đó, mặc dù Trung Quốc đang nỗ lực chuyển đổi mô hình tăng trưởng từ dựa vào xuất khẩu sang dựa vào tiêu dùng nội địa, nhưng sự phục hồi của tiêu dùng vẫn chưa đạt kỳ vọng.
Nguyên nhân chính khiến tiêu dùng nội địa của Trung Quốc chưa bùng nổ đến từ tâm lý thận trọng của người dân trước những bất ổn kinh tế. Bên cạnh đó, tỷ lệ thất nghiệp trong nhóm thanh niên đã vượt mức 15% trong năm 2024, cho thấy tình trạng thiếu việc làm nghiêm trọng đối với lực lượng lao động trẻ[16]. Không chỉ phải cạnh tranh với hàng triệu lao động khác, người trẻ Trung Quốc còn đang đối mặt với nguy cơ mất việc làm do sự thay thế của AI vào đa số công việc. Khi tỷ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm gia tăng, dẫn tới thu nhập không ổn định khiến cho có xu hướng tiêu dùng tiết kiệm thay vì chi tiêu, kéo theo sự suy giảm của sức mua trong nước, một yếu tố quan trọng đối với tăng trưởng GDP.
Thứ tư, chính sách tài khóa và tiền tệ của Trung Quốc đứng trước nhiều bất cập. Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) đã triển khai nhiều biện pháp hỗ trợ nền kinh tế, bao gồm cắt giảm lãi suất và tăng cường thanh khoản. Tuy nhiên, hiệu quả của các biện pháp này vẫn còn hạn chế. Doanh nghiệp nhỏ và vừa của Trung Quốc đã và đang thể hiện vai trò quan trọng là xương sống của nền kinh tế nhưng vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận tín dụng, trong khi các tập đoàn lớn lại e dè mở rộng đầu tư do triển vọng kinh tế không chắc chắn.
Bên cạnh đó, nợ công của Trung Quốc ngày càng gia tăng. Tính đến cuối năm 2024, tổng nợ chính phủ và doanh nghiệp nhà nước đã lên tới 280% GDP, mức cao nhất trong lịch sử[17]. Sau 3 năm đóng cửa vì COVID-19, chính phủ muốn tăng cường đầu tư để phục hồi sản xuất và mở cửa lại du lịch. Tuy vậy, việc sử dụng đòn bẩy tài chính quá mức có thể dễ dàng tạo ra rủi ro hệ thống, đặc biệt nếu nền kinh tế không phục hồi như kỳ vọng. Chính phủ Trung Quốc có thể sẽ phải đối mặt với bài toán khó khi vừa phải duy trì chi tiêu để kích thích tăng trưởng, vừa phải kiểm soát mức độ nợ để tránh rủi ro tài chính.
Sau cùng, một thách thức đang ngầm níu chân nền kinh tế Trung Quốc nói riêng và một số quốc gia khác nằm ở sự già hóa về dân số nhanh chóng. Theo dữ liệu từ Liên Hợp Quốc, đến năm 2040, khoảng 28% dân số Trung Quốc sẽ nằm ở độ tuổi trên 60[18]. Lực lượng lao động suy giảm sẽ làm giảm năng suất kinh tế, đồng thời gia tăng áp lực lên hệ thống an sinh xã hội.
Hơn nữa, tỷ lệ sinh của Trung Quốc đã giảm xuống mức thấp kỷ lục. Năm 2023, số ca sinh chỉ đạt 9 triệu ca/năm chạm mức sinh thấp nhất kể từ năm 1949. Mặc dù chính phủ đã áp dụng nhiều biện pháp khuyến khích sinh con, nhưng chi phí nuôi dạy trẻ cao, bất ổn kinh tế và quan niệm sống chạy theo đồng tiền và danh vọng khiến người dân không mặn mà với việc sinh thêm con. Điều này ảnh hưởng chưa tức thì nhưng sẽ lâu dài đến tình trạng thiếu lao động nghiêm trọng trong tương lai.
Sự điều chỉnh của chính phủ và cơ hội tăng trưởng
Trong bối cảnh nền kinh tế lớn thứ hai thế giới như Trung Quốc đặt ra mức tăng trưởng khoảng 5% vốn đã đạt được trong năm 2024 là hoàn toàn khả thi ở 2025. Tuy nhiên, với những thách thức không nhỏ nêu trên, giới lãnh đạo cần thực hiện điều chỉnh căn bản để ổn định tình hình trong nước và tìm cách mở rộng ra bên ngoài.
Trước hết, một trong những chính sách quan trọng nhất là tăng cường đầu tư công và hướng đến phát triển bền vững. Đầu tư công đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích nền kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng yếu và xuất khẩu gặp khó khăn. Các dự án đường sắt cao tốc, đường cao tốc và hạ tầng đô thị tiếp tục được triển khai nhằm không chỉ tạo việc làm mà còn giúp nâng cao hiệu quả vận chuyển hàng hóa, thúc đẩy hoạt động sản xuất. Ngoài ra, Trung Quốc cũng đầu tư mạnh vào năng lượng tái tạo như điện mặt trời và điện gió, nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
Bên cạnh đó, tiêu dùng nội địa cũng cần được quan tâm để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế từ bên trong. Để đạt được mục tiêu này, cốt yếu cần phải tạo ra một xã hội dư giả với nguồn thu nhập ổn định ở cả nông thôn, thành phố. Một trong những biện pháp quan trọng là hỗ trợ thu nhập cho người dân thông qua giảm thuế thu nhập cá nhân và mở rộng các chương trình trợ cấp. Ngoài ra, Trung Quốc cũng đẩy mạnh chính sách khuyến khích tiêu dùng trong các lĩnh vực nội địa hóa mạnh như xe điện, thiết bị gia dụng và dịch vụ du lịch bằng cách cung cấp các khuyến mại trực tiếp cho người tiêu dùng khi sử dụng sản phẩm.
Chính sách tiền tệ cũng được điều chỉnh theo hướng hỗ trợ tăng trưởng. Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã thực hiện nhiều lần hạ lãi suất để giảm chi phí vốn cho doanh nghiệp và khuyến khích vay vốn đầu tư[19]. Ngoài ra, chính phủ cũng đưa ra các gói hỗ trợ tín dụng nhằm thúc đẩy hoạt động sản xuất và tiêu dùng. Việc giữ tỷ giá nhân dân tệ ở mức hợp lý cũng giúp Trung Quốc duy trì lợi thế cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu.
Một lĩnh vực khác có thể tận dụng để thúc đẩy tăng trưởng là phát triển công nghệ cao. Trung Quốc đang đẩy mạnh đầu tư vào các ngành chiến lược như trí tuệ nhân tạo và sản xuất chip bán dẫn nhằm giảm sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài. Quay trở lại thời điểm cuối tháng 1/2025, đánh dấu cột mốc mô hình R1 tiên tiến mới của AI Deep Seek phát hành cạnh tranh trực tiếp với đối thủ OpenAI Chat GPT. Đáng chú ý, mô hình AI của Trung Quốc tỏ ra “nhỏ nhưng có võ” khi chỉ cần 5,6 triệu USD để vận hành so với hàng tỷ USD mà Chat GPT tiêu tốn. Ảnh hưởng của Deep Seek thậm chí đã khiến cổ phiếu của Nvidia giảm mạnh 17% dẫn đến giá trị vốn hóa sụt giảm gần 600 tỷ USD chỉ trong một ngày[20]. Nhiều nhà bình luận công nghệ gọi sự xuất hiện của Deep Seek ví như “khoảnh khắc Sputnik” khi niềm tin độc bá về công nghệ AI của Mỹ đã bị lung lay. Do vậy, chính phủ đã cam kết tăng ngân sách cho R&D, đồng thời hỗ trợ mạnh mẽ các công ty công nghệ trong nước để tăng tốc trong cuộc chạy đua AI toàn cầu.
Không chỉ có sự quan tâm từ các chính sách hỗ trợ của chính phủ, Trung Quốc còn tiến hành tập hợp tinh thần xây dựng đất nước đến từng doanh nghiệp thông qua cách thức đối thoại với lãnh đạo nhà nước. Trong thời kỳ của những cuộc chiến tranh thương mại kéo dài điều Trung Quốc cần làm để tránh khỏi khủng hoảng là phải kết hợp được các doanh nghiệp liên ngành trong đó lấy hàng hóa công nghệ thông tin làm mục tiêu hàng đầu để vượt cơn bão áp thuế hàng hóa thông thường. Thời điểm 2018, ông Tập Cận Bình cũng từng chủ trì một cuộc gặp tương tự nhằm ứng phó với thách thức thương mại từ Mỹ. Cho đến năm nay, cuộc gặp hiếm hoi giữa các quan chức cấp cao và chủ các doanh nghiệp tư nhân hàng đầu Trung Quốc trong đó có sự trở lại của tập đoàn Alibaba dường như cho thấy những bước đi mới của Bắc Kinh trong thời kỳ phát triển mới. Theo bà Marina Zhang, Viện Quan hệ Australia – Trung Quốc thuộc Đại học Công nghệ Sydney (UTS), hội nghị đã gửi đi một thông điệp rõ ràng rằng “chính phủ thừa nhận một khu vực tư nhân mạnh mẽ là điều cần thiết cho sự ổn định kinh tế và vị thế dẫn đầu về công nghệ” của Trung Quốc[21].
Bên cạnh các biện pháp trong nước, Trung Quốc cũng tập trung vào cải thiện môi trường kinh doanh để thu hút đầu tư nước ngoài. Các chính sách cải cách hành chính, giảm rào cản pháp lý và đơn giản hóa quy trình đăng ký kinh doanh đang được triển khai nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp. Việc nới lỏng các hạn chế về sở hữu nước ngoài trong một số ngành công nghiệp chiến lược, như xe điện và bán dẫn, cũng giúp Trung Quốc thu hút thêm dòng vốn FDI từ các tập đoàn đa quốc gia. Theo Phó giáo sư Bruce Pang tại Đại học Trung Hoa Hồng Kông cho rằng luật mới sẽ là một bước tiến lớn nhằm mang lại cho doanh nghiệp kỳ vọng pháp lý ổn định[22].
Đứng trước hạn chế thương mại từ Mỹ, Trung Quốc đang coi trọng hợp tác kinh tế với các nước đang phát triển như một tầm nhìn chiến lược dài hơi. Chính phủ Trung Quốc đang nỗ lực mở rộng quan hệ thương mại với các khu vực ASEAN, châu Phi và Trung Đông, Mỹ-Latinh nhằm giảm sự phụ thuộc vào thị trường phương Tây. Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) tiếp tục được Bắc Kinh sử dụng như một công cụ quan trọng để mở rộng ảnh hưởng kinh tế, thúc đẩy đầu tư vào các nước đối tác và tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Trung Quốc tham gia vào các dự án quốc tế.
Bên cạnh sự quyết đoán trong chính sách hỗ trợ từ chính phủ, con tàu kinh tế Trung Quốc cũng đang đứng trước những làn gió cơ hội thổi đến.
Một là, sự phục hồi các đứt gãy trước đó của chuỗi cung ứng toàn cầu. Sau đại dịch COVID-19 và xung đột thương mại, chuỗi cung ứng toàn cầu đã có sự điều chỉnh nhưng vẫn chưa thể thay thế hoàn toàn vai trò của Trung Quốc. Với hạ tầng sản xuất mạnh mẽ, Bắc Kinh vẫn duy trì vị thế công xưởng của thế giới, đặc biệt trong các lĩnh vực sản xuất thiết yếu như đồ điện tử, dệt may.
Hai là, động lực từ làn sóng kinh tế chuyển đổi số và đổi mới công nghệ mạnh mẽ tại Trung Quốc. Quốc gia tỷ dân hiện đang dẫn đầu thế giới trong nhiều lĩnh vực công nghệ mới, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, fintech, blockchain và thương mại điện tử. Các công ty công nghệ lớn như Alibaba, Tencent và Huawei tiếp tục mở rộng và dẫn đầu xu hướng đổi mới.
Ba là, động lực từ tăng trưởng của khu vực ASEAN với những nền kinh tế đang phát triển. Quy mô kinh tế ASEAN tiếp tục có sự phục hồi mạnh trong vài năm trở lại đây đã tạo ra nhu cầu lớn về hàng hóa và dịch vụ từ thị trường Trung Quốc. Đặc biệt, Trung Quốc đang gia tăng hợp tác kinh tế với các nước như Indonesia, Thái Lan thông qua BRI mở ra nhiều cơ hội xuất khẩu và đầu tư mới.
Kết luận
Mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% của Trung Quốc trong năm 2025 là một thách thức không nhỏ trong bối cảnh kinh tế toàn cầu có nhiều biến động. Những rủi ro từ căng thẳng thương mại, suy giảm tiêu dùng nội địa và khủng hoảng bất động sản đang tạo áp lực lớn lên nền kinh tế. Tuy nhiên, với các chính sách kích thích kinh tế phù hợp, đặc biệt là đầu tư công, hỗ trợ tín dụng và phát triển công nghệ cao, Trung Quốc vẫn có cơ hội đạt được mục tiêu này.
Về dài hạn, Bắc Kinh có thể phải cần thực hiện các cải cách sâu rộng để đảm bảo tăng trưởng bền vững. Nếu không có những điều chỉnh kịp thời hướng tới sự bền vững mà chỉ chạy theo số liệu trong cuộc đua với Mỹ thì rất dễ xảy ra những khó khăn nghiêm trọng hơn với nền kinh tế mà Trung Quốc phải tránh đối mặt trong những năm tới./.
Tác giả: Phạm Quang Hiền
Tài liệu tham khảo:
[1] Thông tấn xã Việt Nam (2025). Trung Quốc khai mạc kỳ họp thứ ba Quốc hội khóa XIV. https://nvsk.vnanet.vn/trung-quoc-khai-mac-ky-hop-thu-ba-quoc-hoi-khoa-xiv-1-162949.vna
[2] Lan Phương (2025). Ông Trump ký sắc lệnh tăng thuế 20% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. VietnamPlus. https://www.vietnamplus.vn/ong-trump-ky-sac-lenh-tang-thue-20-doi-voi-hang-nhap-khau-tu-trung-quoc-post1015618.vnp
[3] 袁源 (2025). 中国全国人大会议召开. https://news.10jqka.com.cn/20250303/c666437089.shtml
[4] Thanh Danh . (2025). Ngoại trưởng Trung Quốc: Nước lớn không nên bắt nạt nước nhỏ. VnExpress https://vnexpress.net/ngoai-truong-trung-quoc-nuoc-lon-khong-nen-bat-nat-nuoc-nho-4858107.html
[5] People’s Daily. (2025). 中国两会. http://lianghui.people.com.cn/2025/n1/2025/0306/c460142-40431885.html
[6] Bloomberg. (2025). Chinese policy makers set annual inflation target at around 2%. https://www.bloomberg.com/news/articles/2025-03-05/chinese-policy-makers-set-annual-inflation-target-at-around-2
[7] Global PEO Services. (2024). Top 15 countries by GDP in 2024. https://globalpeoservices.com/top-15-countries-by-gdp-in-2024/
[8] Li Xuanmin and Xiong Xinyi . (2025). China’s economic outlook 2025. Global Times. https://www.globaltimes.cn/page/202501/1327066.shtml
[9] Tạp chí Con số sự kiện (2024). 5 nền kinh tế giàu nhất thế giới 2024. https://consosukien.vn/5-nen-kinh-te-giau-nhat-the-gioi-2024.htm
[10] Eurostat. (2025). GDP growth in the European Union. https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/w/ddn-20250304-1
[11] Báo Thanh Niên. (2024). Việt Nam vượt Ấn Độ về xuất khẩu điện thoại thông minh. https://thanhnien.vn/viet-nam-vuot-an-do-ve-xuat-khau-dien-thoai-thong-minh-1852405041956538.htm
[12] The Global Treasurer. (2024). Understanding China’s real estate crisis. https://www.theglobaltreasurer.com/2024/04/29/understanding-chinas-real-estate-crisis
[13] [15] Ngọc Trang. (2024). Sau 5 năm khủng hoảng, bất động sản Trung Quốc đã đi xa thế nào? VnEconomy https://vneconomy.vn/sau-5-nam-khung-hoang-bat-dong-san-trung-quoc-da-di-xa-the-nao.htm
[14] Goldman Sachs. (2024). Has China’s property market reached the bottom? https://www.goldmansachs.com/insights/articles/has-chinas-property-market-reached-the-bottom
[16] Statista. (2024). Surveyed monthly youth unemployment rate in China. https://www.statista.com/statistics/1244339/surveyed-monthly-youth-unemployment-rate-in-china/
[17] Sina Finance. (2025). 香港股市最新动态 [Latest news on Hong Kong stock market]. https://finance.sina.com.cn/stock/hkstock/hkstocknews/2025-02-26/doc-inemuzve7970346.shtml
[18] World Health Organization. (2024.). Ageing in China. https://www.who.int/china/health-topics/ageing
[19] Anniek Bao. (2025). China LPR decision in February. CNBC. https://www.cnbc.com/2025/02/20/china-lpr-decision-february.html
[20] Sinéad Carew, Amanda Cooper and Ankur Banerjee. (2025). China’s DeepSeek sets off AI market rout. Reuters. https://www.reuters.com/technology/chinas-deepseek-sets-off-ai-market-rout-2025-01-27/
[21] Channel News Asia. (2025). China’s Xi Jinping holds symposium on private sector amid tech crackdown. https://www.channelnewsasia.com/east-asia/china-xi-jinping-symposium-private-sector-tech-crackdown-jack-ma-4942901
[22] Evelyn Cheng. (2025). China’s two sessions: Increase in fiscal deficit. CNBC. https://www.cnbc.com/2025/02/27/china-two-sessions-increase-fiscal-deficit.html
